Τα πρώτα βήματα μιας μεγάλης αρχαιολογικής ανακάλυψης Λίγο πριν τη δική του συμβολή στην ανακάλυψη , ανασκαφή της Αρχαίας Θήρας και στην ευρύτερη διάδοση μέρος του πολιτισμού της Σαντορίνης στο ευρύ κοινό, ο Ιατροφιλόσοφος Ιωσήφ Δεκιγάλλας εξιστορεί εντυπωσιασμένος τα παρακάτω για τα πρώτα ευρήματα των ανασκαφών του Ακρωτηρίου:
«…Εσχάτως δε γενομένων νέων ανασκαφών εν Ακρωτηρίω Θήρας, αναλώμασι μεν της Γαλλικής Κυβερνήσεως, επιμελεία δε των πολυμαθών και αξιέπαινων κ.κ. H. Gorceixκαι Η. Μamet ανευρέθησαν έτερα κτίρια όμοια τους εν Θηρασία αλλά τουθόπερ νομίζω πολλού λόγου άξιον εστί το εν τω γηπέδω του αξιοτίμου κ Γ. Κανακάρη, ανακαλυφθέν οίκημα, ου ο εσωτερικός τοίχος εστί κεχρισμένος εκ πηλού δι’ ασβέστου, το δε εν λόγω επίχρισμα κεχρωματισμένον δια βαφής, ερυθρού ζωηράτου χρώματος. Ευρέθησαν προς τούτοις διάφορα πήλινα αγγεία και συν αυτοίς συντρίμμτα αγγείων κεχρωματισμένων τέχνης αρίστης και τα μάλιστα ομοιαζόντων τοις καλουμένοις Τυρρηνικοίς. Ευρέθη επι τέλους και μικρός τις εξ ορεχάλκου πριών, εκτός άλλων λίθινων εργαλείων, άτινα πάντα αποδεικνύουσι σαφώς τον πολιτισμό του ποιήσαντος ταύτα λάου….αλλα ποιος τις ο λαος ούτος;…
Το κατ’ εμέ επερειδόμενος επι των γεωλογικών γεγονότων διστάζω να πιστεύσω ότι ούτος εστίν εκ των ήδη γνωστών τη ιστορία λαών…και αν αγαθή τύχη ευρεθώσιν επιγραφαί, όπερ ου νομίζω δύσκολον, καθότι λαός τοσούτω εις τας τέχνας προβεβηκώς φαίνεται μοι απίθανον να εστερείτο πάντη γραμμάτων, τουλάχιστον ιερογλυφικών, θέλει διαλυθεί η απορία ημών.
Ευελπιστώ δε ότι μετά το πέρας των ανωτέρω ανασκαφών, οι ειρημένοι κ. κ. Gorceixκαι Mametθέλουν φωτίσει το κοινόν δια λεπτομερούς περιγραφής των ανακαλυφθέντων αντικειμένων και δι εμβριθών επ αυτών σχολίων….
1/13 Ιουν 1870
Πηγή: Περιοδικό Πανδώρα: τόμος 21 ( Απρ 1870 – Απρ. 1871) σ. 80