«ΩΣΑΝ ΜΙΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΧΕΙΡ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ»Οι εντυπώσεις των αμερικανών αεροπόρων, οι οποίοι πρώτοι επέταξαν υπεράνω της Σαντορίνης δια να αντιληφθούν τας προξενηθείσας ζημίας.
Μεταξύ των πρώτων που έσπευσαν εις τον τόπο καταστροφής εις τη Θήρα, ήσαν και τα αεροπλάνα της αμερικανικής αποστολής βοηθείας. Την περιγραφή μιας από τας πτήσεις αυτάς περιγράφει το κατωτέρο ρεπορτάζ από τας αφηγήσεις του πληρωμάτος αεροσκάφους NEPTUNER 2V7.
«...[...] Το υπ’ αριθμό 18 περιπολικό του αμερικανικού στόλου, του Ατλαντικού, ενώ μετείχε εις τα κοινά ελληνοαμερικανικά ναυτικά γυμνάσια πλησίον της Ύδρας, διετάχθη να επιστρέψει εις τη βάση του ανεβληθέντων των γυμνασίων λόγω της καταστροφής της Σαντορίνης. Το πλήρωμα του αεροσκάφους, R2V7 «Νeptune» , αποτελούμενον από τον πλωτάρχη Ράντολφ Μάγιερς τους ανθυποπλοιάρχους Χολ Νόρμαν, και Τζόσεφ ΛαΡου και των Φλούντ Ρειλσμπακ, Γουίλιαμ Ντάουνινγκ, Τόμας Όντεν, Τζόρτζ Μπας, Ντείβιντ Κάρτις και Σέρμαν Λεκλέρ ) προσεφέρθη να πετάξει υπεράνω της νήσου δια να αναφέρει πρώτος εντυπώσεις επί των επικρατουσών συνθηκών. Το ελληνικό ναυτικό απεδέχθη την προσφορά αυτήν και ούτως ανετέθη εις το πλήρωμα του αεροσκάφους να ενεργήσει αναγνωριστικήν πτήσην, εις χαμηλό ύψος να λάβει αεροφωτογραφίας και να μεταδώσει περιγράφη της πληγείσης περιοχής δια του ασυρμάτου. « Ευρισκόμεθα εις απόστασην εκατό μιλίων από τον τόπο των σεισμών» εδήλωσε σχετικώς ο Πλωτάρχης Μάγιερς.« Ύστερα από 35 λεπτά, ιπτάμεθα υπεράνω της Σαντορίνης. Η πρώτη εντύπωσή μας, από την εικόνα που παρουσιάζε η νήσος, ήτο συγκλονιστική. Οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τας κωμοπόλεις και ευρίσκοντο εις τους αγρούς, αφόπου, μας έκαναν σημεία. Υπήρχε κονιορτός παντού. Ορισμένα τμήματα της πόλεως της Σαντορίνης είχον καταστραφεί κατά 90 % υπελογίσαμεν ότι αι συνολικαί καταστροφαί επί της νήσου ανήρχοντο εις περίπου 50 % ιπτάμενοι εις ύψος 30-50 ποδών υπεράνω του εδάφους, ήχομεν τη δυνατότητα να είδομεν τας εκτεταμένας ζημίας αι οποίαι προεκλήθησαν από την πτώσην των οροφών, τα ερείπια και τους λίθους που έκειντο εις τας οδούς και τα κατεστραμμένα κτήρια. Μας εφάνη ότι είχε υποστεί το σύστημα υδρεύσεως της πόλεως και παρατηρήσαμε ορισμένα άτομα, να συλλέγουν ύδωρ από μικρούς λάκους».
«Φαίνεται ότι κάτι προειδοποίησε αυτούς τους ανθρώπους» λέγει ο ανθυποπλοίαρχος Λαρου. «Εναντία περίπτωση, η καταστροφή θα ήτο πλήρης και αι απώλειαι της ζωής θα ήτο βαρύταται εις τας καταστραφείσας κωμοπόλεις. Ο σορός των ερειπίων, τα οποία ήσαν άλλοτε κτήρια, εφένοτο ως εάν είχε δημιουργηθεί από την κίνηση μίας γιγαντιαίας χειρός. Αι οροφαί, εφαίνοντο ως εάν ήσαν το πρώτο τμήμα των χτισμάτων το οποίο υπεχώρησε. Η κατάστασις ήτο καλλιτέρα εις την ανατολική πεδινή περιοχή της νήσου, όπου πολλαί καπνοδόχοι παρέμενον ορθίαι.» Ως εδήλωσε ο ανθυποσμηναγός Νόρμαν, « ο επι της βορείου άκρας της νήσου λιμήν, παραμένει πάντοτε άθικτος. Επι της θεομηνίας ως τουλάχιστον εφαίνεται θεόμενος από του αεροσκάφους».
Ούτως προσέθεσεν τα εξής: « δεν δυνάμεθα να επισημάνουμε ουδεμία τοποθεσία όπου θα ευρίσκεντο συγκεντρωμένος αριθός τραυματιών , εκτός αν οι τελευταίοι ευρίσκοντο εις πρόχειρον σκηνήν, εκ κουβερτών. Το πρώτο πρόσωπο που διακρίναμε ήτο ιερεύς, όστις εκινει τας χείρας του προς ημάς, από μία εκκλησία, εις την κορυφή του βουνού. Θα πρέπει να συνέβησαν πολλαί καθιζήσεις, του εδάφους δεδομένου η πέριξ της νήσου θάλασσα ήτο χρώματος βαθέως καφέ επί αποστάσεως 900 μέτρων».
Αφετέρου, ο πλωτάρχης Μάγιερς, εδήλωσε « ουδέποτε θα λησμονήσουμε, ότι είδομεν. Δια του ασυρμάτου ανεφέρθημεν εις τη Βάση μας, τονίσαντες ότι , κατά σειρά προτεραιότητας, φαίνεται να έχει ανάγκη ο πληθυσμός συνίσταται εις τα εξής: α) ιατρικής φύσεως βοήθεια, β) καθαρό ύδωρ, γ) απαραίτητα τρόφιμα, δ) κουβέρτες και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Εκείνο που επροκάλεσε τη μεγίστη στεναχωριά μας, ότι η επικοινωνία με τα ορεινά χωρία, όπου φαίνεται να έλαβε χώρα η μεγαλυτέρα καταστροφή, καθ όλας τας ενδείξεις καθίσταται σχεδόν αδύνατως, λόγω των μεγάλης διαστάσεως βράχων και των κρημνισμένων ερειπίων που έχουν φράξει πάσαν προς τα εκεί δίοδο. Λόγω της μεγάλης αποστάσεως ουδεν ελικόπτερο θα ηδύναντο να εκτελέσει επιτυχή αποστολή ( με εκδήλως χρήσιμα αποτελέσματα), ούτε άλλοστε και υδροπλάνο. Επειδή τα πέριξ της νήσου είναι τόσο βαθέα ώστε ουδεμία άγκυρα θα ηδύναντο να το συγκρατήσει, ελπίζω ειλικρινώς το αυτό δε συμβαίνει με όλους τους επιβαίνοντας, του αεροσκάφους ότι η αποστολή μας έχει αποβεί κάπως χρήσιμως η δε τραγική κατάστασης του λαού της Σαντορίνης θα βελτιωθεί συντόμως.
Επί του αεροσκάφους επέμβαινε καιο υποπλοίαρχος του βασιλικού Ναυτικού Κώστας Μανιουδάκης ως σύνδεσμος.