Έκθεση Θηραίων Πολεμιστών- Μία πρώτη προσέγγισηΜία από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις ανάδειξης και διατήρησης της τοπικής ιστορίας του νησιού, είναι και η έκθεση Θηραίων Πολεμιστών , που οργάνωσε και επιμελήθηκε ο Αρχαιολόγος και Φίλος Λευτέρης Ζώρζος στην Εστία του Πύργου.
Το Μητρώο Παλαιών Πολεμιστών Κυκλάδων δημιουργήθηκε το 1936-38 και ανευρέθηκε σε αποθήκη του Στρατοπέδου Πεζικού Ερμούπολης Σύρου. Σήμερα βρίσκεται στην μόνιμη «Έκθεση Ιστορικής Μνήμης» του στρατοπέδου που δημιουργήθηκε την άνοιξη 2014 με την συμβολή και υπό την καθοδήγηση του Διοικητή ΤΕΘ Ερμούπολης Αντισυνταγματάρχη κ. Δημήτρη Μπούνταλη.
Το Μητρώο περιλαμβάνει πολεμιστές από όλα τα νησιά των Κυκλάδων και παρουσιάζει φωτογραφίες και σημαντικά ιστορικά, δημογραφικά και κοινωνικά στοιχεία χρήσιμα όχι μόνο για τους απογόνους των πολεμιστών αλλά και για επιστημονική μελέτη. Περιλαμβάνει συνολικά 500 πολεμιστές από τα νησιά Τήνο, Μύκονο, Σύρο, Σίφνο, Κέα, Πάρο και Νάξο και 123 πολεμιστές από Θήρα και Θηρασία.
Οι πολεμιστές έλαβαν μέρος στους κάτωθι πολέμους:
• Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος 30/9/1912-30/5/1913
Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία (Βαλκανικός Συνασπισμός)
εναντίον Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Αλβανικών Τμημάτων
• Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος 16/6/1913-18/7/1913
Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Σερβία εναντίον Βουλγαρίας,
Ρουμανίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εναντίον Βουλγαρίας
• Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 8/1914-11/11/1918
Βρετανική Αυτοκρατορία, Γαλλία, Ρωσία, Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο, Βέλγιο, Ιταλία, Πορτογαλία, Ελλάδα, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα (ΑΝΤΑΝΤ) εναντίον
Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Βουλγαρίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
(Κεντρικές Δυνάμεις)
• Ελληνο -Τουρκικός Πόλεμος (Μικρασιατική Εκστρατεία)
Μάιος 1919 – Οκτώβριος 1922 .
Οι πολεμιστές έλαβαν μέρος στους κάτωθι πολέμους:
• Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος 30/9/1912-30/5/1913
Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία (Βαλκανικός Συνασπισμός)
εναντίον Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Αλβανικών Τμημάτων
• Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος 16/6/1913-18/7/1913
Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Σερβία εναντίον Βουλγαρίας,
Ρουμανίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εναντίον Βουλγαρίας
• Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 8/1914-11/11/1918
Βρετανική Αυτοκρατορία, Γαλλία, Ρωσία, Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο, Βέλγιο, Ιταλία, Πορτογαλία, Ελλάδα, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα (ΑΝΤΑΝΤ) εναντίον
Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Βουλγαρίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
(Κεντρικές Δυνάμεις)
• Ελληνο -Τουρκικός Πόλεμος (Μικρασιατική Εκστρατεία)
Μάιος 1919 – Οκτώβριος 1922 .
Η έκθεση αποτελεί ένα «φόρο τιμής» στους πολεμιστές αυτούς που πέρασαν μέχρι και εννέα χρόνια της ζωής τους στο μέτωπο, τραυματίσθηκαν ή έχασαν τη ζωή τους. Η πλειοψηφία αυτών ήταν έγγαμοι με πολυμελείς οικογένειες που υπέστησαν επίσης τις επιπτώσεις του πολέμου.
Με την καταγραφή και αποτύπωση των προσώπων και γεγονότων θέλουμε όχι μόνο να αφυπνίσουμε την ιστορική μνήμη αλλά και να καταδείξουμε ότι τα ιστορικά γεγονότα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ζωή μας και επηρεάζουν τις οικογενειακές καταβολές όλων μας.
Παράλληλα με το Μητρώο, παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά, σημαντικά έγγραφα από το διασωθέν Αρχείο του παλαιού Δήμου Καλλίστης τα οποία σχετίζονται με την περίοδο. Από τα έγγραφα αυτά προκύπτει ότι εκτός των πολεμιστών που εκτίθενται υπήρχαν αρκετοί περισσότεροι οι οποίοι έχασαν την ζωή τους η τραυματίστηκαν και δεν κατεγράφησαν στο Μητρώο Παλαιών Πολεμιστών. Οι δύο ανεκτίμητες ομαδικές φωτογραφίες των πολεμιστών (παρέλαση 25ης Μαρτίου 1938), ευγενική προσφορά του κ. Μανώλη Λυγνού, είναι του εξαιρετικού φωτογράφου Γ. Ιωακειμίδη.
Με την καταγραφή και αποτύπωση των προσώπων και γεγονότων θέλουμε όχι μόνο να αφυπνίσουμε την ιστορική μνήμη αλλά και να καταδείξουμε ότι τα ιστορικά γεγονότα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ζωή μας και επηρεάζουν τις οικογενειακές καταβολές όλων μας.
Παράλληλα με το Μητρώο, παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά, σημαντικά έγγραφα από το διασωθέν Αρχείο του παλαιού Δήμου Καλλίστης τα οποία σχετίζονται με την περίοδο. Από τα έγγραφα αυτά προκύπτει ότι εκτός των πολεμιστών που εκτίθενται υπήρχαν αρκετοί περισσότεροι οι οποίοι έχασαν την ζωή τους η τραυματίστηκαν και δεν κατεγράφησαν στο Μητρώο Παλαιών Πολεμιστών. Οι δύο ανεκτίμητες ομαδικές φωτογραφίες των πολεμιστών (παρέλαση 25ης Μαρτίου 1938), ευγενική προσφορά του κ. Μανώλη Λυγνού, είναι του εξαιρετικού φωτογράφου Γ. Ιωακειμίδη.
Στο βίντεο που ακολουθεί, παρουσιάζονται όλες οι μορφές των Θηραίων αγωνιστών, που εντόπισε ο Λευτέρης στο Μητρώο, τον οποίο ευχαριστώ θερμά για την άδεια αναδημοσίευσης του υλικού και επεξεργασίας του.
Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα τα αποτελέσματα από την έρευνα αυτή είναι τα ακόλουθα:
Α) Χωροταξική Καταγραφή : στην καταγραφή αυτή αναφέρονται όσοι έχουν τόπο καταγωγής το νησί της Σαντορίνης:
Καρτεράδος 9
Οία: 6
Ακρωτήρι 7
Μεσσαριά 3
Φηροστεφάνι 1
Μεγαλοχώρι 5
Φηρά 12
Εμπορείο 6
Κοντοχώρι 21
Πύργος 15
Ημεροβίγλι 9
Βόθωνας 9
Θηρασιά 6
Γωνιά 2
Βουρβούλος 6
Β)Καταγραφή Επαγγελμάτων:
Παντοπώλης: 4
Έμπορος 4
Εργάτης 41
Τελωνειοφύλακας 1
Τραπεζ.Υπάλληλος 1
Υποδηματοποιός 1
Ασφαλιστής 1
Αγωγιάτης 4
Εισπράκτωρ 1
Άνεργος 1
Στρατιώτης 1
Ναύτης 1
Κρεοπώλης 1
Περιπτερούχος 1
Ναυτικός 1
Αγροφύλακας 4
Ορυχοεργάτης 5
Αγρ.Διανομέας 2
Ανάπηρος (!!) 1
Λεμβούχος 4
Πλανόδιος 1
Καπνοπώλης 1
Φανοποιός 1
Γεωργός 15
Καφεπόλης 1
Κτίστης 1
Λογιστής 1
Πλοίαρχος 1
Αρβιλοποιός 1
Μυλωνάς 1
Κτηματίας 5
Χωροφύλακας 1
Βαρελοποιός 1
Διαχειριστής Κυλινδρόμυλου 1
Κουρέας 1
Ελαιοχρωματιστής 1
Οπωροπώλης 1
Γ) Γραμματικές γνώσεις ( για όσους εντοπίστηκαν στοιχεία)
Δημοτικό 43
Αγράμματοι: 19
Ελληνικό Σχολείο 7
Γυμνάσιο 2
Σχολαρχείο 2
Εμπορική Σχολή 1
Παράλληλα δε ένα από τα πιο συγκλονιστικά στοιχεία της μελέτης αυτής είναι και η αναφορά στην πολύτεκνη οικογένεια – εν γένει της Σαντορίνης που συνεχίζει μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Από τα υπάρχοντα δεδομένα οι παρακάτω οικογένειες είχαν από 3 και πάνω παιδιά:
3 παιδιά (3 οικογ.), 4 παιδιά ( 8 οικογ.), 5 παιδιά ( 10 οικογ.), 6 παιδιά ( 12 οικογ.), 7 παιδιά ( 10 οικογ.), 8 παιδιά ( 13 οικογ.), 9 παιδιά ( 2 οικογ.), 10 παιδιά ( 4 οικογ.), 11 παιδιά ( 3 οικογ.).
Η προβολή των προσώπων αλλά και των ευρύτερων χαρακτηριστικών μπορεί να συμβάλλει στην ανάδειξη τόσο της κοινωνίας της Σαντορίνης μέχρι και τη Μικρασιατική Καταστροφή όσο και στην πιθανή καταγραφή προσωπικών ιστοριών των συγκεκριμένων ηρώων.