Του Νικου Αλιπράντη , Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1442 , σελ. 995 κ.εξ. Σήμειωμα καλλιστορώντας: Ένα μικρό απόσπασμα για έναν Εκπληκτικό Ουμανιστή Θηραίο, τον Ιωσήφ δεκιγάλλα. Έναν άνθρωπο που από πολύ μικρός με κέντριζε το πείσμα του για την Σαντορίνη του….Συγκαταλέγεται στη χωρία των Ανθρώπων που τους οφείλουμε πολλά και πρέπει με όλα τα μέσα να τους τιμάμε ( ονοματοδοσία πλατείας ή δρόμου, άγαλμα και πολύ δε παραπάνω την διάχυση των γραπτών κειμένων του στον ευρύτερο κόσμο).Μία τυπική διαδικτυακή αναζήτηση τόσο στο καλλιστορώντας όσο και αλλού μπορεί να το επιβεβαιώσει. Ι.Π.
[..]Ιατρός, συγγραφευς, φιλόσοφος, πνεύμα ερευνητικό και ανήσυχο, πραγματικός αλτρουιστής, πνεύμα θυσίας, από τα ελάχιστα που η ιστορία της Θήρας το έχει ήδη εγγράψει στις σπουδαίες σελίδες της, γιατί όλες οι σελίδες της Σαντορίνης είναι αξιόλογες, σημαντικές, σημαδιακές, πρωτόγνωρες…[..]
Έτσι και ο Ιωσήφ Δε Κιγάλλας, έφτασε στη Σαντορίνη, τη γενέτειρα των γονιών του, σαν ο αναμενόμενος Μεσσίας και η παρουσία του ζωντανή, ελπιδοφόρα, παρηγορητική, ενθάρρυνε τους καλούς νησιώτες και πίστεψαν σε καλύτερο και ωραιότερο μέλλον. Αν και δεν είχε γεννηθεί στη Σαντορίνη , ωστόσο λογίζεται περισσότερο από κάθε άλλο παιδί του νησιού, υπηρετώντας ως διοικητικός ιατρός και πρόσφερε τις υπηρεσίες του πάνω από 50 χρόνια με πίστη στην αποστολή του, αυτοπεποίθηση και ενθουσιασμό, βοηθώντας τους ανήμπορους συμπατριώτες του, τους αρρώστους που δεν ήταν λίγοι την εποχή αυτή, στα μέσα του 19ουαιώνα, όταν οι επιδημικές ασθένειες θέριζαν τυς πληθυσμούς των νησιών μας, ιδιαίτερα η φυματίωση, η χολέρα, η λέπρα. Ξεχωριστά η τελευταία έδινε έντονα την παρουσία της στη Σαντορίνη και ο Δεκιγάλλας, είχε να αντιμετωπίσει αρκετά θύματα της. Γιατί δεν είχε διστάσει να γίνει ο παρήγορος ιατρός τους και σωτήρας τους και βοηθός τους, αδιαφορώντας αν θα κολλούσε και ο ίδιος από τη λούβα ή φάουσα, όπως λέγανε οι Σαντορινιοί τη λέπρα. Ο ίδιος γινόταν θύμα της αγάπης του προς τους « αποδιοπομπαίους» της θηραϊκής κοινωνίας.
[…]Ο αείμνηστος ιατροφιλόσοφος, γεννήθηκε στο Ταιγάνι της Ρωσίας στις 16 Μαρτίου 1812. Οι γονείς του ήταν εύποροι, γεννημένοι στη Σαντορίνη. Η μητέρα του ήταν πολύ μορφωμένη και αξιόλογη γυναίκα. Ο δε πατέρας του καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια ευγενών της Δύσης. […]
Είχε την ατυχια να στερηθεί πολύ νωρίς τους γονείς και να βρεθεί απροστάτευτος σε μικρή ηλικία. Όμως η Θεία Πρόνοια δεν τον άφησε. Ο αδελφός του πατέρα του , ο θείος του Λουκάς Δε Κιγάλλας που υπηρετούσε ως αρχιεπίσκοπος των Καθολικών στη Θήρα, πήρε υπό την προστασία του τον μικρό ανηψιό του. Αφού μορφώθηκε καταλλήλως στα Καθολικά ιδρύματα του νησιού, στη συνοικία του Φηροστεφανίου, τον έστειλε για σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Πίζας στην Ιταλία, όπου παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής. Από μικρός ήδη είχε διακριθεί για την οξύτητα του νου του, τη θέλησή, την επιμονή και υπομονή του στην εκμάθηση γλωσσών( λατινικά, ιταλικά, γαλλικά, ρωσικά) και τον πλουτισμό του με ποικίλες γνώσεις. Σε ηλικία 20 ετών, αναγορεύεται διδάκτωρ της Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Σιένας στην Ιταλία. Ακολούθως η δίψα για έρευνα και μελέτη τον οδήγησαν στη Φλωρεντία, όπου σπούδασε Φυσικές Επιστήμες. Αν και είχε δυνατότητα να αναγορευτεί Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, εκείνος προτίμησε να γυρίσει στη Σαντορίνη, επειδή πίστευε ότι είχε ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ και ότι η φωνή της συνειδήσεως του και του καθήκοντός του, τον καλούσε να εξασκήσει το επάγγελμα του γιατρού.
Διορίζεται το 1836 διοικητικός ιατρος στα Φηρά, προκειμένου να προβεί σε εμβολιασμό των παιδιών του νησιού , που υπέφεραν από την ευλογιά. Εδώ θα παραμείνει ως το θάνατό του, θεραπεύων συγχρόνων και τον Ασκπληπιόν και τον Λόγιον Ερμήν, μύστης εξίστου εξαίρετος και των δύο.
Παράλληλα δεν λησμονούσε, ο ιατροφιλόσοφος να ενσταλάζει τις ψυχές των απλών νησιωτών, ηθικά επαγγέλματα, να τους νουθετεί, προφορικά και γραπτά και να συμβάλλει στη διαπαιδαγώγηση του λαού. Ο Δε Κιγάλλας υπήρξε ένας homoυνιversalisένας ολοκληρωμένος τύπος ανθρώπου που τα ενδιαφέροντά του δεν περιορίζονταν στα στενά όρια μιας επίσκεψης στον άρρωστο και εξονυχυστικής εξετάσεώς του.
Δεν έπαυε να γράφει για μισό και πλέον αιώνα, και να ζει σ ένα πνευματικό κόσμο, ανάμεσα στους ομόθρησκούς του, στις Βιβλιοθήκες που διέτεαν αρχοντες του νησιού, να θεραπεύει να μορφώνει και να αγρυπνεί τους ενδεείς και τους ασθενείς.
Τα περιεχόμενα των βιβλίων του απλώνονται στους εξής τόμους: ιατρική θεολογία, φιλολογία, αρχαιολογία, ηφαιστειολογία, γεωλογία, οικονομική, στατιστική, γεωγραφία, οικοσημολογία. Σε 170 ανέρχονται τα δημοσιεύματά του καταχωρισμένα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.
Πέθανε στη Θήρα στις 16 Νοεμβρίου 1886. Τον θάνατό του θρήνησαν ορθόδοξοι και καθολικοί. […]
Το κατ εξοχήν έργο του Ιωσήφ Δε Κιγάλλα που τον ανυψώνει στα μάτια μας είναι η δημιουργία Λεπροκομείου στη Θήρα και η Ανθρωπιστική του δραστηριότητα, του οποίου τα ερείπα σώζονται μέχρι σήμερα. [1]
Ως συγγραφέας αρχαιολογικών, ιστορικών, γεωλογικών, και σεισμολογικών μελετών και σημειωμάτων έχει προσκομίσει πλήθος στοιχείων, ντοκουμέντων και μάλιστα « από πρώτο χέρι».
Και ως ερευνητής, ιατρός και συγγραφεύς ιατρικών μελετών, ο Δε Κιγάλλας υπήρξε ρηξικέλευθος. Η περίφημη μελέτη του « Γενική Στατιστική της νήσου Θήρας», το 1850 που άπτεται και ιατρικών θεμάτων, συνετάχθη και τυπώθηκε κατ εντολή της ελληνικής κυβερνήσεως, αποσπώντας δε τυς επαίνους της Πολιτείας και ξένων πνευματικών ιδρυμάτων.
[…] η ζωή του και η δράση του μας αποκαλύπτουν τον άνθρωπο εκείνο που έθεσε ως γνώμονα της ζωής του την προσφορά της αγάπης του προς το τέλειο δημιούργημα του Θεού και την εφαρμογή των ιδανικών εκείνων που καταξιώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη και την καθιστούν φωτεινό αστέρι που οδηγεί σε λιμένα ασφαλή και υπήνεμο τους πελαγοδρομούντες στην τρικυμιώδη θάλασσα του βίου…
[1]Είναι συγκλονιστικος ο διάλογος μ έναν λεπρό κατά τη διάρκεια της έκρηξης του 1866 του ηφαιστείου