Εφημερίδα Κυκλαδικό Φως Ιανούαριος 1968
[…] την παλαιάν εποχήν το Εμπορείον ήτο ο προμαχώνας και το προπύργιον της Σαντορίνης λόγω της μικράς αποστάσεως του από την θάλασσα απ όπου απεβιβάζοντο οι ορδές των βαρβάρων. Προς αντιμετώπισιν δε των επιθέσεων και των επιδρομών, έκτισαν το καστέλλι και εις το μέσο αυτού το μικρό εκκλησάκι της Θεοτόκου γνωστόν ως «Θεοτοκάκι», το οποίο σώζεται μέχρι και σήμερα. Το Καστέλλι είχε μόνο μία είσοδος προς νότον γνωστή με το όνομα «Πόρτα» και η οποία υπάρχει μέχρι σήμερον. Εντός δε της εισόδου αριστεράς υπήρχε θολωτό δωμάτιον γνωστόν κατά την παράδοση ως φυλακή η είσοδος της οποίας εκτίσθη προ τεσσαρακονταετίας. Αργότερα ηνοίχθη και Δευτέρα είσοδος προς δυσμάς και έμπροσθεν του μεγαλοπρεπούς ναού του Ευαγγελισμού ο οποίος εκτίσθη κατά τον 16ο αιώνα και ανακαινίσθη αργότερα εις τον σημερινό ναό, με το θαυμάσιο και αρίστης αρχιτεκτονικής κωδωνοστάσιον ανεγερθέν από έναν απλό και αγγράμματο Μεσσαρίτη πρωτομάστορα. Το κωδωνοστάσιον εκτίσθη επί Δημαρχίας Μάρκου Δρόσου κατά το τέλος του περασμένου αιώνος.
Εκτός όμως από το Καστέλλλι το οποίον αποτελούσε κυρίως την Διοιίκηση υπάρχει και ο Γουλάς έξωθι του Εμπορείου. Το οικοδόμημα είναι ακαλαίσθητον μεν εμφανίσεως αλλά απρόσιτον εις τας ληστοπειρατικάς επιθέσεις. Από τα τείχη του Γουλά οι εγκλεισμένοι βράζοντας νερό και περιέλουζον τους επιδρομείς δια μέσου οπών ή πολεμίστρων οι αοποίαι σώζονται μέχρι σήμερον. Ο Γουλάς έκλεινε δια μίας βαρειάς θύρας με περιστροφικόν άξονα ενισχυμένης εσωτερικώς δια σιδηράς αμπάρας ώστε να είναι δύσκολος η παραβίασις της. Η εν λόγω θύρα υπήρχε ακόμη μόλις προ ολίγων ετών. Εις την κορυφή του Γουλά υπήρχε μικρόν ναύδριον του Αγίου Γεωργίου όπου προσήυχοντο οι εντός του Γουλά εγκλεισμένοι κάτοικοι του χωριού. Ο Γουλάς του Εμπορείου είναι μάλλον Φλωρεντινής αρχιτεκτονικής λόγω του τετραγωνικού του σχήματος και της βαρειάς όσον και ακαλαίσθητου εμφανίσεως του. Είναι ένα κυκλώπειον οικοδόμημα κτισμένο λίγα μέτρα έξωθι του εμπορείου. Οι κάτοικοι του χωριού διώριζαν φύλακας οι οποίοι παρηκολουθούν τας ακτάς από την Περίσσα μέχρι του ΕΞωμύτου και όταν έβλεπαν κανέναν πειρατικόν πλοίον άναβαν φωτιές και άλλοι φύλακες από τα κωδωνοστάσια που τους έβλεπαν έδιναν το σύνθημα του συναγερμού και όλοι οι κάτοικοι εκλείνοντο άλλοι μεν εις τον Γουλά και άλλοι εις το Καστέλλι δια να σωθούν …..[…]