Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθώ τη διαδικτυακή συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει το κτήριο της Εθνικής στο κέντρο των Φηρών. Δεν θα ανααφερθώ καν στο  βασικό πρόβλημα που δημοιυργείται με την αναγκαιότητα μετακίνησης στο χώρο των νέων τραπεζων, και ούτε στο ιστορικό του χώρου. Επιτρέψατε μου όμως και εμένα να εκφράσω τις σκέψεις μου για αυτό το κτήριο . 

Με την ταυτόχρονη αξιοποίηση, παρουσίαση  και ανάδειξη των άλλων ιδιαίτερων κτηρίων των Φηρών, Μπελλώνειο, Προϊστορικό, Λαογραφικό, Μέγαρο Γκύζη ) ,το πρώην πια κτήριο της Εθνικής, οφείλει να υπερτονίσει το ρόλο του Πολιτισμού και της Ιστορίας της περιοχής και του νησιού. 

Συγκεκριμένα θα μπορούσε να: 

α) αρχικά   περιέλθει στην περιουσία του Δήμου, 

β)"υιοθετηθεί"μέρος του Λαογραφικού Μουσείου Σαντορίνης και ταυτόχρονα να ιδρυθεί ενα αναγκαίο Δημοτικό Ιστορικό Μουσείο Σαντορίνης, ξεκινώντας από τις αρχές του 18ου ή και του 19ου αιώνα.  Παράλληλα, τιμώντας την ιστορία του Μανώλη Λιγνού, θα μπορούσε να ονομαστεί σαν Δημοτικό Ιστορικό Μουσείο Σαντορίνης Εμμ.Α.Λιγνός". 

γ) Σαν δημοτικός χώρος πια θα μπορούσε να ενταχθεί σε έναν  ευρύτερο  φορέα  μαζί με το  υπο σύσταση Αρχείο της Σαντορίνης και μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και άλλες δράσεις  να οριοθετηθούν ως κτήρια Πολιτιστικής Ανάπτυξης. 

δ) να ζητηθεί η μεταφορά του Αρχαιολογικού Μουσείου στο χώρο αυτό , ώστε επιτέλους να  διαμορφωθούν σε κοντινά σημεία δυο βασικοί πυλώνες της Αρχαιολογίας για τους επισκέπτες. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια το αρχαιολογικό μουσείο στηρίζει μόνο όσους  θα βρουν σκια περιμένοντας το τελεφερικ για να επιστρέψουν στο παλιό λιμάνι. Από την άλλη μια από τις συγκλονιστικές εκθέσεις που παρουσιάστηκε και στο Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα, οι αρχαιολογικές ανασκαφές του Νικόλαου Ζαφειρόπουλου στην Αρχαία Θήρα, απλά πέρασαν χωρίς καν να υπάρχει καν  η επικοινωνιακή διαχειρίση ενός τόσο ευληματικού πολιτισμικού θησαυρού. Είμαι βέβαιως οτι ελάχιστοι έχουν επισκεφτεί την έκθεση αυτή . Επίσης, θα μπορεί να γίνει καλύτερη προβολή και των εξαίσιων αρχαιολογικών ευρημάτων της εποχής της Αρχαίας Θήρας. Με αυτό τον τρόπο στην περιπτωση που θα μεταφερθεί το αρχαιολογικό μουσείο, άλλο ένα κτήριο μπορεί να αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως. 

ε) Ίδρυση Δημοτικής Πινακοθήκης με την παρουσίαση μόνιμης συλλογής έργων με θέμα το νησί της Σαντορίνης.

Από τις προτάσεις αυτές αλλά και από όσες έχουν ήδη ακουστεί  γίνεται κατανοητό,  οτι οφείλουμε  και μπορούμε να αναδείξουμε σαν πολιτιστικό στοιχείο την κτηριακή υποδομή της πασίγνωστης πρωτεούσας της Σαντορίνης. 

Ιωσήφ Πέρρος 

 από τον Γιάννη Παπακωνσταντίνου 

Συλλέκτης  - Πρώην Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μεγάρου Γκύζη 

Η Όπυ Ζούνη, που γεννήθηκε ως Καλλιόπη Σαρπάκη στο Κάιρο, είχε οικογενειακή καταγωγή από Κρήτη και Σαντορίνη. Πήρε το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βάφτισε ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κράτησε στη ζωή της όλη. Ήταν μαθήτρια του Γιάννη Μόραλη στην ΑΣΚΤ Αθήνας, με εμφανή την επιρροή του σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα. Κάνει όμως μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης.

Συλλέκτη - τ. Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Μεγάρου Γκύζη 

Ήταν 1η Νοεμβρίου, πριν 21 χρόνια, όταν έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός εικαστικός δημιουργός, ο μάστερ της ακουαρέλας ΠΑΡΙΣ ΠΡΕΚΑΣ (1926-1999), ο καλλιτέχνης «της φυγής και της αναζήτησης»! Το έργο του Πάρι Πρέκα κινείται στον αφαιρετικό εξπρεσιονισμό, χωρίς να απομακρύνεται από το παραστατικό και γεωμετρικό ιδίωμά του.

Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα μέσα από τα λόγια της συντρόφου της ζωής του -επίσης ζωγράφου- Μερόπης Πρέκα, που πορεύτηκε μαζί του για περισσότερα από σαράντα χρόνια: «Ο Πάρις ήταν πολυσχιδής καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, αρχιτέκτονας, κατασκευαστής «εργομηχανών» αλλά και κοσμημάτων και νομισμάτων. Η περιπέτεια της νιότης του με την εξορία στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου σημάδεψε την ψυχοσύνθεσή του, υποσυνείδητα ή μη. Είχε έντονα συναισθηματικό κόσμο, έντονο εσωτερικό πάθος, καταπιάστηκε εξαντλητικά με θέματα που ήταν όλα μέσα φυγής: άλογα, πλοία, τάνκερ, θάλασσα, Ίκαροι, σύμβολα με δυνατότητες πολλαπλών αναγνώσεων…. Τα Άλογα πράγματι ήταν ένα ακόμα σύμβολο της ζωγραφικής του. Κι αυτά συνδέονται με την ελευθερία και τη φυγή ή το ταξίδι. Εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική τέχνη, αναδεικνύονται σε διαχρονικά σύμβολα ηρωισμού. Μαζί με τους Ίκαρους, τις Μάσκες, τις Ζώνες αγνότητας και τη Διαπόμπευση φιλοτεχνήθηκαν από τον Πάρι την περίοδο της Χούντας ως προσπάθεια διεξόδου και καταγραφής της ζοφερής πραγματικότητας… Ο Πάρις ζωγράφισε μια μεγάλη σειρά από τάνκερ, γιατί αγάπησε πολύ τη θάλασσα και τα καράβια. Για τα τάνκερ, σκουριασμένα σύμβολα της πετρελαϊκής κρίσης, παροπλισμένα στο λιμάνι της Ιτέας, χρησιμοποίησε έντονα χρώματα (μαύρο, κόκκινο, ώχρα, γαλάζιο). Γεννήθηκε στη Σαντορίνη και αυτό σίγουρα έπαιξε τον ρόλο του. Μάλιστα απέδωσε το τοπίο της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σαντορίνης, σε μια σειρά ακουαρέλες. Άλλωστε και τα καράβια είναι μέσα φυγής, απόδρασης, ταξιδιού…».

Στις φωτό, από το αρχείο της συλλογής μου, η έγχρωμη λιθογραφία «Σαντορίνη - το φως της αμφιλύκης», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας το 1994, καθώς και η σπάνια λιθογραφία «Νικητής και Ηττημένος», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας μετά το 1974.

Ήταν –θυμάμαι– Αύγουστος του 2009, όταν επιμελήθηκα και οργάνωσα στο Μέγαρο Γκύζη στα Φηρά της Σαντορίνης μια ξεχωριστή έκθεση, αφιέρωμα στη μνήμη του «καλλιτέχνη της φυγής και της αναζήτησης» Πάρι Πρέκα, δέκα χρόνια -τότε- από τον θάνατό του, με τίτλο “Οι Λιθογραφίες στο Ταξίδι του Πάρι Πρέκα”. Εκτέθηκαν 30 μεγάλες λιθογραφίες του καλλιτέχνη, πολλές από αυτές δοκίμια από το προσωπικό του αρχείο, με θέμα τα άλογα, τα τάνκερς και τοπία της Ελλάδας (μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση κατείχε η Σαντορίνη). Στις φωτό, από τον 26σέλιδο κατάλογο της έκθεσης, σας παραθέτω το προλογικό μου σημείωμα, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη, καθώς και το εξώφυλλο του καταλόγου της έκθεσης.

Ο Μάριος Πλωρίτης γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1919 στον Πειραιά. Το πραγματικό του όνομα ήταν Μάριος Βασιλείου Παπαδόπουλος και οι γονείς του είχαν καταγωγή από τη Σαντορίνη. Η οικογένεια του είχε συγγενικούς δεσμούς με τον αξιόλογο πολιτικό αρχηγό της μεταπολεμικής περιόδου και σπουδαίο ιστορικό, Β. Μαρκεζίνη. Ο Πλωρίτης θα περάσει την παιδική του ηλικία στην Σύρο, όπου θα μείνει οχτώ χρόνια με τους γονείς του. Αργότερα, θα σπουδάσει Nομική και Πολιτικές Eπιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έπειτα, θα θα συνεχίσει τις σπουδές του στον τομέα του θεάτρου στις ΗΠΑ, στην Αγγλία και την Γαλλία. Ζούσε μόνιμα στην Αθήνα, ενώ γνώριζε γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά και αγγλικά. [1] έφυγε το 2006.

Λογοτέχνης, κριτικός, σκηνοθέτης, δημοσιογράφος. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. Συνεργάτης πολλών λογοτεχνικών περιοδικών, Μεταφραστής θεατρικών έργων. Κριτικός θεάτρου και κινηματογράφου εφημερίδας «Ελευθερία». Διευθυντής του θεατρικού τμήματος Ε.Ι.Ρ. Θεατρικές και κινηματογραφικές σπουδές σε Αγγλία, ΗΠΑ και Γαλλία. Σκηνοθέτης ΑΘηναικών θιάσων. Καθηγητής Δραματολογίας και Ιστορίας του Θεάτρου εις την Δραματική σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Διευθυντής σύνταξης της μεγάλης ετήσιας επιθεώρησης Θέατρο κ.α. [2]

Στις επιφυλλίδες, που δημοσίευσε στην εφημερίδα «Το Βήμα» από το 1989 ως το 2004, η εμπνευσμένη δοκιμιακή γραφή του ισορροπεί ανάμεσα στη διαχρονία και την επικαιρότητα, ανατέμνοντας με ευθύβολο κριτικό λόγο την κοινωνικοπολιτική, πνευματική, καλλιτεχνική, εθνική αλλά και διεθνή πραγματικότητα.  Μια εκτενής επιλογή από τις επιφυλλίδες αυτές εκδόθηκε σε δύο τόμους από το Ίδρυμα της Βουλής, με την επιμέλεια του Θανάση Θ. Νιάρχου και του Αντώνη Φωστιέρη, και είναι διαθέσιμη σε ψηφιακή μορφή. Ο πρώτος τόμος καλύπτει την περίοδο 1989 – 1992 ενώ ο δεύτερος την περίοδο 1993 – 2004. [3]

Κατεβάστε ελεύθερα τους δύο τόμους της πολύτιμης αυτής έκδοσης από την ιστοσελίδα μας πατώντας στους συνδέσμους:

https://tinyurl.com/yxerukre

https://tinyurl.com/y5o8ljl2

ενώ ακολουθεί το προλογικό του σημείωμα στον τόμο του Δανέζη ( 2001)

 «ΚΑΛΛΙΣΤΗ»

Νομιμοποιείται άραγε να προλογίσει το βιβλίο τούτο για τη Σαντορίνη, ένας «αποστάτη» - ένας που έχει τριάντα τόσα χρόνια να πατήσει τα χώματά της ;

Όμως ,  «αποστασία»  δεν σημαίνει απάρνηση – κάθε άλλο. Η απουσία από τη Σαντορίνη, όχι μόνο δεν έχει ατροφήσει την αγάπη μου για αυτή, αλλά αντίθετα, την έχει πληθύνει και βαθύνει, καθώς την ποτίζει με νοσταλγία ακοίμητη. Κι ακριβώς, η νοσταλγία αυτή είναι που με κρατάει μακριά της. Επειδή θέλω, πεισματικά να κρατήσω στη μνήμη την εικόνα και τη γεύση της Σαντορίνης, όπως τη γνώρισα στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, πριν οι καιροί και οι εισβολείς αλλάζουν την όψη και την ουσία της. Η αποστάση διαφυλάει τα ωραία και γνήσια, και σβήνει τις σκιές από τα άσχημα και πλαστά….

Χάρες αρίφνητες έχουν όλα τα χιλιοτραγουδισμένα νησιά μας. Αλλά  - ποιος μπορεί να το αρνηθεί; - της Σαντορίνης οι χάρες είναι απαρομοιάστες: αυτό το μοναδικό ζευγάρωμα κάλλους και δέους φωτός και ζόφου, ήλιου και λάβας – φωτιάς απ’ τον ουρανό, φωτιάς απ’ τα έγκατα – πολύχρωμης πέτρας και ασημογάλανης θάλασσας…

Αντικρύζοντας τον αμφίβιο γίγαντα του ηφαισείου της, αγναντεύοντας την πελώρια στέφη της καλδέρας της , ψηλαφώντας την μαύρη άμμο και τις υπόλευκες άσπες, έχεις την αίσθηση πως ζεις την γένεση του κόσμου, πως ο χρόνος σταμάτησε στη γιγαντομαχία Εγκέλαδου και Αθηνάς, για το έπαθλο της «Καλλίστης». Αυτό το πέτρινο μισοφέγγαρο  στις εσχατιές των Κυκλάδων, λες και συνοψίζει  την ιστορία του ανθρώπου, απ’ τα αρχέγονα βήματά του ως τη δημιουργία των πρώτων οργανισμένων οικισμών, απ’ τη διασταύρωση αρχαίων και νεότερων  πολιτισμών ως την άλωσή του απ’ τους σημερινούς «-ισμούς».

Και, μεμιάς, η αντίθεση, δραματική όσο και μαγνητική: οι απαλές αμμουδιές και τα ήμερα αμπελοχώραφα…. Η αργόσυρτη  ( τότε!) καθημερινότητα, κάτω απ’ την ασάλευτη μολυβένια ζέστη που την ακύρωναν κάθε τόσο τα σαρωτικά μελτέμια… οι καλοσυνάτοι άνθρωποι που σου κέρναγαν απλόχερα την «καλημέρα» τους και τη φιλοξενία τους.

Δίμορφη και πανέμορφη, άγρια και οικεία, η Σαντορίνη είναι και μένει μαγική – νεραϊδα, που σε θαμπώνει και σε τρυφερεύει, και σε κρατάει αιχμάλωτο για πάντα με τα γητέματά της.

Χρωστάμε, λοιπόν, χάρες πολλές στον φίλο καθηγητή Γιάννη Δανέζη, που, συνεχίζοντας την μεσοπολεμική πρωτοβουλία του πατέρα του Μιχάλη Δανέζη, αποφάσισε να εκδώσει αυτόν τον τόμο, όπου επιστήμονες, λογοτέχνες, καλλιτέχνες, καταγράφφουν τηνιστορία, την κοινωνική ζωή, την πρωτεϊκή όψη αυτού του νησιού που, από κοντά κι από μακριά φυλάει στην πυρόξανθη αγκαλιά του τις μνήμες μα και τις καρδιές μας.          

                                                       Μάριος Πλωρίτης

Πρόλογος στο Ι.Μ. Δανέζης ( συλλογικός τόμος) : Σαντορίνη, Θήρα Θηρασιά, Ασπρονήσι, Ηφαίστεια, Αθήνα 2001

Ο πολιός γέροντας είχε πέσει σε κώμα. Την ημέρα της εορτής των Θεοφανείων επανήλθε σε επικοινωνία με το περιβάλλον και ζήτησε να μεταλάβει των αχράντων μυστηρίων. Μετά από λίγη ώρα βυθίστηκε σε κώμα και σήμερα το πρωί κατέληξε. Ο μακαριστός γέροντας γεννήθηκε στις 10-2-1928. Μόνασε στη Μονή του Προφήτη Ηλία Θήρας. Ήλθε στο Άγιον Όρος και μόνασε μέχρι το 1992 στη Μονή Εσφιγμένου (ζηλωτές). Μετά απόχρόνια αποχώρησε και εντάχθηκε στη Μονή Βατοπαιδίου όπου παρέμεινε για μια δεκαετία ως απλός μοναχός. Τα τελευταία χρόνια ζουσε στο ιερό κελι του Αγίου Νικολάου στο Μπουραζέρι Καρυες.[1].

Ήδη από το πρωί στο διαδίκτυο εχουν εμφανιστεί πάρα πολλές αναφορές στο πρόσωπο του γέροντα. Θα σταθώ σε δύο από αυτές:η μία του Παναγιώτη Μυτιληναίου και η άλλη της Μαρίας Αρβανίτης Σωτηροπούλου .

Γράφει ο Παναγιώτης : Σήμερα είναι μια άσκημη μέρα. Μια μέρα που η ψυχή μου ξανοίει προς τα πάνω…Εκείδα, στο ριμίδι με τσοι πέτρινες τσοι σκάλες που ήβγαζε από το Πύργο στο Προφήτη. Στο δρόμο ηδιαλέαμε από τσοι ξερολιθιές τα άπρα τα κοχύλια, να τα πάμε του Γούμενου, να τα περάσομε σε κλωστή να τα κρεμάσομε στο εικόνισμα.Σε γαλήνευε η φωνή ντου, ηπέτα το μυαλό σου μόλις σου μίλιε, τουνοιες τη ψυχούλα σου και ταλες όλα. Σε ξομολοούσε και σούδωνε συγχώρεση για ότι τουλες…βαρύ ή ελαφρύ.

Στην αρχή ηδουλιούσα καλά τη νύχτα, ήμοιαζε απόκοσμη,ξενόλοη, μαγικιά…Αξημέρωτα όμως ο Πολύκαρπος ηχτύπα το ξύλο ρυθμικά για να ξυπνήσομε, να πάμε στη λειτουργιά, με τα κεριά και τα καντήλια, χωρίς ηλεχτρικό, με το κρύο να σε περονιάζει. Η γλυκειά ντου η φωνή όμως , σε καντούνιαζε, σέκανε να προσευχηθείς , να ξανείς στο κουμπέ τσοι αγιοργραφίες τσοι παλιές και να κάνεις το σταυρό σου. Κι ύστερα να κοινωνήσεις , να πάρεις το αντίδερο , νάβγεις όξω στην αυλή , να πάρεις αγκαλιά τη Σαντορίνη ολόκληρη.

Μια αγκαλιά είναι από το Προφήτη το ξερόνησο, μια αγκαλιά και δυο μαθιές Η Απάνω Μεριά , το Μερεβγούλι, τα Φηρά κι ο Καρτεράδος η μια του Βοριά η μαθιά και το Νημπορείο , το Ακρωτήρι , το Μεγαλοχώρι του Νοθιά. Μου τόλεε κι ηγέλα. Μες στην αγκαλιά σου χωρεί το νησάκι μας Παναγιωτάκη..

να το αγαπάς κι ας είναι μικρό…. Κι άμα ηρχούντανε η ώρα να κάμεις κάτω το ριμίδι με τσοι σκάλες, όλο πίσω ηξάνοιες….

Σε ξάνοιε κι αυτός…σα να σούλεε …να ξανάρθεις γρήγορα…

Κι εσύ ημέτρας τσοι μέρες για τονε ξαναδείς.

Νάβλεπες τη γλυκειά μορφή ντου… νάκουες τη φωνή ντου , να τούλες τα μυστικά σου χωρίς να δουλειάς πως θα τα μάθει άλλος.

Καλό ταξίδι Γούμενε… χαιρετίσματα στο κερα Ρηνιώ…

Γιορτάζει ο παράδεισος σήμερα … φτάνει κάποιος μεγάλος ατού.

Ενώ η Μαρία Αρβανίτη σημειώνει:

Εικονίζεται στη φωτογραφία από το αρχείο των γονιών μου (ο ιερωμένος με τα σκούρα ρούχα) από την εκδρομή του Γυμνασίου στην Αρχαία Θήρα το 1956, τότε που ήταν ήταν μαθητής και από τότε ξεχώριζε με το ήθος του απ’ όσα μου ιστορούσαν οι γονείς μου.

Απ’ ότι μου είχαν πει, προερχόταν από ευκατάστατη οικογένεια, ο ίδιος ήταν εξαιρετικός μάγειρας και μόνο αφού υπηρέτησε το στρατό και αποκατέστησε τις αδελφές του, κλείνοντας το κοινωνικό του καθήκον,  προσχώρησε στην ιεροσύνη.

Αν και πανέξυπνος, παρέμενε ταπεινός, δεν έδωσε ένα τελευταίο μάθημα στη Θεολογία για να μην πάρει πτυχίο και γίνει κάποτε Αρχιερέας. Μεγαλώνοντας τον εκτίμησα ιδιαίτερα κι εγώ. Μας εξομολογούσε στο χωριό την περίοδο που ήταν ηγούμενος στον Προφήτη κι έζησα από κοντά τον αγώνα του να διασώσει τα αρχεία του Μοναστηριού του Προφήτης Ηλία και να δημιουργήσει το πρώτο λαογραφικό μουσείο στο νησί.

Την εποχή, που αγωνιούσα για το ποιο πρέπει να είναι το πρότυπο στη ζωή των ανθρώπων και κατά πόσο οι ακραίες απόψεις μπορούν να συμβιβαστούν και να οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε καλύτερο μέλλον, χρησιμοποίησα (πολύ παραμορφωμένη για λόγους αφήγησης) την φασματική εικόνα του, στο μυθιστόρημα μου «Το Φως του Κόσμου» επειδή αποτελούσε πάντα για μένα την ενσάρκωση του ανθρώπου που παλεύει με τον ίδιο τους τον εαυτό για να καταλάβει τι ο Θεός ζητά από αυτόν, πώς θα μπορούσε να θυσιαστεί για τον συνάνθρωπο, για να σμίξει τελικά με την αιωνιότητα του Θείου.

https://mariasot.blogspot.com/2015/01/blog-post_13.html

Η αντιπαλότητα που δημιουργήθηκε στο νησί, με επίκεντρο τον ίδιο και το έργο του, τον ανάγκασε να αποσυρθεί και να μονάσει στο Άγιο όρος χωρίς ποτέ ξανά ν’ αποζητήσει δικαίωση ή την επιστροφή στα εγκόσμια. Όσο και αν από κάποιους θεωρήθηκε ακραίος, δε μπορούμε παρά να υποκλινόμαστε στο μεγαλείο της μέχρι τέλους αφιέρωσης σε αυτό που πίστευε, ένα ιδανικό πάνω από τις συνήθεις ανθρώπινες συμβάσεις, μια προσωπική σχέση με το Θεό. Άλλωστε ουδείς αλάθητος και ουδείς αναμάρτητος. Όλοι κρινόμεθα στο τέρμα αυτής της όλο εμπόδια διαδρομής και σίγουρα εκείνος τώρα προσεύχεται για όλους μας από τον Παράδεισο, στον οποίο πάντα ανήκε.

Όσοι έχουν δει την ταινία ή έχουν διαβάσει το βιβλίο «Άνθρωπος για όλες τις εποχές» (A man for all seasons του Robert Bolt -φιλμ 1966), που αναφέρεται στην περίπτωση του Thomas More, που εκτελέστηκε από τον Ερρίκο τον 8ο, γιατί εναντιώθηκε στο διαζύγιό που κατέληξε στην ίδρυση της Αγγλικανικής εκκλησίας, καταλαβαίνουν ότι οι άνθρωποι με απόλυτες αρχές συχνά συνθλίβονται από τις αλλαγές στην κοινωνία ή την Ιστορία.

Η ζωή με δίδαξε ότι απόλυτες Αλήθειες δεν υπάρχουν, και έγινα δύσπιστη διαπιστώνοντας ότι ο φανατισμός είναι ακραίος ιδεαλισμός. Κάθε στιγμή όλοι ξαναζυγίζουμε τι είναι καλό και τι κακό σε κάθε περίσταση και η ιστορική συγκυρία συχνά μας τοποθετεί σε ρόλο θύτη ή θύματος, οπότε και χρειάζεται μεγάλο ηθικό σθένος για να μην προδώσουμε το χρέος μας προς τον συνάνθρωπο. Η δυσπιστία μου στην ηθική ακεραιότητα κάθε ανθρώπου, η αμφιβολία μου για τις μαζικές συνομολογήσεις, και η πίστη μου στην πολυχρωμία της ανθρώπινης Αλήθειας, και την αναγκαστική πολυφωνία της ιστορικής αρμονίας, δε με σταμάτησε από το να σέβομαι και να εκτιμώ εκείνους, που έμπρακτα αφιερώνονται σε ένα σκοπό ανώτερο από τον εαυτό τους και θυσιάζονται μέχρι το τέλος.

Και τώρα που το τέλος ήλθε μπορώ να πω ότι ο Ηγούμενος ήταν πραγματικά ένας «ΑΓΙΟΣ για κάθε εποχή».

Γέροντα … Αγιά Παράδεισο από εκεί πάνω …. Και να προσέχεις το νησί σου !!!

Του π. Ευαγγέλου Φεγγούλη

 Συμπληρώθηκαν στις 15 Ιανουαρίου 2021, δυο χρόνια από την κοίμηση του μακαριστού Μητροπολίτου Καρπενησίου κυρού Νικολάου.

Ο σπουδαίος αυτός Ιεράρχης της Ελλαδικής Εκκλησίας μας γεννήθηκε στο Εμπορείο Θήρας το 1929 και ήταν το πρώτο τέκνο πολυμελούς οικογενείας, η οποία έδωκε στην διακονία της Εκκλησίας και άλλα μέλη της εκ των οποίων και τον μακαριστό Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Προυσσού κυρό Χρυσόστομο.

Κατεχόμενος από τον πόθο να υπηρετήσει ως κληρικός τον λαό χειροτονήθηκε Διάκονος το 1958 και Πρεσβύτερος το επόμενο έτος 1959. Από το έτος εκείνο και επί μία εικοσαετία υπηρέτησε στα Σέρβια της Κοζάνης ως Αρχιερατικός Επίτροπος πλησίον του Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου (Ψαριανού), εγκρίτου Ιεράρχου, διακρινομένου για την λογιότητα και τα έξοχα διοικητικά του προσόντα.

Την 28η Ιανουαρίου 1979 χειροτονήθηκε πρώτος Μητροπολίτης της νεοσυσταθείσης Ιεράς Μητροπόλεως Καρπενησίου. Η άφιξη και ενθρόνιση του Μητροπολίτου Νικολάου στο Καρπενήσι χαιρετίσθηκε από τους κατοίκους της περιοχής με συγκίνηση και ενθουσιασμό. Οι Ευρυτάνες απέκτησαν ήδη επιχώριο Ποιμενάρχη, διότι έως τότε η διαποίμανσή των από την Ναύπακτο, που ήταν η μόνιμη έδρα της Μητροπόλεως, ήταν δυσχερής.

Η σύμπτωση μάλιστα ότι ο Μητροπολίτης έφερε το όνομα του πολιούχου του Καρπενησίου Νεομάρτυρος Αγίου Νικολάου θεωρήθηκε ως ευλογημένη ένδειξη προοιωνίζουσα γόνιμη ποιμαντορία.

Ο μακαριστός διακρίθηκε για την άρτια θεολογική του κατάρτιση και τη γενικότερη πνευματική του συγκρότηση. Υπήρξε σπουδαία Εκκλησιαστική προσωπικότητα και εκ των λογίων Ιεραρχών της Ελλαδικής Εκκλησίας με συμμετοχή σε σημαντικές Επιτροπές της Ιεράς Συνόδου.

Ο μακαριστός ήταν Πατρικός προς τους Ιερείς της Μητροπόλεως, στοργικός προς τους πιστούς, παραδοσιακός στη θεία Λειτουργία, με ενεργό παρουσία σε πνευματικές εκδηλώσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες του τόπου, λαμβάνοντας ακέραιο το σεβασμό και την αγάπη των απανταχού Ευρυτάνων.

Για 37 ολόκληρα χρόνια, διαποίμανε επ΄ αγαθώ την αγιοτόκο Μητρόπολη Καρπενησίου, ξεκινώντας κυριολεκτικά από το μηδέν. Με πολύ κόπο ανήγειρε ένα Μεγαλοπρεπές Μητροπολιτικό Μέγαρο, συνήργησε στην δημιουργία της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής, της Ιεράς Μητροπόλεως, ενώ σημαντικό υπήρξε και το τεράστιο φιλανθρωπικό του έργο.

Υπήρξε ένας αγνός και ταπεινός ιεράρχης ζώντας λιτή εκκλησιαστική του ζωή, ως ένας απλός μοναχός. Του αοιδίμου Μητροπολίτου πρώην Καρπενησίου κυρού Νικολάου είη αιωνία η μνήμη.

https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/41703-eis-mnimin-kurou-nikolaou-proin-mitropoliti-karpenisiou

Άλλο ένα από τα πιο άγνωστα σημεία της ιστορίας του νησιού είναι και οι εκκλησιαστικές παραμέτροι αυτής. Συγκεκριμένα ένα από τα θέματα στο κομμάτι της εκκλησιαστικής ιστορίας που δεν έχει τόση μεγάλη φήμη, είναι οι μορφές μοναχισμού στο νησί.

Σήμερα θα σταθούμε στα ασκηταριά και τους Κολλυβάδες[1]. Οι Κολλυβάδες ήταν μέλη ενός κινήματος εντός της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που ξεκίνησε το δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα στην μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους και το οποίο αγωνίστηκε για την αποκατάσταση των παραδοσιακών πρακτικών σε αντίθεση με αδικαιολόγητες καινοτομίες[α] και το οποίο μετατράπηκε απροσδόκητα σε κίνημα πνευματικής αναγέννησης. Οι Κολλυβάδες υπήρξαν ο αντίποδας των ευρωπαϊστών, δηλαδή των επηρεασμένων από τις αρχές του Διαφωτισμού και του Εγκυκλοπαιδισμού.

Κόλλυβα

Το όνομα του κινήματος προέρχεται από τα κόλλυβα (βρασμένο σιτάρι) που χρησιμοποιούνται για την τέλεση των μνημοσύνων. Οι υποστηρικτές του κινήματος ήταν Αθωνίτες μοναχοί που ήταν αυστηρά προσκολλημένοι στην Ιερή Παράδοση και επέμεναν ότι τα μνημόσυνα δεν πρέπει να τελούνται τις Κυριακές, γιατί αυτή είναι η ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου, αλλά το Σάββατο, που είναι η συνηθισμένη ημέρα για να τιμάται η μνήμη των νεκρών. Ήταν επίσης υπέρ της συχνής λήψης της Θείας Κοινωνίας και εξασκούσαν την αδιάκοπη προσευχή της καρδιάς.

«Το 1822 έφτασε στη Θήρα, ένας περίεργος μοναχός. Φόραγε φθαρμένα ράσα[2]τα οποία έδενε με σκοινί στη μέση του, είχε καλυμμένο το κεφάλι μέχρι τα μάτια του με το «επιριπτάριον», έφερε στον ώμο του δισάκι, μετέβαινε από χωριό είς χωριό και από σπίτι σε σπίτι, διακόνευε, πρόσφερε ευλογίες και ευχές, μιλώντας για το Άγιο Όρος, και διηγούμενος τα θαύματα των Αγίων του Θεού.τις νύχτες, «κόνευε» όπου ευρίσκετο, στα εξωκκλήσια, στα και στις σπηλιές. Το όνομα του μοναχού αυτού ήταν Αγάπιος Μεταξάς από την Κωνσταντινούπολη. Έμενε σε ένα σπήλαιο στον Μονόλιθο από κάποια περίοδο και ύστερα. Το ασκηταριό του όμως σύντομα μετεβλήθη σε τόπο προσκυνήματος των κατοίκων του νησιού.

Την εποχή εκείνη εμόναζε εις την Μονή του Προφήτου Ηλία ο ιερομόναχος Πορφύριος Μηνδρινός από την Γωνιά. Ο αγαθός αυτός μοναχός ήταν πολύ ευσεβής, επόθει να ζήσει μακριάν των εγκοσμίων είς μία σκήτη και εκεί, ακολουθών τους «ησυχαστές» να αναπέμπει αίνον και δόξα στο Θεό. Κατάλληλο τόπο ενόμιζε ένα μέρος, πέραν της Αρχαίας Θήρας, απόμερο και απόκρημνο, ώστε να μην δύναται άνθρωπος να φθάσει έως εκεί. Αυτό ζήτησε από τον τότε ηγούμενο του Μοναστηριού Γεράσιμο Μαυρομμάτη, αλλά εκείνος δεν του έδωσε την άδεια γιατί οι μοναχοί στη Μονή ήταν λίγοι.

Εν τω μεταξύ φτάνει η φήμη του Αγάπιου στην Μονή. Όταν επληροφορήθη ο Πορφύριος Μηνδρινός τη δράση του τον προσέλκυσε, έγινε οπαδός των «Κολλυβάδων» και αυτάδελφος του Αγαπίου. Και οι δύο αναχωρούν από τη Θήρα για την Ύδρα ώστε ο Πορφύριος να διδαχθεί κοντά στους άλλους αδελφούς τις αρχές των Κολλυβάδων.

Με την επιστροφή τους στο νησί, δημιουργείται γύρω από αυτούς τους μοναχούς ένας όμιλος πιστών, ανδρών και γυναικών πράγμα που θορύβησε σημαντικά την επίσημη εκκλησιαστική αρχή. Ο Πορφύριος είχε πάψει να έχει επαφή με την Μονή του Προφήτη. Μεταφέρθησαν στη Γωνιά και λειτουργούσαν στον ναό της Μεταμόρφωσης, επιθυμώντας να ιδρύσουν δική τους Μονή.  Εκείνη την εποχή οικοδομεί και το Ασκηταριό πάνω από τον ορμίσκο «Κίονι» στο Καμάρι. Μια εντυπωσιακή οικοδομή περιτοιχισμένη με τείχη ψηλά σαν φρούρια ολίγιστα δωμάτια χωρητικότητας ενός μόνο ανθρώπου,  η οποία έκλεινε από σιδηρά θύρα. Μέσα στην οικοδομή αυτή υπήρχαν και εικόννες αγίων Μόλις τελείωσε το ασκηταριό στο Καμάρι, ίδρυσαν και άλλο ένα στη Γωνιά μόνο για γυναίκες  

Το 1844 ο Αγάπιος εξεδήμησε εις Κύριον και ετάφη στο Ασκηταριό . οι πιστοί έδωσαν εντολή στον αγιογράφο Μερκούριο Σιγάλα να κατασκευάσει δύο εικόνες του Αγαπίου.

Λίγο καιρό αργότερα  βρίσκεται σε χωράφι του αδελφού του Αγάπιου, Γεράσιμου Μενδρινού η εικόνα του Σταυρού στην Περίσσα, όπου χτίζεται και ο μεγαλοπρεπής ναός. Ζητάνε από τον έτερο των πρωτοστατών τον Πορφύριο να λειτουργεί εκεί, όπερ και εγένετο.

Το 1845 όμως ο Αρχιεπίσκοπος Κυκλάδων Δανιήλ μεταβαίνει στη Θήρα και πληροφορούμενος τις κινήσεις των Κολλυβάδων ζητάει από τον Πορφύριο να αποκηρύξει τις κακές δοξασίες. Αυτός αρνήθηκε οπότε υπέβλήθη αίτημα στην Ιερά Σύνοδο  ώστε να εξοριστεί ο Πορφύριος στη  Σκιάθο όπου και απέθανε.

Άλλο ένα από τα πιο άγνωστα σημεία της ιστορίας του νησιού είναι και οι εκκλησιαστικές παραμέτροι αυτής. Συγκεκριμένα ένα από τα θέματα στο κομμάτι της εκκλησιαστικής ιστορίας που δεν έχει τόση μεγάλη φήμη, είναι οι μορφές μοναχισμού στο νησί.

Σήμερα θα σταθούμε στα ασκηταριά και τους Κολλυβάδες[1]. Οι Κολλυβάδες ήταν μέλη ενός κινήματος εντός της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που ξεκίνησε το δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα στην μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους και το οποίο αγωνίστηκε για την αποκατάσταση των παραδοσιακών πρακτικών σε αντίθεση με αδικαιολόγητες καινοτομίες[α] και το οποίο μετατράπηκε απροσδόκητα σε κίνημα πνευματικής αναγέννησης. Οι Κολλυβάδες υπήρξαν ο αντίποδας των ευρωπαϊστών, δηλαδή των επηρεασμένων από τις αρχές του Διαφωτισμού και του Εγκυκλοπαιδισμού.

Κόλλυβα

Το όνομα του κινήματος προέρχεται από τα κόλλυβα (βρασμένο σιτάρι) που χρησιμοποιούνται για την τέλεση των μνημοσύνων. Οι υποστηρικτές του κινήματος ήταν Αθωνίτες μοναχοί που ήταν αυστηρά προσκολλημένοι στην Ιερή Παράδοση και επέμεναν ότι τα μνημόσυνα δεν πρέπει να τελούνται τις Κυριακές, γιατί αυτή είναι η ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου, αλλά το Σάββατο, που είναι η συνηθισμένη ημέρα για να τιμάται η μνήμη των νεκρών. Ήταν επίσης υπέρ της συχνής λήψης της Θείας Κοινωνίας και εξασκούσαν την αδιάκοπη προσευχή της καρδιάς.

«Το 1822 έφτασε στη Θήρα, ένας περίεργος μοναχός. Φόραγε φθαρμένα ράσα[2]τα οποία έδενε με σκοινί στη μέση του, είχε καλυμμένο το κεφάλι μέχρι τα μάτια του με το «επιριπτάριον», έφερε στον ώμο του δισάκι, μετέβαινε από χωριό είς χωριό και από σπίτι σε σπίτι, διακόνευε, πρόσφερε ευλογίες και ευχές, μιλώντας για το Άγιο Όρος, και διηγούμενος τα θαύματα των Αγίων του Θεού.τις νύχτες, «κόνευε» όπου ευρίσκετο, στα εξωκκλήσια, στα και στις σπηλιές. Το όνομα του μοναχού αυτού ήταν Αγάπιος Μεταξάς από την Κωνσταντινούπολη. Έμενε σε ένα σπήλαιο στον Μονόλιθο από κάποια περίοδο και ύστερα. Το ασκηταριό του όμως σύντομα μετεβλήθη σε τόπο προσκυνήματος των κατοίκων του νησιού.

Την εποχή εκείνη εμόναζε εις την Μονή του Προφήτου Ηλία ο ιερομόναχος Πορφύριος Μηνδρινός από την Γωνιά. Ο αγαθός αυτός μοναχός ήταν πολύ ευσεβής, επόθει να ζήσει μακριάν των εγκοσμίων είς μία σκήτη και εκεί, ακολουθών τους «ησυχαστές» να αναπέμπει αίνον και δόξα στο Θεό. Κατάλληλο τόπο ενόμιζε ένα μέρος, πέραν της Αρχαίας Θήρας, απόμερο και απόκρημνο, ώστε να μην δύναται άνθρωπος να φθάσει έως εκεί. Αυτό ζήτησε από τον τότε ηγούμενο του Μοναστηριού Γεράσιμο Μαυρομμάτη, αλλά εκείνος δεν του έδωσε την άδεια γιατί οι μοναχοί στη Μονή ήταν λίγοι.

Εν τω μεταξύ φτάνει η φήμη του Αγάπιου στην Μονή. Όταν επληροφορήθη ο Πορφύριος Μηνδρινός τη δράση του τον προσέλκυσε, έγινε οπαδός των «Κολλυβάδων» και αυτάδελφος του Αγαπίου. Και οι δύο αναχωρούν από τη Θήρα για την Ύδρα ώστε ο Πορφύριος να διδαχθεί κοντά στους άλλους αδελφούς τις αρχές των Κολλυβάδων.

Με την επιστροφή τους στο νησί, δημιουργείται γύρω από αυτούς τους μοναχούς ένας όμιλος πιστών, ανδρών και γυναικών πράγμα που θορύβησε σημαντικά την επίσημη εκκλησιαστική αρχή. Ο Πορφύριος είχε πάψει να έχει επαφή με την Μονή του Προφήτη. Μεταφέρθησαν στη Γωνιά και λειτουργούσαν στον ναό της Μεταμόρφωσης, επιθυμώντας να ιδρύσουν δική τους Μονή.  Εκείνη την εποχή οικοδομεί και το Ασκηταριό πάνω από τον ορμίσκο «Κίονι» στο Καμάρι. Μια εντυπωσιακή οικοδομή περιτοιχισμένη με τείχη ψηλά σαν φρούρια ολίγιστα δωμάτια χωρητικότητας ενός μόνο ανθρώπου,  η οποία έκλεινε από σιδηρά θύρα. Μέσα στην οικοδομή αυτή υπήρχαν και εικόνες αγίων Μόλις τελείωσε το ασκηταριό στο Καμάρι, ίδρυσαν και άλλο ένα στη Γωνιά μόνο για γυναίκες  

Το 1844 ο Αγάπιος εξεδήμησε εις Κύριον και ετάφη στο Ασκηταριό . οι πιστοί έδωσαν εντολή στον αγιογράφο Μερκούριο Σιγάλα να κατασκευάσει δύο εικόνες του Αγαπίου.

Λίγο καιρό αργότερα  βρίσκεται σε χωράφι του αδελφού του Αγάπιου, Γεράσιμου Μενδρινού η εικόνα του Σταυρού στην Περίσσα, όπου χτίζεται και ο μεγαλοπρεπής ναός. Ζητάνε από τον έτερο των πρωτοστατών τον Πορφύριο να λειτουργεί εκεί, όπερ και εγένετο.

Το 1845 όμως ο Αρχιεπίσκοπος Κυκλάδων Δανιήλ μεταβαίνει στη Θήρα και πληροφορούμενος τις κινήσεις των Κολλυβάδων ζητάει από τον Πορφύριο να αποκηρύξει τις κακές δοξασίες. Αυτός αρνήθηκε οπότε υπέβλήθη αίτημα στην Ιερά Σύνοδο  ώστε να εξοριστεί ο Πορφύριος στη  Σκιάθο όπου και απέθανε.

εγώ δε και συν εμοί οι φιλογενείς άπαντες, κεκρυμμένοι ένεκα του φόβου των στασιαστών, μαθών την έλευσιν των αρμοστών, ούσαν κατά την 25 Οκτωβρίου, την επιούσαν επήγα προς αντάμωσιν αυτών, ίνα αυτοίς αναγγείλω τα τρέξαντα, έτι δε να ζητήσω το ελεύθερον, ομού δε και τα χρυσά και αργυρά, διά να τα μετακομίσω ευθύς εις την Διοίκησιν˙ αλλ’ ενώ προς αυτούς ήγγιζον είδον πληθύν ανθρώπων ωπλισμένων, μεμισθωμένων εκ της ασεβούς καγκελλαρίας, κατά των ιδίων αρμοστών, εξ ων εις κολτζής, Μάρκος Δακορόνης λεγόμενος και ανεψιός του κυρίου Λογοθέτου Λαγκαδά, άφνω επιπεσών εις εμέ με την μάχαιραν έφερέ μοι κατά της κεφαλής, σκοπών να με θανατώση. Και εις μεν την πρώτην βολήν ετραυματίσθην εις την κεφαλή, ως μαρρτυρεί η επί ταύτης ουλή, εις δε την δευτέραν εμποδίσθη παρά του γυναικαδελφού μου˙ εν ταυτώ δε πολλοί μεθ’ όπλων έκαμαν αναρίθμητα άτοπα εις όσους ήθελον να εισέβωσιν εις την συνέλευσιν των κυρίων αρμοστών, καθώς η προκήρυξις αυτών διατάττει. [...]

1823, 26 Μαρτίου, εν Αγιοννίτικα

Ο ταπεινός δούλος σας

Αντώνιος Μπαρμπαρήγος Χ.

Αναφορά του Αντωνίου Μπαρμπαρήγου προς τη Διοίκηση

ΑΕΠ τ. 9, 4

http://representatives1821.gr/%ce%bc%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%bc%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%ae%ce%b3%ce%bf%cf%82-%ce%b1%ce%bd%cf%84%cf%8e%ce%bd%ce%b9%ce%bf%cf%82/

 του Κλέαρχου Καπούτση 

Σπάραγμα κύλικα με εγχάρακτη επιγραφή από το Ιερό του Αχιλλέα στο Καμάρι της Σαντορίνης που αναφέρει το όνομα του αναθέτη και το όνομα του ήρωα: "Ποραίνων μέ ἀνέθηκε Ἀχιλῆι" [Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, "Από τον κόσμο του Ομήρου, Τήνος και Κυκλάδες στην Μυκηναϊκή Εποχή", Αθήνα 2019]

Πηγές:

[1] https://greece.terrabook.com/el/santorini/page/kamari-2/

[2] https://www.rizospastis.gr/story.do?id=1253165

[3] Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, "Από τον κόσμο του Ομήρου, Τήνος και Κυκλάδες στην Μυκηναϊκή Εποχή", Αθήνα 2019

Θέση: https://www.google.com/.../@36.3797861,25.../data=!3m1!1e3.

Y.γ.: Το θέμα όμως είναι που βρέθηκε το αφιέρωμα αυτό. Ο Κλέαρχος, ο klearchosguidetothegalaxy.blogspot.com, ο θηραίος Κλέαρχος, όντας πατέρας ενός υπέροχου πλάσματος, αποφάσισε να στήσει ένα ψηφιακό μουσείο για το σχολείο του γιού του. Εκεί , στο Δεύτερο Δημοτικό Σχολείου Μαρκοπούλου ( https://www.facebook.com/2oMarkopoulou/)μπορείτε να βρείτε εξαιρετικά ενδιαφέροντα θέματα για την αρχαιολογία όχι μόνο της Σαντορίνης. Αγαπητέ μου Κλέαρχε σε ευχαριστώ για άλλη μια φορά

 του Κλέαρχου Καπούτση 

Θέση: https://www.google.com/.../@36.3394013,25.../data=!3m1!1e3

Πηγή: Ψηφιακό Διαδικτυακό Μουσείο Σελίδα για το 2ο Δημοτικό Σχολείου Μακροπούλου στο facebook 

Γκίκας Νικόλαος 

Ο Νικόλαος Κ. Γκίκας, πρόκριτος από τον Πόρο, κατά τα πρώτα έτη της Επανάστασης ανέπτυξε σημαντική ναυτική και στη συνέχεια πολιτική δράση. Αρχικά, εξελέγη από τους κατοίκους του Πόρου παραστάτης της νήσου στο Β΄ Βουλευτικό (1823), ωστόσο δεν έγινε δεκτός στο Σώμα, καθώς ο Πόρος δεν αποτελούσε ακόμη ξεχωριστή επαρχία. Ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 1824, εξελέγη εκ νέου παραστάτης Πόρου στο Γ΄ Βουλευτικό, το οποίο τον διόρισε στην επιτροπή για τον έλεγχο των παραστατικών εγγράφων και στην τριμελή Διευθυντική Επιτροπή Ανατολικής Ελλάδος (15.4.1825). Στη συνέχεια συμμετείχε εκ νέου σε ναυτικές εκστρατείες και μετά την άφιξη του Καποδίστρια διορίστηκε έπαρχος Πόρου, κατά τη θητεία του οποίου κατασκευάστηκε ο ναύσταθμος. Τον Δεκέμβριο του 1831 συμμετείχε ως πληρεξούσιος Πόρου στη Δ΄ κατ’ επανάληψιν Εθνοσυνέλευση και λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1832, στη Δ΄ κατά συνέχειαν Εθνοσυνέλευση. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους διορίστηκε από τον Όθωνα έπαρχος της Θήρας (1833-1836) και στη συνέχεια υποδιοικητής Κέας (1836-1838). Απεβίωσε πιθανόν το 1838.

Πονηρόπουλος Νικόλαος 

Ο Νικόλαος Πονηρόπουλος γεννήθηκε πιθανότατα το 1783 στην Κυπαρισσία (Αρκαδιά). Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818, στη Ζάκυνθο, όπου βρισκόταν για εμπορικούς λόγους. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση αναλαμβάνοντας πολιτική, αλλά και στρατιωτική δράση. Υπήρξε μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας και στη συνέχεια διετέλεσε παραστάτης Πελοποννήσου στο Α΄ Βουλευτικό (1822), το οποίο τον διόρισε μαζί με τον Γεώργιο Παπαηλιόπουλο στην επιτροπή του Υπουργείου των Ναυτικών. Όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του Σώματος, κατά τη διάρκεια της θητείας του απουσίασε σε αποστολές της Διοίκησης, καθώς και για προσωπικές του υποθέσεις. Στις 24 Μαρτίου 1823 διορίστηκε στην επιτροπή για τον έλεγχο των παραστατικών εγγράφων των νέων πληρεξουσίων και παραστατών και στη συνέχεια έλαβε μέρος στη Β΄ Εθνοσυνέλευση (1823). Διετέλεσε παραστάτης στο Β΄ Βουλευτικό (1823), έως τις 3 Ιουλίου 1823, οπότε και παραιτήθηκε για λόγους υγείας. Στους μήνες που ακολούθησαν συμμετείχε σε επιτροπές, εκ των οποίων και στην επιτροπή που συστάθηκε υποκαθιστώντας το Γενικό Κριτήριο, μέχρι την επίσημη ίδρυσή του. Στις 13 Ιουλίου 1824, διορίστηκε υπουργός της Οικονομίας, αξίωμα στο οποίο παρέμεινε έως και την 1η Μαρτίου 1826, οπότε και έλαβε άδεια να αναχωρήσει ως υποψήφιος πληρεξούσιος για τη Γ΄ Εθνοσυνέλευση. Έλαβε μέρος στη Γ΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο το 1826 και τον επόμενο χρόνο στη Γ΄ Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα (1827), ενώ νωρίτερα είχε συνταχθεί με τους πληρεξουσίους που είχαν συγκεντρωθεί στην Ερμιόνη. Κατά τη διακυβέρνηση του Καποδίστρια συμμετείχε στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση (1829). Στη συνέχεια, έλαβε μέρος στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση (1831), μετέχοντας σε επιτροπές του Σώματος. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1836, διορίστηκε διοικητής Θήρας και το 1837 διοικητής Αχαΐας. Το 1843 συμμετείχε στην Α΄ Εθνική Συνέλευση και στις 16 Ιουνίου 1844 διορίστηκε γερουσιαστής από τον Όθωνα. Στην κυβέρνηση Ιωάννη Κωλέττη (1844), διορίστηκε για μικρή περίοδο, κατά το 1847, υπουργός των Οικονομικών. Απεβίωσε την 1η Δεκεμβρίου 1852.

ο Μινίστρος της Οικονομίας Πανούτσος Νοταράς

Προσωρινή διοίκησης της Ελλάδος

Ο Μινίστρος της Οικονομίας

Δηλοποιεί ότι ο Κύριος Αντώνιος Μπαρμπαρρήγος, παραστάτης της νήσου Σαντορίνης, λογαριασθείς σήμερον μετά του Μινιστερίου τούτου, εξώφλησε περί των όσων είχε συνάξει δια λογαριασμόν της Διοικήσεως, δλδ γρόσια πέντε χιλιάδες πεντακόσια, από εξαργυρώσεις ομολογιών γρ= εξήκοντα , από δύο συνεισφοράς και γρ. οκτώ χιλιάδες εκατόν εξήκοντα τέσσερα και παράδες είκοσι , από συλλέξεις αντιτίμων χρυσαργύρων, ως η κάτωθι συμάζωσις όλα γρόσια 13724 = 20  και δι ένδειξιν τω διδέται αυτώ το παρόν ενυπόγραφον, ομοίως επαράδωσεν ακόμη και τας λοιπάς ομολογίας γρ=24.500 όπου δεν ημπόρεσε να εξαργυρώση.

Από την εκκλησία της Αγίας Τριάδος 700, από Αντώνη Καραμολέγκο 40, από Εκκλησίαν Χρυσοστόμου 60, από τον ηγούμενο του Αγίου Χαραλάμπους (αναφέρεται στο μοναστήρι που ήταν στην Έξω Γωνιά)  300,  από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία 1640, από τον Επίτροπο της Παναγίας Ιμπορίου 1305 , από τον Επίτροπο του Αγίου Δημήτριου (Μεσαριάς) 150, από εκκλησίαν Μπελώνια 75, από καπετάνιο Τζαννετάκη Ντειμέζη 39, από την εκκλησίαν της Παναγίας 200, από την εκκλησία Θεολόγου  (Φηρά), 112 , από την εκκλησίαν Αγίου Νικολάου Πύργου 78΄( Κονάκι), της Αγίας Θεοδοσίας αυτού 25, των Αγίων Αναργύρων (Μεγαλοχώρι) 70, της Αγίας Τριάδος Πύργου 70, της Αγίας Τριάδος Επάνω Μεριάς 20, από την εκκλησίαν της Παναγίας του Καλού 200, από την Παναγίαν του Μεγαλου Χωριού 315, από την Παναγίαν Μαλτέζαν 1811, του αγίου Νικολάου Επάνω Μεριάς 200, του Αγίου Σπυρίδωνος της αυτής 180, από εκκλησίαν Ταξιαρχών 150, της Αγίας Αικατερίνης Επάνω Μεριάς 45, Αντωνίου Δράλου δι εν καντήλι 87,30, Χατζή Γεωργίου εν κανδήλι 69.30, Γιαννάκη Γαβρίλη εν κανδήλι 72, γρ=8164 .20

Ο Μινίστρος της Οικονομίας                                   ο Γεν. Γραμματέύς

Πανούτζος Νοταράς                                                     Σπ. Παπαλεξόπουλος

Εν Άστρει τη 10 Απριλίου 1823

Βρισκόμαστε στην πρώτη μετεπαναστατική κυβέρνηση του τότε Ελλαδικού χώρου την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας ή αλλιώς Εκτελεστικό Σώμα του 1822-  μέχρι Απρίλιο 1823 με τότε Πρόεδρο τον Αλεξανδρο Μαυροκορδάτο, και Μινίστρο της Οικονομίας ή αλλιώς Υπουργό Οικονομικών τον Νοταρά Πανούτσο ένα από τα πρόσωπα Καθολικής αποδοχής. Από πλευράς Σαντορίνης είναι εξαιρετικά σημαντικό το έγγραφο αυτό γιατί ουσιαστικά δείχνει ποιες εκκλησίες είχαν ιδιαίτερη οικονομική ευχέρεια  ώστε να ενισχύσουν τον επαναστατικό αγώνα.

Πηγή: Φίλιππας Κατσίπης στο Μ.Δανέζης "Σαντορίνη" 1970 - σχόλιο προσωπικό. 

Ο Ζαχαρίας Κυριακός Μητροπολίτης Σαντορίνης (1814- 1842) γεννήθηκε στη Μεσαριά της Άνδρου. Χρημάτισε πρωτοσύγκελος του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Γερασίμου. Το 1813 παραιτείται ο τελευταίος αρχιεπίσκοπος του νησιού Γαβριήλ Παρισάκης [2], εκλέγεται σε μητροπολίτη Σαντορίνης ο Ζαχαρίας.

Μετά τη χειροτονία του από τον πατριάρχη Κύριλλο, ο νέος Μητροπολίτης με συνοδό του τον ανηψιό του αρχιδιάκονο τότε Σεραφείμ Καίρη φθάνει στη Σαντορίνη όπου εγκαθίσταται στην περιοχή του Αγίου Νικολάου του Κίσσηρα στον Πύργο, παλαιά έδρα του εκάστοτε ορθόδοξου επισκόπου έως το 1860. Με την ανακοίνωση της εκλογής του νέου μητροπολίτη Σαντορίνης, ο Πατριάρχης δι άλλου γράμματος εζήτησε συνάμα και την αποπληρωμή προς τη Μητέρα Εκκλησία των «Εμβατικών» δλδ της καταβολής χρηματικών ποσών από όσους έχουν ενορία ή άλλη εκκλησία, ένα είδος φόρου της εποχής.  Το έργο του Ζαχαρία στη Σαντορίνη δεν υπήρξε ασήμαντο. Ως οπαδός της Φιλικής Εταιρείας στάθηκε στη διάρκεια των γεγονότων της Ελληνικής Επανάστασης πλησίον του ποιμνίου του . […] Εκείνη την εποχή διορισμένος Έπαρχος από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη είναι ο Ευάγγελος Μαζαράκης, ο οποίος όμως με ανελεύθερα μέτρα προβαίνει σε παράνομες ενέργειες, διαπράττοντας λεηλασίες και φυλακίσεις πολλών προυχόντων. Ο επίσκοπος εκάλεσε τον Μαζαράκη με σκοπό να τον συνετίσει , αλλά παρά την προσπάθειά του δεν το επέτυχε, με αποτέλεσμα να πάση στη δυσμένειά του, να λεηλατήσει την επισκοπή του να τον συλλάβει ως «Τουρκόφιλο», να τον φυλακίσει και τελικά να τον εξορίσει . Ο λαός τότε με αρχηγούς τους ηγουμένους των μονών, τους ιερείς και τους προεστούς συνέταξε αναφορά προς τον Δημήτριο Υψηλάντη, καταγγέλοντας την ανάρμοστη συμπεριφορά του επάρχου προς τον Επίσκοπο Ζαχαρία. Προ της εντόνου εκείνης λαικής αγανακτήσεως, ο Υψηλάντης τον μεν Μαζαράκη έπαυσε από το αξίωμα του επάρχου, τον δε μητροπολίτη επανέφερε στην επισκοπή ως «νόμιμον αρχιερέα να διενεργεί και να εκτελεί πάντα τα της αρχιερωσύνης αυτού προνόμια και δικαιώματα ως και πρότερον».

Για την ανεξαρτησία της πατρίδας και τον Εθνικό Αγώνα, ο Ζαχαρίας εξώδευσε πολλά  ενώ ξεχωριστή συμμετοχή του ήταν στην παρουσία της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου στη Σαντορίνη τον Οκτώβριο του 1830. […] Προσέφερε συνδρομή δια την ανέγερση του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου ενώ βοήθησε και τον εξόριστο στη Μονή Προφήτη Ηλία τον Θεόφιλο Καίρη  Πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1842.

" Τον 18^οαιώ, μετά το τέλος του τουρκοβενετικού πολέμου το 1699 αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο εμπορικός στόλος της Σαντορίνης και λειτουργούσαν ναυπηγεία στο νησί. Η ανάπτυξη κορυφώθηκε στις αρχές του 19^ολόγω και της αύξησης του πληθυσμού . Το 1813 διέθετε 32 πλοία συνολικής χωρητικότητας 2560 τόνων ενώ το 1821 πλοία συνολικής χωρητικότητας 5.000. στη διάρκεια της επανάστασης όλα σχεδόν ταξίδευαν με σημαίες κυρίως Σαρδηνίας και Ρωσίας αλλά και της Αυστρίας, Γαλλίας και Αγγλίας. Το 1828 διέθετε 25 πλοία με ξένες σημαίες.  Η ναυτιλία και το εμπόριο συνδέονταν άμεσα με την αγροτική παραγωγή." 

Με την παραχώρηση διομολογήσεως στις ευρωπαϊκές δυνάμεις οι καθολικοί κάτοικοι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας καθίστανται «προστατευόμενοι» υπήκοοι της Γαλλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Στις 5 Μαίου προσχώρησε η Σαντορίνη μετά από σχετική προκήρυξη που έστειλε η Ύδρα , επικεφαλής των τρίων ναυτικών νησιών με την οποία ζητούσε από τους νησιώτες να συντρέξουν την Επανάσταση με όλες τις δυνάμεις."Οι Κυκλάδες δεν αποτέλεσαν πεδία μαχών, αλλά ορισμένοι κάτοικοί τους πολέμησαν με τις επαναστατικές δυνάμεις στα μέτωπα του αγώνα.  Τούρκοι κάτοικοι ή οθωμανικές αρχές  υπήρχαν ελάχιστοι σε ελάχιστα νησιά προεπαναστατικά.  Τα ζητήματα που κυριάρχησαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης ήταν ότι δεν ήταν παρών ο ελληνικός στόλος για να αντιμετωπίσει τυχόν προσβολή των νησιών από τον τουρκικό. Οι φόβοι και η ανασφάλεια των νησιωτών ενισχύθηκαν. Επιπλέον καθώς βρίσκονταν μακριά από το διοικητικό κέντρο της Επανάστασης, τον πρώτο χρόνο, οι τοπικές αρχές δεν είχαν ακριβείς οδηγίες και οι κάτοικοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν ανίκανους και αυταρχικούς Έπαρχους που διόριζε η Προσωρινή Διοίκηση καθώς και  ανεξέλεγκτους επαναστάτες γηγενείς ή μη. Τα φαινόμενα αυτά προκάλεσαν αναταραχές ακόμα και εξεγέρσεις εναντίον των επαναστατικών κεντρικών και τοπικών αρχών . οι αναταραχές εκδηλώθηκαν πρώτα και με μεγαλύτερη διάρκεια στη Σαντορίνη με όρους που δημιουργούσαν συνθήκες εμφυλίου."

"Είναι γνωστό ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Σαντορίνης εξεγέρθηκαν το 1822 εναντίον του πρώτου Επάρχου Ευάγγελου Ματζαράκη, τον εκδίωξαν και εξέλεξαν το καλοκαίρι ντόπιους προκρίτους απαιτώντας να διοικούνται και να δικάζονται από εκείνους. Συνεχείς προστριβές θα έχουν οι Σαντορινιοί όπως και οι άλλοι Κυκλαδίτες με τα τρία βασικά ναυτικά νησια ( Ύδρα, Σπέτσες , Ψαρά) που συχνά εισπράττουν και διαχειρίζονται τις έκτακτες και τακτικές τους εισφορές."

"Από το φθινόπωρο του 1821, οι κάτοικοι διχάστηκαν μεταξύ υποστηρικτών και μη της Επανάστασης. Οι συγκρούσεις που θα σημειωθούν δεν αποτελούν αντιπαράθεση μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών αλλά χαρακτηρίζουν την ανάδυση νέας κοινωνικής πραγματικότητας των «εξεγερμένων επαναστατών». […] οι καθολικοί πάντως θα τηρήσουν ενιαία παθητική στάση. Δεν θα προσχωρήσουν στην επανάσταση ούτε θα στραφούν εναντίον της. Τέλος, σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης, οι τακτικές και οι έκτακτες εισφορές προς την Προσωρινή Διοίκηση θα συνεχίσουν αν επιβαρύνουν βασανιστικά τους κατοίκους της Σαντορίνης και να προκαλούν συγκρούσεις με τις κεντρικές και τοπικές αρχές."

Σπηλιωτοπούλου Μαρία : Στρατηγικές Επιβίωσης τον καιρό της Επανάστασης του 1821 στις Κυκλάδες  Ο υποπρόξενος της Ολλανδίας στη Σαντορίνη Χριστόδουλος Γίζης  ω Νεοελληνικά Ιστορικά 3, σ. 11-61.