Η κατάσταση στη Θήρα, γύρω στα 1860. Οι αξίες ενός αστικού τρόπου διαβίωσης [1]
Απόσπασμα από το βιβλίο της Ι.Τζαχίλη: Οι αρχές της Αιγαιακής Προιστορίας[2]
[…] Η Θήρα εισχωρεί δυναμικά στο αρχαιολογικό πεδίο τη δεκαετία του 1860. Αυτό γίνεται αιφνίδια, λόγω δύο γεγονότων τυχαίων, εντελώς ασχέτων, από ενδιαφέροντα ιστορικά ή αρχαιολογικά. Πρόκειται για τη διώρυγα του Σουέζ η οποία περατώθηκε το 1869 και την ηφαιστειακή δραστηριότητα που άρχισε το 1866 και διήρκεσε πέντε έτη. […] Η Θήρα προς τα μέσα του αιώνα δίνει την εικόνα ενός ανερχόμενου αστικού κέντρου. Είναι μία ισχυρη ναυτιλιακή δύναμη στο αιγαίο, πριν, αλλά και μετά την ανάπτυξη της Σύρου. Είναι επίσης δεύτερη σε εξαγωγές βιομηχανικών προιόντων στις Κυκλάδες θηραΪκής γης εν προκειμένω, μετά τη σμύριδα της Μήλου. Για μία δεκαετία από το 1857 έως λίγο μετά το 1867, παρατηρείται εντατικοποίηση στην εξόρυξη της θηραΪκής γης για να καλυφθούν οι ανάγκες της Εταιρείας του Σουεζ. Αναφέρεται επίσης ότι το νησί είχε πληθυσμό 17.000 περίπου κατοίκων και ισχυρή οινοπαραγωγή. Η ζωτικότητα του νησιού φαίνεται από το πόσο γρήγορο είχε ξεπεράσει το σεισμό του 1854. […] Υπάρχει δραστήρια καθολική κοινότητα. Έχουν επίσης εγκατασταθεί κοινότητες μοναχών, Λαζαριστών και Αδελφών του Ελέους που αντικατέστησαν τους Ιησουίτες και τις δομηνικανίδες αδερφές. Οι μοναχοί και οι μοναχές λειτουργούσαν ορφανοτροφείο καθολικών και οικοτροφείο των Αδελφών του Ελέους καθώς και νοσοκομείο. Εκεί μορφόνονταν και οι κόρες των ευκατάστατων νοικοκυραίων και των καραβοκύρηδων, καθολικών και ορθοδόξων. Στο νησί εκδίδονται κατά καιρούς εφημερίδες και εδρεύουν πρόξενοι πολλών ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ιδιαίτερα στενές και έντονες είναι οι εμπορικές επαφές με τη Ρωσία και κυρίως την Οδησσό. [..]
[…] Όταν το 1866 αναδύθηκε η κορυφή του ηφαιστειακού κώνου υπό μορφή νησίδος, ο Ιατρός Δεκιγάλλας το ονόμασε Γεώργιος, μέσα σε γενική αποδοχή, παρόλες τις αντιρρήσεις του νεοαφιχθέντος βασιλέως ότι δεν ήθελε το όνομά του να συνδεθεί με ηφαιστειακές καταστροφές. Η παροικία των καθολικών εγγραμμάτων από τους οποίους πολλοί ήταν συλλέκτες αρχαιοτήτων με τα μοναστήρια και τα σχολεία τους, συμμετείχε ενεργά στις έρευνες τόσο τις γεωλογικές όσο και τις αρχαιολογικές. Αυτοί κυρίως υποδέχθηκαν τους ξένους σοφούς, γεωλόγους και αρχαιολόγους και βοήθησαν το έργο τους. Όχι μόνο όμως αυτοί. Ορισμένοι προύχοντες, γιατροί., κάθε είδους λόγιοι και καλλιεργημένοι Θηραϊοι, όπως για π.χ. ο Γ. Κανακάρης, ο οποίος συνέγραψε γεωλογική ιστορία της νήσουν, ήταν σε θέση να δεχτούν τις ευρωπαϊκές επιρροές έστω και εν μέρει, και μαζί ασυνείδητα, την επιρροή του νέου πνεύματος. Κολακευμένοι από την προσοχή και το ενδιαφέρων τόσων σοφών και σπουδαίων προσώπων, αποδεχόμενοι ανεπιφύλακτα την επιρροή των Ευρωπαϊων κυρίων των Γάλλων και των Γερμανών ως ανωτέρων και σοφοτέρων, οι Θηραίοι υιοθετούσαν ταυτόχρονα και το νεοτεριστικό πνεύμα της επιστήμης , του ορθολογισμού και του εξελικτισμού που αυτοί κόμιζαν, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούν. […]Τα πνεύματα είχαν αλλάξει στο νησί, υπήρχαν εύποροι και μορφωμένοι αστοί και παντού διακρίνοταν μια κάποια ευμάρεια που επέτρεπε αυτές τις αλλαγές Ίσως όχι τυχαία οι περισσότεροι από τους Θηραίους που αναμείχθηκαν στις αρχαιολογικές έρευνες ή είχαν συλλογές αρχαιολογικές, άνηκαν σε οικογένειες πλοιοκτητών
[1]Με ιδιαίτερη χαρά, δημιουργήθηκε αυτή η ανάρτηση. Ο λόγος είναι ότι η συγγραφέας του βιβλίου η κ. Τζαχίλη, ένας άνθρωπος εξαιρετικά προσιτός, μετά τη συγγραφή και έκδοση ενός τόσο σημαντικού βιβλίου διεπιστημονικής προσέγγισης, αποφάσισε και το παραχώρησε δωρεάν μέσα από το www.academia.edu. Αξίζουν ειδικά συγχαρητήρια για την κίνηση αυτή, μιας και δημιουργεί άλλο ένα πλέγμα ανάδειξης στη συγκεκριμένη περίπτωση, της θηραΪκής Ιστορίας ενώ ταυτόχρονα δίνει στους νέους μελέτητές το έναυσμα ευρύτερης προσέγγισης μιας διεπιστημονικής μελέτης. Το βιβλίο αυτό το προτείνω ανεπιφύλακτα για οποιον μελετάει τη Θηραϊκή Ιστορία.
[2]Πηγή Ι.Τζαχίλη: Οι αρχές της Αιγαιακής Προίστορίας, Εκδ. Καθημερινή. Βλ. https://www.academia.edu/15294776/Οι_αρχές_της_Αιγαιακής_Προιστορίας (Ενημέρωση 2015-09-08)