Στις 29 Δεκεμβρίου 1820, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης , ως αρχηγός των Φιλικών, στέλνει επιστολή στο λαό της Σαντορίνης, για να ενθουσιάσει το λαό. Στην επιστολή αναφέρει και τα εξής: …. «… Στέλλω προς υμάς τον παρουσιαζόμενον καπετάν Ευάγγελον Ματζαράκη, άνδρα φιλογενέστατο και δια τον μεγάλον ζήλον τον οποίον έδειξεν εις πολλάς περιπτώσεις αξιοσέβαστον, όστις είναι προσταγμένος να σας ειπή τους σκοπούς μας και να οδηγήση έκαστον εις όσα παρ αυτού ζητεί σήμερον ….».

Στην επιστολή των προκρίτων και λοιπών κατοίκων της Σαντορίνης εις τους προκρίτους των Σπετσών, 30 Απριλίου 1821, γίνεται αναφορά στο έμψυχικο δυναμικό το οποίο στέλνουν οι Σαντορινιοί, για την υποστήριξη του απελευθερωτικού αγώνα: « Όθεν εξαποστέλλομεν κατά το παρόν, προς υμάς, άνδρας 70 ομού μ έναν ιερέα συνοδευόμενους με ένα των προυχόντων ημών Νικόλαον Δεναξάν, τους οποίους θέλει να μεταχειρισθείτε εις τα απολεμικά υμών πλοία υπέρ της κοινής ελευθερίας».

Από την άλλη όμως στις 5 Μαίου[1]προσχώρησε η Σαντορίνη μετά από σχετική προκήρυξη που έστειλε η Ύδρα , επικεφαλής των τρίων ναυτικών νησιών με την οποία ζητούσε από τους νησιώτες να συντρέξουν την Επανάσταση με όλες τις δυνάμεις."Οι Κυκλάδες δεν αποτέλεσαν πεδία μαχών, αλλά ορισμένοι κάτοικοί τους πολέμησαν με τις επαναστατικές δυνάμεις στα μέτωπα του αγώνα.     Τα ζητήματα που κυριάρχησαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης ήταν ότι δεν ήταν παρών ο ελληνικός στόλος για να αντιμετωπίσει τυχόν προσβολή των νησιών από τον τουρκικό. Οι φόβοι και η ανασφάλεια των νησιωτών ενισχύθηκαν. Επιπλέον καθώς βρίσκονταν μακριά από το διοικητικό κέντρο της Επανάστασης, τον πρώτο χρόνο, οι τοπικές αρχές δεν είχαν ακριβείς οδηγίες και οι κάτοικοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν ανίκανους και αυταρχικούς Έπαρχους που διόριζε η Προσωρινή Διοίκηση καθώς και  ανεξέλεγκτους επαναστάτες γηγενείς ή μη. Τα φαινόμενα αυτά προκάλεσαν αναταραχές ακόμα και εξεγέρσεις εναντίον των επαναστατικών κεντρικών και τοπικών αρχών . οι αναταραχές εκδηλώθηκαν πρώτα και με μεγαλύτερη διάρκεια στη Σαντορίνη με όρους που δημιουργούσαν συνθήκες εμφυλίου."

«Ο πληθυσμός της ανερχόμενος το 1770 εις 9000 κατοίκους επεδίδετο όχι μόνο εις την γεωργία αλλά και εις την ναυτιλία.. Το 1780 η Μονή Προφήτη Ηλία διαθέτει ιδιόκτητο πλοίο Κατά την πραγματοποίηθείσα το 1807 υποχρεωτική ναυτολογία νησιωτών για την κάλυψη έμψυχου υλικού αναγκών του τουρκικού στόλου, η Σαντορίνη έστειλε 50 ναύτες, ο Πόρος 40, η Ύδρα 110. Από το φορολογικό κατάστιχο των ετών 1812- 1814 το νησί κατέβαλλε ετησίως 55.676 γρόσια ενώ η θεωρούμενη εύφορη Νάξος 29.750, και η Ύδρα 5.320.»[2]

« Η Σαντορίνη έλαβε μέρος στην Επανάσταση, επανδρώνοντας με πληρώματα τα πολεμικά πλοία και ενισχύοντας τον αγώνα με χρήματα, τρόφιμα και κρασί. Ανάμεσα στις υπογραφές του 21 πολλές ανήκουν σε Σαντορινιούς καπετάνιους Αλαφούζο, Νομικό κ.α»[3]

«Τον 18^ο αιώ, μετά το τέλος του τουρκοβενετικού πολέμου το 1699 αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο εμπορικός στόλος της Σαντορίνης και λειτουργούσαν ναυπηγεία στο νησί. Η ανάπτυξη κορυφώθηκε στις αρχές του 19^ο λόγω και της αύξησης του πληθυσμού . Το 1813 διέθετε 32 πλοία συνολικής χωρητικότητας 2560 τόνων ενώ το 1821 πλοία συνολικής χωρητικότητας 5.000. στη διάρκεια της επανάστασης όλα σχεδόν ταξίδευαν με σημαίες κυρίως Σαρδηνίας και Ρωσίας αλλά και της Αυστρίας, Γαλλίας και Αγγλίας. Το 1828 διέθετε 25 πλοία με ξένες σημαίες.  Η ναυτιλία και το εμπόριο συνδέονταν άμεσα με την αγροτική παραγωγή[4] .»

« Οι Σαντορινιοί όταν  άκουσαν ότι κηρύχθηκε η Επανάσταση αμέσως στείλανε στους Σπετσιώτες βοηθήματα, τρόφιμα και καράβια για να βοηθήσουν τον αγώνα.  Οι κάτοικοι του Σκάρου εγκατεστημένοι πλέον στα Φηρά, σαν άνθρωποι μορφωμένοι και ταξιδεμένοι, παρακολουθούσαν τις εξελίξεις και διαισθάνονταν ότι κάτι ετοιμάζεται και όταν μια ωραία πρωία άκουσαν  την πρώτη κανονιά, το σύνθημα του αγώνα,  δεν έμειναν αδρανείς. Μπορεί να μην ήταν  πολεμιστές και δεν μπορούσαν και πεντακόσιες πενήντα ψυχές  Καθολικές να κάμουν περισσότερο απ όλο το νησί, αλλά δεν αρνήθηκαν ποτέ να βοηθήσουν τον αγώνα με χρήμα ή είδος.».[5]

Ο  Φίλιππας Κατσίπης [6]αναφέρει παράλληλα στα : « Συμβάντα κατά την Επανάσταση στη Σαντορίνη» (τόμος Δανέζη 1970): «Προσφορές για τον Εθνικό Αγώνα του 1821: Από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας (Πύργου;) 700 γρόσια, Από Αντωνάκη Καραμολέγκο 40 γρόσια, Από εκκλησίαν Χρυσοστόμου (;) 60 γρόσια, από τον Ηγούμενο του Αγίου Χαραλάμπους ( παλιό μοναστήρι στη Σαντορίνη στην έξω Γωνιά) 300 γρόσια, από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία 1640 γρόσια, Από Επίτροπο Παναγιάς Ιμπορίου ( Εμπορείου) 1305, από Επίτροπο Αγίου Δημητρίου ( Μεσσαριάς μάλλον), 150 γρόσια, από εκκλησία Μπελώνια ( Σημερινή ορθόδοξη Μητρόπολη), 75 γρόσια, από καπετάνιο Τζαννετάκη Ντειμέζη 39 γρόσια, από εκκλησία Παναγιάς 200 (Επισκοπής;), από την εκκλησία Θεολόγου ( Άγιος Ιωάννης Θεολόγος) 112, από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου Πύργου 78, από την Αγία Θεοδοσία ( Πύργου;) 25 γρόσια, Από εκκλησία Αγίων Αναργύρων ( Μεγαλοχωρίου) 70 γρόσια, Από την Παναγιά Μαλτέζα 1811, από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας Πύργου 70, από την Εκκλησία της Αγίας Τριάδος Επάνω Μεριάς 20, από την εκκλησία της Παναγιάς του Καλού 200 γρόσια, από την Παναγιά του Μεγάλου Χωριού 315,από τον Άγιο Νικόλαο Επάνω Μεριάς 200, Από τον Άγιο Σπυρίδωνα 180, από την εκκλησία Ταξιαρχών 150, από την Αγία αικατερίνη Οίας, 45, από τον κ. Αντώνιο Δράλο δι έν καντήλι 87,30, Από τον Γεώργιο Χατζή 69, 30, Από τον Γιαννάκη Γαβρίλη 72. Σύνολο γρόσια 8.164,20.»

 

 

 

Κατάλογος Θηραίων Αγωνιστών

Συντομογραφίες[7]:

Μ.Α.: Μητρώο των Κατά των Ιερό Αγώνα Αξιωματικών

Μ.Π.: Μητρώο του Γ’ επι των Πολιτικών Τμήματος

Μ.Ν.: Μητρώο του Βασιλικού Ναυτικού Τμήματος

Μ.Υ.: Μητρώο των κατά τον Ιερό Αγώνα Υπαξιωματικών.

Μ.Σ. : Μητρώο των κατά των Ιερό Αγώνα Στρατιωτικών

Μ.ν.Υ.: Μητρώο των κατά τον Ιερό Αγώνα Υπαξιωματικών.

Μ.ν.Ν.: Μητρώο Ναυτικού

Επιπλέον δε, από άλλες πηγές εντάσσονται στον κατάλογο αυτό και οι :

 Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ζαχαρίας Κυριακός (1814-1842), εκλέχτηκε Μητροπολίτης Θήρας το 1814 από το Πατριαρχείο και εγκαταστάθηκε άμεσα στην παλαιά έδρα της Μητρόπολης στον Πύργο. Χρονικά συμπίπτει η επισκοπία του με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά και με την εύρεση της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου στο νησί της Σαντορίνης Ξεχωριστή ανάρτηση https://kallistorwntas.blogspot.com/2021/03/blog-post_22.html

Μεταξύ των Θηραίων Αγωνιστών του 21, υπήρχε ο πρεσβύτερος Ιάκωβος Βαθόγλους, πρωτόπαπας Καρτεράδου, διακρίθηκε για τη φιλοξενεία και την αγωνιστικότητά του[2].

 Ο πλοίαρχος Ιωάννης Ποταμιάνος από την Κεφαλονιά αλλά κάτοικος Πύργου, ανυψώνει την Ελληνική Σημαία στο πλοίο « Κίμων» οπλισμένο με δέκα κανονία. Οφιλικός και αγωνιστής του 1821.

Ο  Αναγνώστης Θηραίος από τη Σαντορίνη συμβάλλει στην προετοιμασία της Επανάστασης; στην Πελοπόννησο και παίρνει μέρος σε πολλές μάχες.

 Ο Σπύρος Ποταμιάνος, κάτοικος Πύργου διορίζεται φροντιστής της Θάλασσας, 1830.

 Ο Πέτρος Θηραίος, γιος του Αναγνώστη Θηραίου και αγωνιστής του 1821, παίρνει μέρος σε πολλές καταδρομές των Υδραίων.

 Μπαρμπαρήγος Αντώνιος: Ένας από τους προύχοντες του νησιού υπηρέτησε ως πληρεξούσιος και Βουλευτής. Συμμετείχε και στη Β Εθνοσυνέλευση του Άργους.

Βαρβαρήγος Αναγνώστης Γενικός Διοικητής Θήρας.

Μαθάς, Θεοδόσιος (; – 1850). Αγωνιστής του 1821. Καταγόταν από τη Σαντορίνη (Θήρα). Πρόκριτος της Θήρας, πήρε μέρος στην οργάνωση ναυτικών σωμάτων του νησιού του και αγωνίστηκε να εξουδετερώσει αντεθνικές ενέργειες ορισμένων συμπατριωτών του. Το 1825 κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε σε πειρατικές επιδρομές που έκαναν ψαριανά και κρητικά πλοία και αιχμαλωτίστηκε από τους Αυστριακούς, αλλά απελευθερώθηκε με την επέμβαση του αρχηγού της αγγλικής μοίρας στη Μεσόγειο. (http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=4881:albhs_ivannhs)

Άλβης, Ιωάννης. Αγωνιστής του 1821. Καταγόταν από τη Σαντορίνη και ήταν καθολικός στο θρήσκευμα. Προσέφερε πολλές υπηρεσίες στον Αγώνα, ιδιαίτερα στην επίλυση των προστριβών ανάμεσα στους ορθόδοξους και στους καθολικούς κατοίκους της Σαντορίνης που οφείλονταν σε Αυστριακούς πράκτορες και κυβερνήτες πολεμικών καραβιών. Ο Ά. διακρίθηκε για τη συνετή και διαλλακτική πολιτική του στα προβλήματα αυτά, όπως επίσης και στη διευθέτηση του θέματος της αιγαιοπελαγίτικης προσφοράς στο εσωτερικό δάνειο, πρόβλημα που είχε προκαλέσει μεγάλη αναταραχή ανάμεσα στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα.

Αθανάσιος Γαβαλάς:δημογέροντας της Σαντορίνης, διορίστηκε το 1822 αρμοστής του νησιού και συμμετείχε αργότερα ως οπλαρχηγός στο Νεόκαστρο και στην εκστρατεία της Χίου υπό την αρχηγία του Φαβιέρου. (http://themataistorias.pblogs.gr/tags/epanastasi-1821-gr.html ).

Αντώνιος και Μανώλης Γεωργίου. Χρήστος Σπηλιώτης, Γουλιέλμος…;;;

Πηγές για τα ανωτέρω:

 Ιωάννου Συρίγου: « Η Σαντορίνη και η συμβολή της Εις τον Υπερ της Ελλην.Ανεξαρτησίας Ιερόν Αγώνα» στο Μιχάλης Δανέζης « Σαντορίνη 1939».

Μιχ. Δανέζη(επιμ), Σαντορίνη, συλλογικός τόμος 1970.

Οι αγωνιστές του 1821 από τη Θήρα

 Ηλ. Κωνσταντινίδου, Οι Κυκλαδίτες Αγωνιστές του 1821, Νάουσα Πάρου 1985
Μιχ. Αντ. Δανέζης: Σαντορίνη 1939-1940. Γενική έκθεσις της γεωλογικής, ιστορικής, κοινωνικής, οικονομικής, τουριστικής και πολιτιστικής εν γένει εξελίξεως της νήσού... [ΑΘήνα 1940] 

Δρ. Μεσαιωνικής Ιστορίας του University of Johannesburg& Δρ. Ιστορίας της τέχνης του ΔΠΘ

Πηγή: ηλεκτρονικό περιοδικό της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Eusebius Lab

2018/03

Απόσπασμα άρθρου

«Το 1713-4 ο Ιησουίτης Φραγκίσκος Tarillonμιλώντας σχετικά με την ίδρυση και τη λειτουργία μιας γυναικείας καθολικής μονής στη Νάξο ανέφερε πως «υπάρχει επίσης ο μεγάλος αριθμός των χηρών στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου Πελάγους που σύμφωνα με τα τοπικά έθιμα δεν ξαναπαντρεύται . Πρόθυμα όμως θα έμπαινε σε καθολικό Μοναστήρι». Οι υποψήφιες μοναχές της αδελφότητας Δομηνικανίδων στη Σαντορίνη, με βάση το αρχειακό υλικό που έχουμε υπόψη μας και τα γενεαλογικά στοιχεία που αντλήσαμε για αυτές, δεν ανήκουν όλες σε αυτή τη κατηγορία. Ήταν δευτερότοκες κόρες, ανήλικα κορίτσια, νεαρές χήρες, άγαμες μεγάλης ηλικίας εξώγαμα τέκνα, χήρες με τις κόρες του. Οι πρώτες μοναχές που αποτέλεσαν τον αρχικό μοναχικό επταμελή πυρήνα της αδελφότητας το 1595 ήταν γόνοι οικογενειών που συνδεόταν μεταξύ τους με οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς. Ήταν όλες νεαρά κορίτσια την ηλικία των οποίων αγνοούμε, καθώς δεν κατέθεσαν πατριμόνια και δεν γνωρίζουμε το έτος γέννησής τους. […]

Η μονή των Δομηνικανίδων στο Σκάρο, σύμφωνα με το Φρ. Richard[1] , το 1650, ήταν «ένα μοναστήρι απαίσιο στη θέα που μοιάζει μάλλον με φυλακή και έχει αντί κήπου τρεις μεγάλους ογκόλιθους από λάβα μέσα στην αυλή του»[2]. Ανάλογη άποψη για το μοναστήρι διατυπώνει και ο αποστολικός επισκέπτης Sebastiani[3], τo 1667, ο οποίος αναφέρει «πως ο τόπος της κατοικίας [των μοναζουσών] είναι πολύ στενάχωρος και τα κελιά των πλην δύο ή τριών είναι σπήλαια»[4]. Όταν επισκέπτεται τη μονή ο αποστολικός επισκέπτης Giustiniani[5], το 1701, την περιγράφει ως «ένα περιορισμένο χώρο όπου η τραπεζαρία τα κελιά και άλλα απαραίτητα διαμερίσματα είναι σκαμμένα με μεγάλη αταξία το ένα επάνω στο άλλο . Για να περάσεις από το ένα δωμάτιο στο άλλο κινδυνεύεις να γλιστρήσεις και να σκοτωθείς »[6]. Σε αυτό το «απαίσιο» μοναστήρι λοιπόν εισερχόταν οι υποψήφιες μοναχές και λάμβαναν το μοναχικό σχήμα των Δομηνικανίδων φορώντας «το συνηθισμένο φόρεμα των Δομηνικανών με άσπρην τόρνικαν και σκαπολάρε και απάνω ξόρουχον μαύρον και σκέπασμα μαύρον εις το κεφάλι»[7] .

Ας δούμε όμως πως αποτυπώνεται η καθημερινότητα της μονής πρώτα στον 17ο αιώνα. Οι δόκιμες μοναχές που εισέρχονται στη μονή οφείλουν να γνωρίζουν ανάγνωση για να μπορούν να διαβάζουν τις ακολουθίες. Όσες δεν γνώριζαν ήταν υποχρεωμένες να διδαχθούν ανάγνωση για μια περίοδο έξι μηνών από επιλεγμένη μοναχή που θα καθόριζε η ηγουμένη. Εκτός όμως από την κατά μόνας μόρφωση των καλογραιών η μονή όφειλε να αναπτύξει και τη συλλογική πνευματικότητα των μοναζουσών. Για τον λόγο αυτό οι μοναχές όφειλαν να ακούν ψυχωφελή έργα κατά τη διάρκεια της κοινής τράπεζας της αδελφότητας. Την περίοδο των νηστειών απαγορευόταν να εισέρχονται στη μονή ανήλικα παιδιά θηλυκά ή αρσενικά, συγγενικά των καλογραιών ή ξένα. Η παράβαση του όρου αυτού επέσυρε ποινή που για την ηγουμένη ήταν καθαίρεση ενός μηνός, ενώ για την πορτάρισσα της μονής «να τρώγη γονατιστή χάμω για τρεις μέρες.

[…]Τα έσοδα από τα εργόχειρα των μοναζουσών (υφαντά κλπ) δεν αποτελούσαν προσωπική περιουσία των καλογραιών αλλά έπρεπε να κατατίθενται στο κοινό ταμείο της μονής  […]Εκτός όμως από τα καθαρώς θεωρητικά ζητήματα και στα πρακτικά ζητήματα η ζωή των καλογραιών ήταν επίσης στενάχωρη. Ο ναός των καλογραιών ήταν χωρισμένος σε δύο μέρη. Στο ένα μέρος βρισκόταν οι μοναχές και στο άλλο μέρος ο ιερέας που τελούσε τη θεία λειτουργία και το εκκλησίασμα. Μεταξύ αυτών των δύο μερών υπήρχε ένα κιγκλίδωμα με μια θυρίδα απ’ όπου χορηγούνταν η θεία κοινωνία. […]Έναν αιώνα σχεδόν αργότερα, το 1749, η καθημερινότητα των καλογραιών της μονής δεν φαίνεται να έχει αλλάξει. Αυτό τουλάχιστον μας επιτρέπει να το διαπιστώσουμε ο επίσκοπος Δομήνικος Mainetta (1746-1758) στις διατάξεις που εξέδωσε και ρυθμίζουν τον τρόπο ζωής στο μοναστήρι, στις 6-6-1749. Αυτό τουλάχιστον μας επιτρέπει να το διαπιστώσουμε ο επίσκοπος Δομήνικος Mainetta (1746-1758) στις διατάξεις που εξέδωσε και ρυθμίζουν τον τρόπο ζωής στο μοναστήρι, στις 6-6-1749. [..]Αυτό είναι το περίγραμμα της καθημερινότητας της μονής τον 17ο και 18ο αιώνα. Οι απαγορεύσεις και οι υπενθυμίσεις που αναφέρουν οι δύο ανώτατοι κληρικοί στα έγγραφά τους περιγράφουν την καθημερινότητα της μονής και παράλληλα μέσω των απαγορεύσεών τους σκιαγραφούν και την παραβατική συμπεριφορά των μοναζουσών της εποχής εκείνης που βέβαια με βάση τη δική μας οπτική σήμερα, δεν ήταν τόσο τρομερές ….».

Δρ. Μεσαιωνικής Ιστορίας του University of Johannesburg& Δρ. Ιστορίας της τέχνης του ΔΠΘ

Πηγή: ηλεκτρονικό περιοδικό της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Eusebius Lab

2020/02

Εικόνα1: Ο Kats τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Σαντορίνη; (Από το βιβλίο του Γ. Κοκκαλάκη , Η Οικογένεια Κοκκαλάκη και η Σαντορίνη, φωτογραφία στη σ. 186)

                              In memoriam Γιάννη Κοκκαλάκη (+4-8-2018)

Aπόσπασμα άρθρου : 

[…]O Θεόδωρος Kats, γιος του Ιωσήφ και της Μαρίας, γεννήθηκε στην Ολλανδία στις 13 Μαρτίου 18735[2] . Εισήλθε στο τάγμα των Λαζαριστών στις 16 Σεπτεμβρίου του 1895 και χειροτονήθηκε ιερέας στις 9 Ιουνίου του 19016[3] . Δεν γνωρίζουμε που υπηρέτησε κατά τα πρώτα χρόνια (1901-1904) του ιερατικού του βίου. Το 1904-5 τοποθετήθηκε στη Σμύρνη7 στο κολέγιο της Ιεράς Καρδίας του Ιησού που είχε ιδρυθεί από τους πατέρες Λαζαριστές, το 1886, στο Φραγκομαχαλά[4].  το 1924 μετατέθηκε στην Κωνσταντινούπολη στο εκεί κολέγιο του Αγίου Βενεδίκτου10. Η παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη διήρκεσε ως το 1930. […]Το 1930, τελειώνει η παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη και μετατίθεται στη Θεσσαλονίκη στον Καθολικό ναό της Αμιάντου Συλλήψεως, επί της οδού Φράγκων 37 και αρχίζει τη διακονία του επί ελληνικού εδάφους, μια διακονία που θα διαρκέσει έως τον θάνατό του. […]

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Καβάλα ο Kats εξυπηρέτησε ποιμαντικά τους Καθολικούς της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης[5]. Με βάση τις καταγραφές του στο ημερολόγιο της μονής Καβάλας γνωρίζουμε και ορισμένες άλλες δραστηριότητές του. Έτσι, στις 17 Απριλίου 1939 τον βλέπουμε να αναχωρεί για την Κωνσταντινούπολη όπου έλαβε μέρος σε ιερατική σύναξη των μελών του τάγματος των Λαζαριστών[6]. Λίγους μήνες αργότερα, στις 3 Ιουλίου 1939, αναχωρεί για τη Σαντορίνη για τέλεση πνευματικών ασκήσεων σε λαϊκούς και κληρικούς. Από το ταξίδι του αυτό επιστρέφει στην Καβάλα, στις 3 Αυγούστου 1939 .

[…]Ένα σχεδόν μήνα αργότερα (Νοέμβριο 1940) ωστόσο, όταν τα ελληνικά στρατεύματα θριαμβεύουν στη Βόρειο Ήπειρο, αφήνει να εκδηλωθούν πιο ανοικτά τα φιλελληνικά του αισθήματα καθώς σημειώνει στο ημερολόγιο της μονής «Ο θεός ευλογεί τα όπλα των Ελλήνων στην Ήπειρο. Καταλήφθηκε η Κορυτσά. Η Καβάλα σημαιοστολίστηκε για τρεις ολόκληρες μέρες». Τον ενθουσιασμό του Kats για την νίκη του Ελληνικού Στρατού συμμερίζεται και ο ηγούμενος της μονής Λαζαριστών Καβάλας, ο Γάλλος Φραγκίσκος Lordon, ο οποίος παραχωρεί αυτοβούλως, στις 12 Δεκεμβρίου 1940, το κτίριο του σχολείου των Λαζαριστών στην Καβάλα στις ελληνικές στρατιωτικές αρχές της πόλης προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν για τις ανάγκες τους

[…]  κλήθηκε να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη ως εφημέριος αυτή τη φορά. Η τοποθέτησή του φέρει ημερομηνία 7 Μαρτίου 1941, ημερομηνία κατά την οποία αναχώρησε από την Καβάλα για τη Θεσσαλονίκη. Μετά την άφιξή του στη Θεσσαλονίκη και την κατάληψη της πόλης από τα γερμανικά στρατεύματα, στις 9 Απριλίου 1941, ο Kats μαζί με άλλους μοναχούς κατέφυγαν προσωρινά στο κολέγιο «Καλαμαρί», καθώς οι Γερμανοί είχαν επιτάξει το γειτονικό κολέγιο «Δελασάλ» όπου έμενε πιθανόν και στο οποίο στεγάζονται σήμερα τα διοικητικά δικαστήρια της Θεσσαλονίκης. […]

Στη Θεσσαλονίκη αρχίζουν να εφαρμόζονται σταδιακά διάφοροι περιορισμοί εναντίον των Εβραίων και να εκδηλώνονται εναντίον τους διάφορα περιοριστικά .

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής ο Kats τελεί έναν γάμο, ο οποίος θα αποτελέσει, κατά την άποψή μας, την απαρχή για μια σειρά από ανάλογους γάμους που θα επακολουθήσουν αργότερα . [...]Οι γάμοι στους οποίους αναφερόμαστε δεν ήταν συνηθισμένοι γάμοι, δηλαδή δύο γάμοι μεταξύ πιστών καθολικού δόγματος, αλλά γάμοι μεταξύ πιστών καθολικού δόγματος και πιστών εβραϊκού θρησκεύματος. [….]Το Δεκέμβριο του 1943 ο π. Kats συνεχίζει το ανθρωπιστικό του έργο, τελώντας διάφορες ιεροπραξίες που είχαν σκοπό να προστατέψουν όσους Εβραίους είχαν διασωθεί και κρύβονταν σε διάφορα σημεία της πόλης. Ενδεχομένως αυτές οι ιεροπραξίες τελούνταν είτε στο Καθολικό ναό της οδού Φράγκων, είτε στις κατοικίες όπου κρυβόταν αυτοί, είτε στο παρεκκλήσιο του Καλαμαρί. Ο Kats και η κοινότητα των Λαζαριστών θα δοκιμαστούν έντονα, καθώς το τέλος της γερμανικής κατοχής πλησιάζει και εντείνονται οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου βομβαρδισμού, που έλαβε χώρα το βράδυ της 21ης Σεπτεμβρίου 1944, αμερικανικά βομβαρδιστικά έριξαν φωτοβολίδες πάνω από τη πόλη και κατόπιν μέσα σε άπλετο φως βομβάρδισαν αποθήκες τροφίμων στο λιμάνι και στα λαδάδικα καταστρέφοντας και την Καθολική εκκλησία της οδού Φράγκων, τον ναό μέσα στον οποίο ο Kats είχε περιθάλψει, και προστατεύσει μια σειρά από Εβραίους πολίτες κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

[…]Παρέμεινε ωστόσο στην πόλη ως το τέλος του εμφυλίου (1949) και κατόπιν, το 1950, ύστερα από δική του παράκληση ή εντολή των ανωτέρων του αποφάσισε να φύγει από την πόλη και να εγκατασταθεί σε ένα άλλον τόπο, σε μια μικρότερη αποστολή των Λαζαριστών, που και ανάγκη είχε για ιερείς αλλά ταυτόχρονα δεν διέθετε πλέον την αίγλη και τις εγκαταστάσεις του παρελθόντος. Η αποστολή αυτή ήταν η Σαντορίνη, την οποία είχε στο παρελθόν επισκεφθεί για να διεξάγει πνευματικές ασκήσεις. Στη Σαντορίνη έφθασε στις 11 Νοεμβρίου 1950. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί προσπάθησε να υλοποιήσει το σχέδιο του προκατόχου του Φραγκίσκου Lordon για μετατροπή της Γαλλικής Εμπορικής Σχολής σε φροντιστήριο Γαλλικής Γλώσσας χωρίς όμως επιτυχία. Ο Kats απεβίωσε στη Σαντορίνη στις 26 Σεπτεμβρίου του 1954 και ενταφιάστηκε
στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου στον κοινό τάφο Λαζαριστών-Αδελφών του Ελέους που φέρει την ένδειξη Αδελφές του Ελέους . Η καταγραφή του θανάτου του στο βιβλίο θανάτων έγινε από τον ιερέα Δον Πέτρο Syrigo που εκείνη την εποχή ήταν εφημέριος του καθεδρικού ναού της Σαντορίνης και έχει ως εξής: Anno Domini 1954 die 26 Septembris R(everen)dus Theodorus Kats Superior Sacerdotium Missionis, aetatis sua 82, animam deo reddidit omnibus sacramentis munitis , cuius corpus die sequenti in Coemeterio Sti Georgii conditum fuit in sepulchro Sororum a Caritate, crypta sub e No 2. In quorum fidem. Petrus J. Can(onicus) Syrigos. Par(ochus).

: Η κηδεία του Kats στη Σαντορίνη το 1954. Σε πρώτο πλάνο ο νεαρός τότε ιερέας Δον Νικόλαος Κοκκαλάκης (1926-2010)

Γεννημένη το 1928, η Σοφία ήταν η χαρά της ζωής. Με καταγωγή από τον Καρτεράδο (το γένος Νομικού), τελείωσε τη Παιδαγωγική Ακαδημία όπου πριν παντρευτεί είχε διδάξει σε δυο διαφορετικά σχολεία.  Γνωρίζει τον τότε αρχιμηχανικό πλοίων και μετέπειτα πλοιοκτήτη Λευτέρη Δαμίγο από τη Μεσσαριά και τον Καρτεράδο,  όπου και παντρεύονται στην Μητρόπολη Αθηνών.  Η αγάπη της Σοφίας για τον Λευτέρη ήταν τόση που για περίπου 1 ½ χρόνο αφού γεννήθηκε η κόρη τους Τίνα ζούσαν μέσα σε πλοία κοντά του  και προσπαθούσαν μετά να κλέβουν  όσο πιο πολύ χρόνο να είναι μαζί.

Καταφέρνουν μετά από χρόνια και αγοράζουν μια έκταση στη Σαντορίνη. Πριν όμως την αγορά αυτή έρχονται στο νησί για διακοπές και φυσικά μένουν στα «εξοχικά» της Περίσσας, στα δωμάτια της Σπύρας και του Αρτέμη . Εκεί όπου μια γενιά υπέροχων ανθρώπων ξεβαριούνται με πειράγματα,  αστεία και πολύ αγνότητα.  Οι χρόνοι περνάνε , το ζεύγος του Λευτέρη και της Σοφίας γίνεται βασικός πυλώνας κεφιού και σεβασμού  όχι μόνο στις βεγγέρες και τα πανηγύρια της Σαντορίνης  αλλά κυρίως  στις συναθροίσεις  των Σαντορινιών της Αθήνας.

Αυτή ήταν η Σοφία. Το χαμόγελο. Το γλέντι. Η Ξεβάρεση. Γνωρίζουν τρία εγγόνια ενώ η Σοφία καταφέρνει να δει και δισέγγονο. Δίνει την αγάπη της απλόχερα. Χωρίς να ζητάει κάτι. Έχει μια ενέργεια που δεν βρίσκεται εύκολα. Ακόμα και στο γαμπρό της , τον οποίο είχε σαν παιδί της έκανε πειράγματα μέχρι και τέλος της ζωής της. Και εκείνος όμως δεν πήγαινε πίσω . Η Σοφία ήταν ο άνθρωπος που απλά το χαμόγελο της σε γέμιζε. Δεν ήταν ψεύτικη . Στα προβλήματα υγείας της είχε τον τρόπο της να αντιστέκεται. Το τραγούδι.

Σίγουρα η Σοφία  ήταν ο άνθρωπος που περιμένουν εκεί ψηλά Οι Σαντορινιοί του ουρανού.  Την είχαν ανάγκη για σιγοντάρισμα στα τραγούδια.  Αγαπημένη Σοφία Αγιά Παράδεισο θα έχεις και αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Να μου τους φιλήσεις όλους εκεί πάνω.

Η Ζωοδόχος Πηγή στη Σαντορίνη

Τρία +ένα +ένα   είναι τα βασικά σημεία τιμής ( εάν γνωρίζετε άλλα  σας παρακαλώ ενημερώστε με) της Ζωοδόχου Πηγής στη Σαντορίνη και στην Ανάφη.

Στην Οία:

Η πηγή με το Αγίασμα στην Ζωοδόχο Πηγή στο Μπαλουκλί της Κων/πολης

Ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής Οίας είναι αφιερωμένος στον ομώνυμο ναό της Ζωοδόχου Πηγής στο Μπαλουκλί της Κωνσταντινούπολης κι στο θαυματουργικό "Αγίασμα"που αναβλύζει αιώνες τώρα στο υπόγειο του ναού.

 Είναι γνωστή στην Ορθοδοξία η εύρεση του "Αγιάσματος"της Παναγιάς του Μπαλουκλί στην Κωνσταντινούπολη από τον Λέοντα (457-474 μ.Χ.) όπου μια φωνή του υπέδειξε την πηγή με το  νερό, την οποία ονόμασε «Ζωοδόχος Πηγή» δηλαδή «πηγή της ζωής». Από το αγίασμα αυτό λένε ότι ήπιε κι ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός το 559 μ.Χ. κι θεραπεύτηκε απο λιθίαση.  Οι παλιοί Οιάτες ναυτικοί (στα χρόνια της ιστιοφόρου ναυτιλίας), όταν επισκέπτονταν στα ταξίδια τους την Παναγία στο Μπαλουκλί, έπαιρναν αγίασμα κι το φύλαγαν στα σπίτια τους για ευλογία

Στο Καμάρι[1]:

Πασίγνωστο το περίτεχνο καμπαναριό « πυλώνας»  και πολυφωτογραφημένο με τις 6 διαφορετικές καμπάνες. Ο ναός αυτός συμφωνα με τον Κουμανούδη χτίστηκε το 1833, ανακαινίστηκε το 1886  ενώ μέσα στο ναό υπάρχει εικόνα του 1835.

Ενώ συμπληρώνει ο Μάρκος Αβ. Ρούσσος στα «Λαογραφικά της Σαντορίνης».... «Το  ηλιόβγαλμα  μας  πρόκαμε   μπροστά    στην  εκκλησιά  που   πηγαίναμε  προσκυνητές  στην  μεγάλη  γιορτή της. ΄Ένα  ασκέρι  από  καβαλλάρηδες   και  πεζούς  τραβούσαν  το  δρόμο  που  έβγαινε στην  πεντάτρουλλη  Περίσσας. Σ΄ αυτή  την  ιερή   γωνιά  της   Σαντορίνης   φτάνανε  ντάιμα  απ΄ όλα  τα  χωριά  οι   προσκυνητάδες,   γέροι ,  νιοι  και  μωρομάννες   μετα   λοχόνια   στην   αγκαλιά   τους  αρρωστημένοι  και   μισεροί  ,  που    όλοι   πήγαιναν  να  λουστούνε  στα  θεία   νάματα  της  Ζωοδόχου  Πηγής  της.   Χωρικοί   δουλευτάδες  του  κάμπου,  άνθρωποι  σπουδασμένοι  και  αφεντάδες  γινότανε  μιάδι  και   μπροστά   στο  Αγίασμα  περίμεναν  την  σειρά  τους   για  να  πιούνε  από  το   ίδιο κεχριμπαρένιο  αγλιστήρι  το  θαυματουργό     νερό   που  ανάβλυζε  από  την  πηγή  της.  Ατέλειωτη  η   βιβλική  πορεία  κατηφόριζε  από  τον  παληό   δρόμο  για  να   βρεθή  στο  μεγάλο   πανηγύρι. Κοπέλλες  με  αραχνούφαντα    ρένια  στο  κεφάλι  και   άλλες   με  λουλακιές  κορδέλλες  στα μαλλιά  τους    ερχόταν    καβαλλάρισες πάνω  σε  ψηλά  μουλάρια   στολισμένα  με  πολύχρωμα  χράμια  ,   αστραφτερά  κουδούνια   και   χάνδρες  με   κοχύλια   του  γιαλού, φούντες  γαλάζιες   κόκκινες, κίτρινες, γαρυφαλλένιες   και   λογής  - λογής  στολίδια   , ενώ  ξοπίσω  τις  συνόδευαν οι   νιοί  ντυμένοι  με  τις  πεντακάθαρες ντρίλινες  φορεσιές   τους.  Από  μεσαρικά  και  από  ρυμίδια  ακλουθούσαν  οι  γρηές  και  οι  σακάτηδες  που   δεν  πρπλάβανε  και  πάνε  αποβραδύς  στα  σπερνά,  για  να   ξεμονέψουν  χάρι  Της  πλάι  στο  κόνισμά  Της. Σαν  έμπαινες  μέσα  στην  εκκλησιά  της  Περίσσας  έβλεπες  την  παρουσία  του  Θεού  ολόφωτη  και  ολαλήθινη. Οι  εικόνες  της Ζωοδόχου  και  του   Σταυρού  ήτανε σκεπασμένες  από  ασημικά  και  μλάματα  και  πλάι  σ΄ ένα  μακρόστενο  ύφασμα  εκρέμονταν   παμπάλαια  ασημένια   πόδια, χέρια,  μάτια  και   άλλα  τάματα  των  πιστών  που  παρίσταναν  αρρωστημένα  μέλη  προσώπων   της  αγαπημένης   τους  φαμελιάς, η  ακόμη  έβλεπες  ασημένια στρατιωτάκια, που  τα  είχανε  τάξει  οι  μανάδες  στη  χάρη Της, για  να  γυρίσουν  τα  παιδιά  τους   από    τους   πολέμους.  Δύο   χονδροπάτηρα  κονδύλια  έκαιαν  ακοίμητα   το  ένα   μπροστα  στην  εικόνα  του  Σταυρού  και τ΄    άλλο  της  Ζωοδόχου   και   το   φώς  τους   ανάκατο   με  το  φώς   των  κεριών  έκανε  τα  χρυσαφικά   και τα΄ ασήμια  ν΄ αστράφτουν  μέσα  στο   σύθαμπο   της   ευρύχωρης  εκκλησιάς  .

Εκείνο   το   Θρησκευτικό  πανηγύρι   της  Ζωοδόχου  Πηγής  της   Περίσσας  ήταν  μια   ιδέα  ένας  ύμνος   μία  πρωτόγνωρη  πίστη  μια   μουσική  που  έβγαινε  από  τις  παλλόμενες  από   ευλάβεια   χορδές  της  ψυχής  εκείνων  των  αγιασμένων  ανθρώπων. ΄Εσκιζε  τον  αγέρα  και  ανέβαινε  ολοίσια  στους  αιθέρας  για  να  φθάση  σαν   ευχαριστήριος  ύμνος   αρωματισμένος  με  το   μοσχολίβανο  της   θυσίας  στο  θρόνο  του  Πλάστη. Είμαι  βέβαιος  πως  εκείνοι  οι  άνθρωποι  έφυγαν  από  αυτόν  τον  κόσμο  αγιασμένοι  καθαροί  άκακοι  και   ούτε  τα  όργανα   όπως  πιστεύουν  μερικοί μήτε  ο  ταβλάς  του γλυκατζή    που  πουλούσε  ζαχαρωτά  στα  βρέφη  τους  έφραξε   τον   δρόμο  του  παραδείσου. Αλλά  οι  άνθρωποι  έρχονται  και   φεύγουν  όμως  το  πανηγυρι  της  Ζωοδόχου  Πηγής της  Περίσσας  και  κάθε  άλλο  πανηγύρι  θα  παραμείνη  και  θα  γιορτάζεται  αιώνια, όπως   το  θέλει  η  παράδοσις  όπως  το   απαιτεί  η   ιστορία   της  Σαντορίνης   όπως  το  γράφει  η  διαθήκη   των  προγόνων  μας  όπως   μας  το  έδωσαν  οι  αιώνες  …»

AλλάκαιστηνΑνάφη :

 ( νέαΜονή) : Ο ναός οἰκοδομήθηκε τό 1850, ἀπό τόν ἡγούμενο Μακάριο ᾿Αρβανίτη ἤ Μαῦρο, ἀπό τήν ᾿Ανάφη. Πρόκειται γιά μονόχωρο τρουλαῖο ναό μέ νεότερο πολύτοξο καμπαναριό στή δυτική πρόσοψη. ᾿Εσωτερικά διασώζει ζωγραφικό καί ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ 19ου αἰώνα. Οἱ περισσότερες εἰκόνες εἶναι ἔργα τοῦ Νικολάου Καραβία, ἀπό τό δεύτερο μισό ἐπίσης τοῦ 19ου αἰώνα. ᾿Ανάμεσα σ’ αὐτές καί ἡ σαφῶς πρωιμότερη τῆς Παναγίας Καλαμιωτίσσης μέ τήν ἀργυρεπίχρυση ἐπένδυση.»[2]

Του Iωάννη Π. Αργυρού

Πολλές φορές η ιστορία ενός χώρου δημιουργείται και από τις ίδιες τις προσωπικότητες. Πόσο δε μάλλον όταν ο πρωταγωνιστής είναι ένας θρυλικός ιερωμένος. Ενώ ο αφηγητής δεν είναι μόνο γιος του πρωταγωνιστή αλλά μέρος και της ίδιας της ιστορίας. Η ιστορία του βιβλίου αφορά τον ξακουστό παπα-Παντελή Αργυρό ή αλλιώς τον Παπαντελή της Ίου και της Σαντορίνης. Αφηγητής ο γιατρός Γιάννης Αργυρός, γιος του μα και συνάμα συμμέτοχος των γεγονότων.

Το βιβλίο αυτό έχοντας ως βάση τα έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία, αναδεικνύει όχι μόνο την παρουσία του πατέρα του,  Παπαντελή ( είχε κοπεί το τρίτο πα-) αλλά κυρίως μία τόσο δυσνόητη για τις μέρες μας πορεία μεταξύ Ίου –Σαντορίνης και φυσικά Αθήνας. Ο Παπαντελής και η πρεσβυτέρα Ευγενία δημιούργησαν μία πολύτεκνη οικογένεια τηρώντας τα ήθη και τις αξίες μιας άλλης εποχής. Η φήμη του δεν έμεινε μόνο στο νησί της Ίου όπου και ιερουργούσε για πλέον των τριάντα χρόνων. Διαδόθηκε και στην γειτονική Σαντορίνη τόπο καταγωγής και των δύο.

Όταν φτάσανε στην Ίο σαν οικογένεια είχαν τρία παιδιά. «Κάθε λίγο και λιγάκι…έκανε και την εμφάνισή του ένα νέο μέλος, για να σταματήσουν τελικά στα έντεκα». Το ένα παιδί μεγάλωνε το άλλο και ακόμα και τώρα θεωρούνται μία από τις πιο ιδιαίτερες και αγαπητές οικογένειες. Όμως ο αφηγητής μεγάλωνε και έπρεπε να πάει στο Γυμνάσιο. Γυμνάσιο στην Ίο δεν υπήρχε παρά μόνο στη γειτονική Σαντορίνη. Εκεί λίγο πριν το ταξίδι, ο παπάς με τρόπο συγκλονιστικό διώχνει τις αμφιβολίες του τότε μικρού Γιάννη, ο οποίος για λίγο σκεφτόταν στο να μην πάει και να συνεχίσει να βοηθάει τον παπά στην εκκλησία 

Μέσα από τα λόγια του  συγγραφέα, φτάνοντας στη Σαντορίνη «βλέπουμε» με ιδιαίτερο ηθογραφικό τρόπο να αναδεικνύονται στοιχεία της ιστορίας του νησιού:Η καβαλαρία από το Γυαλό, αλλά και οι ανασκαφές στο Ακρωτήρι, η ιστορία της Μητρόπολης,  ή του ναού της Παναγίας της Επισκοπής και τόσα άλλα. Δεν θα μπορούσε να φύγει από τη ματιά του οι Άνθρωποι του νησιού. Αυτές οι γνήσιες φιγούρες μιας άλλης εποχής :ο δάσκαλος ο Καραμολέγκος, ο Σπύρος ο Ρούσσος ο οινοποιός , η λαλά του η Μαριώκα ….Ταυτόχρονα, γνωρίζει τη τόσο ιδιαίτερη μορφή του νησιού τον πρώην Ηγούμενο και πρόσφατα αποβιώσαντα Γαβριήλ Μαϊνα τον «φιλήσυχο μα και πάντα δουλευταρα γέροντα». Οι ανθρώπινες ψυχές δεν ήταν μόνο αυτές της Σαντορίνης που διαδραμάτισαν τον ρόλο τους. Ξεκάθαρα,  προσωπικότητες  όπως ο Παναγιώτης ο Στίνης, ή ο Θανάσης Πλακιώτης, άγνωστες μορφές για εμάς, τόσο σημαντικές στην ιστορία του βιβλίου όμως,  σίγουρα έπαιξαν ένα καθοριστικό σημείο στη ροή του βιβλίου.

Από τις τόσες ιστορίες του Παπαντελή , εγώ θα σταθώ σε δύο χωρίς καν να τις αναφέρω:Αλήθεια πως θα σας φαινόταν αν δεχόσασταν σήμερα τσεκ του Προέδρου της Αμερικής, πόσο δε μάλλον όταν αυτός ήταν ο Πρόεδρος Κέννεντι, ή πόσο γρήγορα θα μπορούσατε να πείσετε έναν ανώτερό σας στη διοίκηση , εν πλω ;

Ο Παπαντελής,  όπως πολύ σωστά αναφέρεται «ζούσε μέσα στο λαό, συναναστρεφόταν με τον κόσμο,  ήξερε τους πάντες και τα πάντα,  δεν είχε εχθρούς, ήταν με όλους φίλος. Διευθετούσε τα προβλήματα και προσπαθούσε πάντα να επεμβαίνει σαν μεσολαβητής. Από την άλλη όμως είχε ταυτόχρονα ένα αθόρυβο στήριγμα:την πρεσβυτέρα του και την αεικίνητη οικογένεια του.

Ύστερα όμως από πολλά προβλήματα υγείας, διορίζεται ιερέας στον ναό της Αγίας Τριάδας στη Μέσα Γωνια. Μέχρι και το τελευταίο του φευγιό.

Το βιβλίο αυτό δεν πρέπει απλά και μόνο να το δείτε σαν ένα βιβλίο αναμνήσεων του συγγραφέα. Αλλά σαν ένα γνήσιο «κατευόδιο» μίας τόσο διαφορετικής εποχής: Μιας εποχής που ο παπάς, και ιδιαίτερα ο Παπαντελής ήταν ο Αφέντης παπάς, ο γλυκός , πράος, μα και συνάμα εύρωστος ψυχικά μα και σωματικά ιερέας. Ένας παπάς που τιμούσε το ράσο του σε μία τόσο άγονη και τότε ξεχασμένη περιοχή της χώρας

Ας έχει Αγιά Παράδεισο μαζί με την πρεσβυτέρα του  και δυστυχώς δύο  από τα παιδιά του .

Αγαπητέ Γιατρέ: Πραγματικά ήταν αναγκαίο αυτό το μνημόσυνο!!

Καλοτάξιδο!!

Το βιβλίο διατίθεται στο Βιβλιοπωλείο Νομικού στα Φηρά, στο Βιβλιοπωλείο Φύτρου στο Καμάρι, μέσα από τον ίδιο συγγραφέα στο emailτου :argyros.i@gmail.com.αλλά και στο 6974441375 ενώ τα έσοδα θα διατεθούν για φιλανθρωπικούς σκοπούς της Θήρας.

Όταν ένα ψηφοδέλτιο θέλει και τη μετάφραση του !

Βρισκόμαστε στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 1986 ή του 1990 στην Οία. Το ψηφοδέλτιο που ακολουθεί, όπως είναι φυσιολογικό χρειάζεται επεξήγηση γιατί αν δεν πεις στη Σαντορίνη τίνος είσαι ή ποιο είναι το οικογενειακό σου παρατσούκλι, θα έχεις πρόβλημα ακόμα και στη σταυροδοσία για το κοινό καλό.  

Πάμε λοιπόν να τους γνωρίσουμε :

Δακορώνιας Αντώνιος (Καπετάνιος - Ναυτιλιακός πράκτορας - Δημιουργός του Ναυτικού Μουσείου Οίας),

Υποψήφιοι σύμβουλοι:

Γαβαλάς Μάρκος  (ο Μάρκος ο ταχυδρόμος), Καρβούνης Θεοδόσιος  (ο Θεοδόσης ο Καρβούνης, το επίθετο χρησιμοποιείτο και ως παρατσούκλι) Καρράς Γεώργιος (ο Γιώργης του καρμαντέλη) Καρράς Ιωάννης (ο Γιάννης του ψαρελακιού) Μαρκοζάννες Γεώργιος (ο Γιώργης ο βεζύρης) Παραβάλου Αικατερίνη (η Κατίνα του ζαχαράτου) Πιτσικάλης Τριαντάφυλλος (ο Τριαντάφυλλος του Φραντζέσκου) Ποταμιάνος Ματθαίος (ο Ματθαίος ο Ποταμιάνος, το επίθετο χρησιμοποιείτο και ως παρατσούκλι) Σιγάλας Μιχαήλ (ο  Μιχελής του αράπη). 

Υπήρχαν κάποιες οικογένειες που ήταν "μοναδικές", δηλαδή το επώνυμό τους ήταν το μοναδικό. Δεν υπήρχε άλλη οικογένεια με αυτό το επίθετο, δεν υπήρχε συνωνυμία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το επίθετο ήταν και το παρατσούκλι τους π.χ. οι Καρβουνέοι (οικογένεια Καρβούνη), οι Ποταμιανέοι (Οικογένεια Ποταμιάνου), οι Κριζίνηδες (οικογένεια Κριζίνη) κ.α.

Παρατσούκλι δεν είχαν όμως οι τρεις μεγάλες εφοπλιστικές οικογένειες (Νομικού, Σιγάλα, Αλαφούζου). Έλεγες απλά πχ "η Σιγάλενα"και  όλοι καταλάβαιναν ότι επρόκειτο για τη γιαγιά Καδιώ Σιγάλα, ή έλεγες π.χ. ο Νομικός και όλοι ήξεραν ότι επρόκειτο για το γέρο Λουκά Νομικό.  Σε αντίθεση με άλλες οικογένειες της Οίας που λέγονταν Σιγάλα ή Νομικού κι έπρεπε να πεις το παρατσούκλι για να τις καταλάβεις. 

H καταγραφή στα παρωνύμια της Σαντορίνης όπως βλέπεται συνεχίζεται!!! 

Πηγή: Γιάννης Κοκκαλάκης: « Η Σαντορίνη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», Εκδ. Α.Σταμούλης

«Βρισκόμαστε στο χειμώνα του 1943 μας λέγει ο Μάρκος Αβ.Ρούσσος. ο πόλεμος κατά θάλασσα έχει φθάσει στο κατακόρυφο. Το πέλαγος γύρω από τη Σαντορίνη και τα γύρω νησιά ήταν σε συνεχή συναγερμό. Οι κρότοι των τηλεβόλων ο βόμβος των αεροπλάνων και οι λάμψεις των βομβαρδισμών ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο για τους κατοίκους του νησιού, αλλά περισσότερο σε μας τους τρατάρηδες που περνούσαμε τις νύχτες στη θάλασσα. Μια τέτοια νύχτα, ξεκίνησαμε και τα πέντε αδέρφια άμμο άμμο από την Περίσσα μέχρι τον Αναβρητόν. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα. […] προχωρούσαμε ψάχνοντας για συντρίμμια ναυαγίων ή για κανένα βαρέλι πετρέλαιο ή λάδι. Ενώ προχωρούσαμε ο  μικρότερος αδελφός μου σκόνταψε πάνω σε ένα μαύρο πράγμα και έπεσε κάτω με μια φωνή τρόμου. Τρέξαμε κοντά του. Αλλά στην φρίκη μας είδαμε ένα πτώμα. Είναι ιταλός τους είπα, πάμε να φύγουμε.

Προχωρήσαμε φοβισμένοι στην ιδέα πως αντί για κανένα βαρέλι βρούμε και άλλους πνιγμένους. Πράγματι λίγα μέτρα μακρύτερα συναντήσαμε άλλα δύο πτώματα κι άλλο ένα να πλέει στους αφρούς των μανιασμένων κυμάτων. [..] Δεν πρέπει να προχωρήσουμε τους είπα, η ρίβα είναι γεμάτη πτώματα. Κάποιο ιταλικό πλοίο βύθισαν πάλι τα Αγγλικά πολεμικά και γέμισε η θάλασσα πνιγμένους, πάμε στο σπίτι μέχρι να ξημερώσει ….[…] Μετρήσαμε 22 πτώματα από την Περίσσα μέχρι τον Περίβολο.

Εν τω μεταξύ ξημέρωσε και στην ρίβα κατέβηκαν και άλλοι ψαράδες. Κάποιος ειδοποίησε την Γκαζέρμα και σε δύο ώρες Ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες με τον καθολικό ιερέα Δον Ζαχαρία Δουράτσο, ενήργησαν για την περισσυλογή των πνιγμένων στρατιωτών και τον ενταφιασμό τους. Ο ενταφιασμός έγινε επι τόπου κοντά στο χώμα και πάνω από κάθε τάφο στερέωσαν ένα πρόχειρο χωρίς όνομα.

Όταν πια όλα είχαν τελειώσει και η αμμουδιά της Περίσσας είχε σκεπάσει τα 22 κορμιά, ούτε μία λέξη δεν είπε κανείς από τους Ιταλούς αξιωματικούς που παρευρέθηκαν στον τόπο της ταφής. Αλλά ούτε ένα δάκρυ δεν ράντισε την άμμο από τα μάτια κανενός για τους συμπολεμιστές και πατριώτες αυτών που χάθηκαν στον πόλεμο.

Ο πόλεμος κάνει τους ανθρώπους σκληρούς. Μονάχα το βουητό της θάλασσας έγινε θρήνος και τα κύματα ράντιζαν τους νιόσκαφους τάφους με τους πρόχειρους σταυρούς καμωμένους από σανίδια και κλαδιά κάποιας συκιάς της Περίσσας. Ήτανε το κλάμα των μανάδων που μάταια περίμεναν να γυρίσουν από τον πόλεμο. Μα δεν γύρισαν ποτέ., όπως εκατομμύρια άλλα παιδιά. Οι μανάδες των 22 Ιταλών ποτέ δεν έμαθαν ότι τα παιδιά τους είναι θαμμένα κάτω από την ρίβα της Περίσσας…»

 του Ευάγγελου Π. Βάλβη, αρχαιολόγου 

   Για το ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου Μεγαλοχωρίου, γνωρίζουμε από τον Αρχιμαδρίτη Δανιήλ Δεναξά, πως ανοικοδομήθηκε μετά το 1600. Μαλιστα, αφορμή υπήρξε η εύρεση της εικόνας της Παναγίας σε παραλία του χωριού, με το όνομα “Αλμυρά”.

  Σύμφωνα με προφορικές αλλά και γραπτές μαρτυρίες, για πολλά βράδια, κάτοικοι του χωριού παρατηρούσαν κάποιο φως στο θαλάσσιο χώρο, νότια του νησιού. Μη μπορώντας να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό, μια ομάδα ατόμων απέπλευσε στο σημείο, ώστε να δει από κοντά τι πραγματικά συμβαίνει. Προτού  πλησιάσουν, έκθαμβοι παρατήρησαν να πλέει μια εικόνα της Παναγίας, αλλά όσο εκείνοι την προσέγγιζαν, αυτή απομακρυνόταν. Εντούτοις δεν εγκατέλειψαν την προσπάθειά τους. Αφού ανήγγειλαν το χαρμόσυνο νέο στο χωριό, απέπλευσαν ξανά στο σημείο έχοντας μαζί τους όμως και έναν φωτισμένο από το Θεό άνθρωπο, τον Ιερομόναχο Παΐσιο. Το σεπτό εικόνισμα της Θεοτόκου πλέον δεν απομακρυνόταν αλλά αντίθετα ερχόταν προς το μέρος τους, επιτρέποντας έτσι στον Παΐσιονα την πλησιάσει και να την ανασύρει από την επιφάνεια της θάλασσας. Λέγεται δε, πως στο μήνα Φεβρουάριο συνέπεσε η ημέρα εκείνη, κατά την οποία μάλιστα επικρατούσε και τσουκτερό κρύο.

  Φθάνοντας στο Μεγαλοχώρι εναπόθεσαν την εικόνα της Παναγίας, στο μέχρι σήμερα σωζόμενο κυπαρίσσι στον Ποταμό (σημερινή πλατεία), για προσκύνημα, ενώ στη συνέχεια την μετάφεραν  στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, ώστε να φυλάσσεται εκεί. Το επόμενο πρωί, έκπληκτοι οι κάτοικοι, είδαν το εικόνισμα να λείπει από τη θέση του και να βρίσκεται στον κοιμητηριακό τότε ναό του Αγίου Χαραλάμπους, στον Ποταμό. Το ανεξήγητο αυτό φαινόμενο, συνεχιζόταν επί τρεις ημέρες, ερμηνεύοντάς το έτσι ως θεία υπόδειξη. Εν τέλει ανοικοδομήθηκε νέος ναός αφιερωμένος πλέον στα Εισόδια της Θεοτόκου, με πρώτο κτήτορά του τον Ιερομόναχο Παΐσιο.

   Εύλογο θεωρείται το ερώτημα, γιατί ενώ η εικόνα που βρέθηκε παρουσιάζει την Παναγία στη μορφή της Οδηγήτριας, ο ναός αφιερώθηκε στα Εισόδια της Θεοτόκου; Κατά προφορική και πάλι παράδοση, η απάντηση εξηγείται από το γεγονός ότι, όπως η Παναγία εισήλθε σε ηλικία τριών ετών στον οίκο του Θεού, κατά παρόμοιο τρόπο και εδώ η εικόνα εισήλθε από βούληση της ίδιας της Θεομήτορος στο νησί και στο χωριό.

  Η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου σώζεται και φυλάσσεται εδώ και αιώνες στο θρόνο όπου εκείνη επέλεξε, που δεν είναι άλλος από την Εκκλησία  της Παναγίας στον Ποταμό του Μεγάλου Χωριού. Όπως σημειώθηκε προηγουμένως, παρουσιάζει τη μορφή της Παναγίας στον κλασικό τύπο της Οδηγήτριας, φέρει ασημένιο πουκάμισο του 1864 κατασκευασμένο πιθανόν στην Οδησσό της Ρωσσίας, ενώ ξεχωρίζει ευδιάκριτα και η επιγραφή,

Η ΚΥΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ.

  Η εκκλησία της Παναγίας, ακόμη και σήμερα είναι γνωστή με πολλά ονόματα: η Τρανή Παναγιά, η Παναγιά του Μεγάλου Χωριού, η Παναγιά του Ποταμού, η Παναγιά η Κρητικιά (γιατί πιθανών η εικόνα προήλθε από την Κρήτη), η Κυρία των Αγγέλων....

   Βάσει της αρχιτεκτονικής, η Εκκλησίας της  Παναγίας στο Μεγαλοχώρι, ανήκει στον τύπο των σταυροειδών εγγεγραμμένων μετά τρούλλου ναών. Τη σημερινή του μορφή, έλαβε κατα το έτος 1931, όπως άλλωστε μαρτυρεί και η εξωτερική επιγραφή. Ωστόσο, φαίνεται πως στο πάρελθον γνώρισε διάφορες οικοδομικές φάσεις και επισκευές, με σημαντικότερη αυτή του 1881, σύμφωνα ξανά με την επιγραφή στην κεντρική πύλη. Εξωτερικά φέρει χαρακτηριστικό πυργοειδές κωδωνοστάσιο κατασκευής  του 1937-1938, έργο του Τζώρτζη Σαλιβέρου Μπατζάνη. Προηγουμένως, το ίδιο σημείο κοσμούσε ένα εξάλοβο   κωδωνοστάσιο όμοιο με αυτό της Ζωοδόχου Πηγής στο Μεγαλοχώρι, κατασκευής πιθανόν του 18ου αι.

  Όσον αφορά τα κειμήλια του ναού της Παναγιάς του Μεγάλου Χωριού, τα περισσότερα αποτελούν αφιερώματα πιστών προερχόμενα κυρίως από την Οδησσό της Ρωσσίας και  ανάγονται στον 18ο – 19ο αιώνα. Εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών κατέχουν ο χρυσοκέντητος Επιτάφιος Θρήνος, το Κουβούκλιο του Επιταφίου καθώς και το Καλενδάριον. Το τελευταίο, αποτελείται από μια σειρά δώδεκα εικόνων όπου κάθε μια εικόνα αντιστοιχεί σε ένα μήνα του χρόνου και ιστορεί τους εορτάζοντες αγίους κάθε ημέρας.

  Από το 1914 βάσει βασιλικού διατάγματος η Εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου έχει οριστεί ως ενοριακός ναός του Μεγαλοχωρίου ο οποίος έχει παραμείνει έως και σήμερα.

Ναυτικά Χρονικά :10 Ιουλίου 2021

https://www.naftikachronika.gr/2021/07/10/markos-p-nomikos-prosopikotita-synonymi-me-ti-naftilia-tis-santorinis/

Με αφορμή τα 90 χρόνια των Ναυτικών  Χρονικών σας παρουσιάζουμε προσωπικότητες της ναυτιλίας που αρθρογραφούσαν τακτικά στα Ναυτικά Χρονικά.

Ο Μάρκος Π. Νομικός ( 1898 -1984) ήταν γόνος μιας οικογένειας με καταγωγή από τη Σαντορίνη της οποίας η ενασχόληση με τη ναυτιλία ανιχεύεται στις αρχές του 19^ουαιώνα. Ο πατέρας του ήταν ο Πέτρος  Νομικός ( 1865-1947)  ο οποίος είχε ιδρύσει τη Θηραϊκή Ατμοπλοΐα που κατατασσόταν ανάμεσα στις σημαντικότερες ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες πριν από το ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου, διαχειριζόμενη έναν αξιοσημείωτο στόλο 14 ατμόπλοιων.

Την πλούσια αυτή ναυτιλιακή παράδοση συνέχισε ο Μάρκος Π. Νομικός. Μετά την ολοκλήρωση των νομικών σπουδών εισήλθε δυναμικά στον ναυτιλιακό χώρο, ιδρύοντας δύο εταιρείες την P.M. Nomikosστον Πειραιά και τη NomikosBrosστο Λονδίνο. Ο όμιλος των εταιρειων του θα αποτελούσε μία από τις πιο φημισμένες οντότητες στο περιβάλλον της ελληνικής πλοιοκτησίας.

Μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Μάρκος Π. Νομικός εκμεταλλεύτηκε με τον καλύτερο τρόπο την παραχώρηση των 100 Λίμπερτυ της κυβέρνησης των ΗΠΑ με την εγγύηση της ελληνικής κυβέρνησης, εξασφαλίζοντας το «Πέτρος Νομικός». Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο όμιλος θα εγκαινίαζε ένα δεκαετές πρόγραμμα ναυπηγικών επενδύσεων, παραλαμβάνοντας δέκα νεότευκτα μεταξύ 1953-1964. Χαρακτηριστικό των νέων πλοίων –φορτηγών και δεξαμενόπλοιων –είναι ότι έλαβαν ονόματα μυθικών βασιλιάδων  όπως «KingMinos», «ΚingTheseus» και «KingAgamemnon».

Οι εταιρείες του Μάρκου Π. Νομικού, από τα γραφεία τους στο Λονδίνο, στον Πειραιά, στην Νέα Υόρκη, διαχειρίζονταν έναν στόλο  16 πλοίων το 1965 με συνολική χωρητικότητας  300.000 τόνους, ενώ το 1970 η χωρητικότητα του στόλου θα έφτανε τους 330.000 τόνους με τη διαχείριση 12 πλοίων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 τα ηνία της εταιρείας θα αναλάβει ο υιός του Μάρκου Πήτερ Μ. Νομικός, ξεκινώντας ένα νέο κεφάλαιο για την οικογενειακή επιχείρηση.

Σημαντική παράμετρος της ζωής του Μάρκου Π. Νομικού ήταν η ενασχόλησή του με την πολιτική και το κοινό του τόπου καταγωγής του. Καταφέρνοντας να συνδυάσει την επιτυχημένη επιχειρηματική καριέρα με την αγάπη του για τα κοινά, είχε εκλεγεί βουλευτής Κυκλάδων για πολλές θητείες τις δεκαετίες του 1950 και του 1960.

Τα κείμενα του στις σελίδες των Ναυτικών Χρονικών συνιστούσαν πάντοτε μια ψύχραιμη ματιά σε περιόδους κρίσεων για την ελληνική ναυτιλία. Οι επισημάνσεις, οι παραινέσεις και οι συμβουλές του κατείχαν πάντοτε μια ιδιαίτερη θέση στην αρθρογραφία του περιοδικού, καθώς αποκάλυπταν πτυχές της σκέψης ενός από τα πιο άξια μέλη της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας.

Ενδεικτικά άρθρα του Μάρκου Π. Νομικού

https://archive.naftikachronika.gr/issue1956-i689/page-7/

https://archive.naftikachronika.gr/issue1954-i642/page-2/

https://archive.naftikachronika.gr/issue1978-i146/page-30/

« Και για πες μου νέα για το νησί σου ;» Αυτή ήταν η ερώτηση κάθε φορά όταν μιλούσαμε με την Ευαγγελία. Και τώρα πρέπει να γράψεις δυο λόγια για αυτή για να την χαιρετήσεις. Αυτές οι σκέψεις ήταν πάντοτε οι πιο δύσκολες γιατί δεν αναφέρεσαι σε ιστορικά ή λαογραφικά στοιχεία, αλλά σε Ψυχές που έζησαν.

Σίγουρα όλοι συγκλονίστηκαν με το άκουσμα του τραγικού και άδικου θανάτου και θα ανατρέξουν στη Μνήμη τους τόσες μα τόσες όμορφες στιγμές με την Ευαγγελία. Εγώ προσωπικά δεν θα αναφερθώ ούτε στην πολύκλαδη οικογένεια της, ούτε στην λατρεμένη Μάνα  Τους, ούτε στο ρόλο της στην ανάπτυξη του τουρισμού, ούτε στις επαφές με τα μέσα  ούτε ….ούτε…. ούτε…. Απλά σε μία ανθρώπινη Ευαγγελία σε μία διαφορετική: …

Πριν πολλά χρόνια, έρχεται στο Λαογραφικό Μουσείο για να με ρωτήσει κάτι … Εκείνη την ημέρα όμως ήταν στο πρόγραμμα να έρθουν δύο σχολεία. « Ευαγγελία μου καλωσόρισες αλλά δεν μπορώ τώρα γιατί ήρθε το ένα σχολείο και ακολουθεί το άλλο», « Βρε κάνε τη δουλειά σου και εγώ μην ανησυχείς θα μάθω αυτό που θέλω»… Έκατσε 6 ώρες μαζί μου σαν βοηθός για τα δύο σχολεία χωρίς καν να ρωτήσει ποτέ αυτό που ήθελε… και κάθε λίγο έπαιζε με τα παιδιά σαν να ήταν παιδιά της…. Στο τέλος μου κάνει … «είδες τώρα που εγώ το έμαθα;» 

Έρχεται η στιγμή για τις « Πολιτείες της Θάλασσας». Ο τρόπος της στην οργάνωση μαγικός. Πάντα βράδυ μιλάγαμε με τον Κυριάκο Παπαδόπουλο από το τηλέφωνο ή στο σπίτι του. Οργανώθηκε μέσα σε πολύ λίγο διάστημα μια μυσταγωγία  θηραϊκής γεύσης και αιγαιοπελαγίτικου χαρακτήρα… έτσι απλά όπως πάντα έλεγε… Και όταν ήρθε η βραδιά που θα χορεύαμε έφυγε από τα φώτα και χόρευε μονη της πίσω και χαμογελούσε και ήταν τόσο ικανοποιημένη.

Οι απόψεις της για τα πολιτικά δρώμενα του νησιού και όχι μόνο έντονες…επαναστατικές αλλά ποτέ ακραίες. Με  τρομερή αγάπη τα έλεγε όσα ήθελε. Και τα πίστευε… Δεν της ξέφευγε τίποτα.

Όταν  υπήρχε κάτι στην Αθήνα που μπορούσε να την ενδιαφέρει πάντα την ενημέρωνα και παρατούσε ότι είχε στο πρόγραμμα και πηγαίναμε παρέα. Σε μία από αυτές τις εκθέσεις στο Χριστιανικό Μουσείο βλέποντας δύο εικόνες συγκεκριμένες της Παναγίας ( που δυστυχώς αν και της έχω στη μνήμη μου δεν μπορώ να τις βρώ), φώναξε έναν φύλακα και μένα και του έδειξε δυο φωτογραφίες από τις κόρες της και με υπερηφάνεια γύρισε και είπε « Μα δεν μοιάζουν οι εικόνες με τις κόρες μου» Και το εννοούσε.

Σε μία συναυλία με τον Χρόνη Αηδονίδη , την Μαρίζα, τον Νίκο Οικονομίδη και άλλους έξω από την Επισκοπή πριν καν ξεκινήσει μου κάνει νοήμα να πάω κοντά της. «πόση ώρα θες να μας πεις δυο πράγματα  για τον ναό;» « Εδώ της λέω τώρα ;» « Ναι τώρα»  και σηκώνεται και κάνει νόημα σε δυο τρεις άλλες και πάμε στον προαύλιο του ναού πριν καν ξεκινήσει η συναυλία για να μάθουμε όπως έλεγε τουλάχιστον δύο πράγματα.

Ρουφούσε συνέχεια γνώση. Με ρώτησαν για κάτι μου έλεγε και τους είπα ότι θα ρωτήσω τον ειδικό να σας απαντήσω. Και στείλε μου αυτό και στείλε μου εκείνο και στείλε μου και το άλλο.

Τα τελευταία χρόνια είχε πολύ μεγάλη ανάγκη να γνωρίσει τη Σαντορίνη όπως την ήθελε. Υπήρχαν δυστυχώς σημεία που δεν τα ήξερε και κάναμε ατέλειωτα περπατήματα και βόλτες ιστορικές για να γνωρίσουμε πότε ένα μονοπάτι…πότε να διαβάσουμε παρέα στις Μπαλάδες την αφήγηση των λεπρών, πότε να μάθει για τον Άγιο Νικόλα τον Κίσσηρα ή για το εκκλησάκι της γεννήσεως κλπ. Το είχε ανάγκη το έβλεπες. Ακόμα και μόνη της τα έκανε και μου έστελνε μετά φωτογραφίες.  Ή κάθε φορά που θα έβγαινε ένα καινούργιο βιβλίο «Αξίζει; Να το πάρω;». όταν την πίεσα να κάνουμε ένα αφιέρωμα στην μάνα της δεν μου το αρνήθηκε και καθόταν δίπλα μου με ένα αίσθημα υπερηφάνειας για να μάθει και εκείνη μέσα από φωτογραφίες.  Και να σου ιστορίες για τα Φηρά, για τη Σαντορίνη για τους νονούς της … και να σου και τα γέλια και όλα …

Γνωρίζοντας την ξεχωριστή της αγάπη για το χώμα,  τη γη, την μαγειρική … κάποια στιγμή έκανα κρεμμυδερά σπίτι και της τηλεφωνώ να της πω ότι έχω ένα ταπεράκι να έρθει να πάρει τη « τζούρα» της όπως έλεγε. Παράτησε τα πάντα,  και έτρεξε για να τα γευτεί όσο ήταν ζεστά… και όταν με αγκάλιασε είχε ένα υπέροχο χαμόγελο …

Μια άλλη φορά της πρότεινα να κάναμε μια διαδρομή αυθημερόν εν πλω Ίο , Σίκινο Φολέγανδρο και επιστροφή…. Έφερε μαζί και την ξαδέρφη της… Βγήκαν σε ένα νησί να το σεργιανίσουν και θα ερχόντουσαν σύμφωνα με το πρόγραμμα στην επιστροφή. Έλα όμως που το πλοίο έπιασε το λιμάνι αλλά αυτές δεν εμφανίστηκαν; Και να κάνω νοήμα στον καπετάνιο περίμενε λίγο δεν απαντάνε στα τηλέφωνα… Ξαφνικά τις βλέπω να τρέχουν από την παραλία προς το λιμάνι … Φύγετε φύγετε θα μείνουμε τελικά ένα βράδυ το κανονίσαμε ήδη … που το ένα βράδυ ήταν 3 χωρίς να έχουν τίποτα μαζί τους .

Υπερήφανη Ελληνίδα... Θηραία... Κόρη...Γυναίκα...Μάνα...Γιαγιά...Θεία...Φίλη ...Άνθρωπος...

Για την Ευαγγελία μπορείς να μιλάς για ώρες. Δεν θα αναφερθώ ούτε στις απίστευτες πολύωρες συζητήσεις που είχαμε… δεν θα αναφερθώ ούτε στις προσωπικές μας αλληεξομολογήσεις …ούτε στην ανάγκη « κάθαρσης» από διάφορα που ήθελε να έχει για αυτό ξεφευγε και ξεβαριόνταν… Αυτά ήταν τα καθαρά προσωπικά μας που σίγουρα όλοι έχουν να διηγηθούν άπειρες στιγμές. Εγώ ειδικά τα τελευταία χρόνια είχα την μεγάλη ευτυχία να τη γνωρίσω αλλιώς… Και ούτε θα αναφερθώ στις τόσες πόρτες που μου άνοιξε ή που ήθελε να μου ανοίξει αλλά δεν πρόλαβε…Θα την ευχαριστώ και θα την μνημονεύω πάντα. Είχε μια «καθάρια» ψυχή, γεμάτη αγάπη. Ήταν πιο Σαντορινιά από πολλούς. Άσχετα αν δεν ήθελε να το υποστηρίξει.  Δεν θα αναφερθώ στις ποιοτικές αναρτήσεις που πάντα έκανε…Δεν ξέρω αν το κλάμα που θα βγει σε κάποιους είναι για την ίδια, για την Μάνα της, τα παιδιά της, ή για το Απίστευτο Κενό που αφήνει . Η Σαντορίνη πενθεί πάλι…και ζηλεύω γαμώτο το νησί που βρίσκεται στα ψηλά… Κάνουν πολύ καλή βεγγέρα. Τώρα ειδικά  με την Ευαγγελία κοντά τους. Μου έρχονται συνέχεια εικόνες στο νου που μόνο στα παιδιά της τώρα πρέπει να τις θυμήσω … ήταν τόσο διαφορετικός Άνθρωπος…τόσο αγνός… δυναμική γεμάτη ηρεμία γεμάτη Αγάπη…γεμάτη Ζωή… απίστευτα Δημιουργική . Σίγουρα η μνήμη της θα είναι αιώνια.

Λατρεμένη μας Μόσχα, όλο το νησί σκύβει μπροστά σου και προσεύχεται για εσένα και για την Ευαγγελία μας. Αγαπημένοι μου Στέλλα, Τάσο, Μόσχα Νίκο… Αγαπημένα μου αδέρφια της και ανίψια της…Δεν υπάρχουν λόγια. Ίσως απλά τώρα να την γνωρίσετε και να σας στηρίξει αλλιώς. Ίσως απλά τώρα να έχετε ένα μεγαλύτερο βάρος ηρεμίας και καθοδήγησης. Μπορεί να έφυγε σωματικά. Αλλά όχι ψυχικά είμαι Σίγουρος.

Και τώρα Ευαγγελία; « Με κατάλαβες» … Ξέρεις εσύ… Φύγε και ταξίδεψε από εκεί ψηλά και να προσέχεις την οικογένεια σου και όλους εμάς. Και όταν θα δεις κάτι που να μην σ αρέσει… Να μιλάς όπως έκανες πάντα... Να μην δαγκώνεσαι …Ούτε να πηγαίνεις εκεί που ήθελες αν τυχόν δεν ήθελες να  σε δει κάπως … Ναι ξέρεις ξέρω….

Αγία Παράδεισο θα έχεις !!!

Στο καλό …

 Πρωτοπρεσβύτερος Ευάγγελος Παχυγιαννάκης

Πηγή : https://www.pemptousia.gr/2015/09/105383/

"..... Οι πατέρες, τότε, παρεκάλεσαν τον Άγγλον πρόξενον Κρήτης Δομήνικον Σανταντώνιον να τους προσφέρει προστασίαν. Επειδή, όμως και στο Άγγλικὸ Προξενείο εκινδύνευαν απὸ βίαιο θάνατο, ο πρόξενος, ο ἀδεφός του και η σύζυγός του Στεφανία, τους εφυγάδευσαν με σκάλες απὸ τα παράθυρα του Προξενείου και τους εμπαρκάρησαν σε καράβι με γαλλικὴ σημαία, αφού πρώτα επλήρωσαν στον πρόξενο 10.000 γρόσια, με σκοπὸ νὰ πάρει πίσω από τον ἡγεμόνα το σεντούκι με τα δύο ιερὰ λείψανα, που με κίνδυνο της ζωής τους είχαν διασώσει από την μανία των Τούρκων.

Πράγματι, ευθύς, ως αναχώρησαν οι μοναχοί, ο πρόξενος έσπευσε και παρέλαβε απὸ τον ηγεμόνα της Κρήτης το σεντούκι με τα κειμήλια. Εν τω μεταξύ, επειδὴ το καράβι συνάντησε στο ταξίδι του πολλὰ εμπόδια, αναγκάστηκε να επιστρέψει και πάλι στο Κάστρο της Κρήτης, όπου, καθὼς το είδαν οι επαναστατημένοι Τούρκοι «επήραν τους δύο καλογήρους και τους έδεσαν… και τους επήγαν δέρνοντάς τους εις τον πασάν…». Εκείνος, τον μεν Δωρόθεον εχάρισε ως δούλον σ᾿ έναν Τούρκο, τον δε Διονύσιον οι Τούρκοι εξεβίαζαν να γίνει μωαμεθανός. Μπροστά στη γενναία άρνησή του, οι Τούρκοι ετρύπησαν με πυρωμένη σούβλα τα μηνίγγια του. Μέχρι τέλους ο οσιομάρτυρας μοναχὸς παρέμεινε ανυποχώρητος… Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας τον εκρέμασαν (Γ. Μαρτζέλου, Οι Άγιοι της Μονής Βατοπαιδίου, Ιερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου, ό. π., σελ. 112).

Βλέποντας ο πρόξενος, ότι οι τουρκικὲς ταραχὲς και οι διωγμοὶ συνεχίζοντο, αναγκάσθηκε και εκείνος να εγκαταλείψει την Κρήτη, παίρνοντας μαζὶ το σεντούκι με τα ιερά κειμήλια και επιπλέον την κάρα του αγίου Ανδρέα, χωρὶς τη θήκη της, που είχε παραμείνει προς φύλαξη στη Μητρόπολη με τα άλλα αφιερώματα των χριστιανών.

Όταν, λοιπόν, ο πρόξενος έφθασε στο λιμάνι της Δίας (Ντίας), βορείως του Ηρακλείου για να αποπλεύσει, το γράμμα της παραλαβής των «Αγίων» υπέγραψαν, εκτός απὸ τον ίδιο και τέσσερις ορθόδοξοι καπετάνιοι απὸ την Σκλαβουνία, δηλ. την Ανατολική Μακεδονία, εκ των οποίων ο ένας, όταν επεσκέφθη το Άγιον Όρος, εγνώρισε στοὺς μοναχοὺς της Μονής Βατοπαιδίου τα συμβάντα. Προορισμὸς του προξένου ήτο να φθάσει στὴ Μάλτα και από εκεί στη Σικελία. Όμως, στη διάρκεια του ταξιδίου έπνευσαν ισχυροί άνεμοι, το πλοίο άλλαξε πορεία και λόγῳ της καιρικής ανάγκης ελλιμενίστηκε στη Σαντορίνη. Μας είναι ακόμη άγνωστο αν ο ελλιμενισμός έγινε στον όρμο των Φηρών ή του Αθηνιού. Πιθανότερο είναι ότι έγινε στον Αθηνιό, επειδή την περίοδο εκείνη εξυπηρετούσε την οινεμπορικὴ κίνηση της νήσου, ύστερα απὸ τα βασικὰ λιμενικά του έργα (Ματθ. Ε. Μηνδρινού, Ο ταρσανάς του Αθηνιού, εφημ. «Θηραϊκά Νέα», Οκτώβριος 1994, σελ. 1).

Φέρνοντας μαζί του ο πρόξενος και τα τρία άγια λείψανα, ανέβηκε στα Φηρά, όπου ενημέρωσε το Αγγλικό Θηραϊκό προξενείο περὶ του σκοπού της αφίξεώς του. Αρχικώς προσφέρθηκαν να τον φιλοξενήσουν οι Καθολικοὶ των Φηρών. Στη συνέχεια, όμως, γνωρίσθηκε, ως άριστος ιατρός, με άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της πόλεως, καθὼς και με Κρητικοὺς που ήταν γνωστοὶ στὴν οικογένειά του κατὰ την διαμονή του στην Κρήτη (Βασ. Σφυρόερα, Κρητικὰ επώνυμα στις Κυκλάδες. Ανάτυπο από  τα πρακτικὰ Β´ Κρητολογικού Συνεδρίου (1969), σελ. 465).

Εν τω μεταξὺ τα πολεμικὰ γεγονότα της Επαναστάσεως είχαν απλωθεί και στις Κυκλάδες, όπου εδημιούργησαν κατάσταση αναρχίας, έξαψη πνευμάτων και εμφάνιση φατριών. Οι μεν υπεστήριζαν τον αγώνα, οι δε, κυρίως οι Καθολικοί, αντιδρούσαν. Η κήρυξη της Επαναστάσεως στη Σαντορίνη, στις 5 Μαΐου 1821, έδωσε στον Σανταντώνιο την ευκαιρία να κρίνει, ότι είχε συμφέρον να παραμείνει εκεῖ, αφ᾿ ενός επειδή διέθετε τον κατάλληλο χώρο να κρύψει, με περισσὴ φροντίδα, τα κειμήλια που ιεροκρυφίως είχε μεταφέρει απὸ την Κρήτη – ώστε λησμονημένα απὸ τόπο και χρόνο να σταθεί αδύνατο να επανέλθουν στα χέρια των Ορθοδόξων – και αφ᾿ ετέρου, επειδή, ως ιατρός θα ασκούσε το ιατρικό επάγγελμα, σε μια περίοδο που σ᾿ ολόκληρη την επαρχία Σαντορίνης, με πληθυσμὸ 17.000 χριστιανοὺς η επιστημονική ιατρική περίθαλψη ήταν ανύπαρκτη (Μιχ. Χουλιαράκη, Γεωγραφική, διοικητικὴ και πληθυσμιακὴ εξέλιξη της Ελλάδος (1821-1971), τόμ. Α´ (Μέρος Α´), Αθήναι 1977, σελ. 27, 32).

Μόλις μετὰ το 1833 παρουσιάζονται επ᾿ αυτῆς οι πρώτοι επιστήμονες ιατροί, ο Γεώργιος Πίντος, χειρουργός, και ο Ιωσήφ Δεκιγάλας, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Σιέννας (Ιταλία) (Βασ. Σφυρόερα, Ιωσήφ Δεκιγάλας, Αθήναι 1960, σελ. 5. Ματθαίου Ε. Μηνδρινού, Οι ιατροί της Θήρας, εφημ. «Κυκλαδικὸν Φώς», φύλ. 383-384/1986 σελ. 3. Πρβλ. και έγγραφο Δήμου Καλλίστης αριθ. 532/10 Νοεμβρίου 1836. Σημειώνεται, ακόμη, ότι λίγα χρόνια αργότερα  ο  υιός του Ιωάννης Σανταντώνιος ελειτούργησε το πρώτο φαρμακείο στα Φηρά. Πρβλ. έγγραφο Επαρχείου Θήρας (23 Φεβρουαρίου 1843), όπου υπογράφει για ποσὸν 600 δρχ. ως αντιμισθία του, ένεκα χορηγήσεως «φαρμάκων προς τους ενδεείς» (Φάκελ. Λεπροκομείου).

Το γεγονὸς ότι ο Σανταντώνιος περιέθαλψε και επροστάτευσε τους ενδεείς της νήσου σε μια, όντως, κρίσιμη περίοδο, ήταν γνωστὸ όχι μόνο στο ευρύτερο κοινὸ του τόπου, αλλά και στην τότε προσωρινὴ Διοίκηση της Ελλάδος, στο Ναύπλιο, η οποία διά του υπουργού των Εσωτερικών Γρηγορίου Δικαίου (Παπαφλέσσα), του απέστειλε εγγραφο το έτος 1824, με το οποίο τον επαινούσε διά «τα φιλελληνικὰ φρονήματα και τα φιλάνθρωπα έργα του» (Ι. Δελένδα, Οι Καθολικοὶ της Σαντορίνης, Αθήναι 1949, σελ. 221).

Με το τελευταίο δεδομένο δηλ. την προσφορὰ ιατρικών υπηρεσιών προς τους κατοίκους της Σαντορίνης, ο Σανταντώνιος εθεωρείτο υπεράνω κάθε υποψίας, «τιμώμενος και αγαπώμενος παρὰ πάντων μέχρι το 1829, όταν παρουσιάσθηκε το ζήτημα των ιερών κειμηλίων», όπως αναφέρει το «Θηραϊκό» έγγραφο. Καθώς, όμως, πέρασαν τα πρώτα χρόνια απὸ την κήρυξη της Επαναστάσεως και υποχωρούσε η κοινωνικὴ αναταραχή, άρχισε να μεταδίδεται ο πρώτος ψίθυρος γύρω από το θέμα των κειμηλίων, προερχόμενος απὸ ακριτομύθιες της συζύγου του Στεφανίας, ανάμεσα στις καθολικὲς οικογένειες των Φηρών. Έγινε, δηλαδή, ό,τι συνέβη στην Αίνο με την σύζυγο του ιερέα, η οποία κρυφά από το σύζυγό της, έκοψε ένα τεμάχιο πριν την παραδώσουν στον προηγούμενο Διονύσιο, η οποία κατόπιν θείας επεμβάσεως αναγκάστηκε να μετανοήσει και  με επιστολή της το 1839, να το αναφέρει στη Μονή και να παρακαλέσει να στείλουν εκπροσώπους για να παραλάβουν το τεμάχιο.

Για το περιστατικό της Σαντορίνης γνώση των πληροφοριών έλαβε και η Μονὴ Βατοπαιδίου, η οποία σε συνδυασμὸ με τα συμβάντα στο λιμάνι του Ηρακλείου, απέστειλε γράμματα στον Σανταντώνιο ζητούσα να της επιστρέψει τα ιερά κειμήλια (Τα Γράμματα αυτὰ δεν έχουν ανευρεθεί ακόμη).

Παραλλήλως, παρεκάλεσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αγαθάγγελο (1826-1830), να παρέμβη επὶ του θέματος, καθὼς και τον Θηραίο Ρώσο πρόξενο Βασίλειο Σ. Μαρκεζίνη (Πρβλ. Ματθ. Ε. Μηνδρινοῦ, Θηραϊκὰ Ανάλεκτα, έκδοση Ιδρύματος Μπελλὼ- νια, Αθήνα 1995, σελ. 52). Τότε ενημερώθηκε η Μονή από τον Επίσκοπο του νησιού, Ζαχαρία, η οποία έστειλε τον προηγούμενο Διονύσιο, το 1831 στη Σαντορίνη. Ο πρόξενος ζήτησε για την απόδοση της Αγίας Ζώνης 15.000 γρόσια, και ο λαός με συγκινητική προθυμία συγκέντρωσε το ποσό. Έτσι εξαγοράσθηκε η Αγία Ζώνη και γύρισε στη Μονή Βατοπαιδίου

  Ήταν πριν χρόνια στον εσπερινό του προφήτη...

"Με το χαμόγελό του και τη συμπεριφορά του, έγινε για μας ένας ευλογημένος και τόσο πολύτιμος φίλος πρώτα απ’ όλα, αλλά και πνευματικός συγγενής. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος μέσα από το ήθος του και την εμπειρία του, αλλά και τα χαρίσματα με τα οποία κόσμησε και την ψυχή του και τη διακονία του, γίνεται για όλους εμάς ένα τρανό παράδειγμα: Τι σημαίνει να αγαπήσεις το Θεό και να του αφιερώσεις όλη σου τη ζωή. Έκανε ένα υπέροχο ποιμαντικό έργο το οποίο δεν θα το δείτε καταχωρημένο σε βιβλία ποιμαντικής, αλλά στις καρδιές των ανθρώπων που είχαν τη χαρά και την ευλογία να τον επισκεφθούν, και να γνωρίσουν έναν άνθρωπο ο οποίος κυριολεκτικά αγάπησε την Παναγία μας, το Ναό της, το ποίμνιό του, και έκανε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό να του προσφέρει χάρη και ευλογία. Ιδιαίτερα όμως τον ευχαριστούμε διότι τα τελευταία χρόνια βρίσκεται ανάμεσά μας.  Εμείς τον ονομάζουμε, «ο παππούς μας»! γιατί τον χαιρόμαστε και αποτελεί για μας μια διαρκή υπόμνηση, τι σημαίνει Ιερωσύνη αγέραστη...." 

 Με ξεχωριστή χαρά, σας παρουσιάζω ένα νέο βιβλίο για τη Σαντορίνη. «Σαντορίνη 1670 μ.Χ. Τα τεκμήρια των οθωμανικών απογραφών» των Ηλία Κολοβού και Γιάννη Κηπουρού  από το Αρχείο Θηραϊκών Μελετών Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα. Όχι γιατί είναι απλά άλλο ένα βιβλίο για τη Σαντορίνη, αλλά για την οπτική τους ματιά για την περίοδο 1670 μ.Χ. 

Μέσα από ένα κατάστιχο των Οθωμανών που έγινε το 1670 μ.Χ. από τον Μουσταφά εφέντη μαθαίνουμε και γνωρίζουμε πολλές διαφορετικές πληροφορίες για την κοινωνία του νησιού, πόσοι είναι υπόχρεοι  σε κεφαλικό φόρο, πως ήταν τα καστέλια πως ήταν τα καστέλια , ποια ηταν η τιμολόγηση των όσπριων στη Σαντορίνη, πόσα δέντρα είχαν το νησί, ποια ήταν τα αιγοπρόβατα, πόσοι ήταν οι ανεμόμυλοι και τόσα άλλα.

Ταυτόχρονα στο βιβλίο, υπάρχουν χάρτες και γκραβούρες περιόδου 16^ουκαι 18^ουαιώνα που συμπληρώνουν την ιστορική προσέγγιση της κοινωνίας .

Η δε λεπτομερής καταγραφή ονομάτων αλλά και η γενεαλογική ερμηνεία όπου είναι δυνατόν αναδεικνύει εκτός της σοβαρής δουλειάς που έγινε και τη σπουδαιότητα του κατάστιχου.

Ο φίλτατος Γιάννης Κηπουρός καταγράφει ταυτόχρονα τις κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις του ονόματος στη Σαντορίνη το 1670 μ.Χ. με αγαπημένο προσωπικό παράδειγμα ο Γιάννης που γίνεται Τζαννετής.

Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στους Μύλους στις Κυκλάδες τον 17^οαιώνα.  Εντυπωσιακά ενδιαφέρουσα είναι η συμμετοχή στο βιβλίο της κυρίας Παρασκεύης Μποζινέκη Διδώνη που μέσα από τα δύο πολυσέλιδα άρθρα της για τους ανεμόμυλους στη Σαντορίνη το 1670 αλλά και για τα Μοναστήρια και τις εκκλησίες της Σαντορίνης το 1670 ολοκληρώνει την ανάλυση της κοινωνίας εκείνης της περιόδου.

Λόγος απλός, απόλυτα κατανοητός  και εκλαϊκευμένος που παρά τις πολλές πληροφορίες είναι εύχρηστος για τον απλό αναγνώστη και όχι μόνο για τους ερευνητές, ενώ οι εκδόσεις του Αρχείου Θηραϊκών Μελετών υπό την επιμέλεια και οργάνωση του θηραίου Δημήτρη Τσίτουρα προσδίδει ποιότητα.  Η συμβολή του βιβλίου για την εν λόγω περίοδο είναι άκρως ιδιαίτερη και ελπίζω να το αγκαλιάσουν όλο και περισσότεροι αναγνώστες. 

Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Σαντορίνη

Πηγή Κρητική επιθεώρηση  10/2/1932

Χρονογράφημα: Δεν είναι τίποτε

Κάποτε ο Μέγας Αλέξανδρος, περιήλθε τας Κυκλάδας, με τον σκοπόν να τας κατακτήσει αναιμάκτως.

Εις κάθε νησί, έκανε την ίδια δήλωση.

«Γενναίοι, τους είπε, αν θέλετε να μείνετε ελεύθεροι και ανεξάρτητοι από μένα, θα μου δώσετε ένα αίνιγμα, και εάν  δεν το λύσω εντός προθεσμίας μηνός, θα μείνετε ήσυχοι από την αφεντιά μου.  Εάν όμως το λύσω θα σας υποδουλώσω.»

-        Τόκα το χεράκι σου, του είπαν οι Κυκλαδίτες, είμεθα σύμφωνοι.

Το κακό όμως ήταν ότι ο Αλέξανδρος, έλυνε τα αινίγματα με όλη την ευκολία και σιγά σιγά αφού κατέκτησε με αυτό τον τρόπο όλα τα νησιά, έφτασε και εις τη Σαντορίνη.

Οι Σαντορινιοί έβαλαν τα καλά τους, για να τον υποδεχτούν, εφόρεσαν δλδ την κόκκινη βράκα τους και όρισαν τριμελή επιτροπή με πλήρη εξουσιοδότηση να ορίσει το αίνιγμα.

Ο πρόεδρος της επιτροπής, με την ρεμπούμπληκα ( καπέλο) μυτερή σαν τρικαντώ, ( είδος καπέλου), εκάθισε επάνω σ’ ένα βαρέλι του βισάντο και είπε:

« Ποιο είναι Αλέκο μου το πουλί , που είναι πράσινο, στις δέκα κίτρινο, το μεσημέι κόκκινο, στις δύο και είκοσι ακριβώς το απόγευμα μπλε,  στις τέσσαρας παρα εικοσιπέντε μωβ , και στις οκτώ το βράδυ μπλε μαρέν; Ποιο είναι το πουλί αυτό και δεν στέκει να το πιάσουν, παρά κλαίει την μοίρα του και χτυπάει την κεφαλή του στον τοίχο; Ε;»

« Αυτό είναι το αίνιγμα;»

« Μάλιστα…»

Ο Αλέξανδρος κλείστηκε σε ένα δωμάτιο που σώζεται ακόμα στο χωρίο Νημπορειό και έφαγε το μυαλό του , χωρίς να μπορέσει να λύσει το αίνιγμα.

Στο τέλος του μηνός, καταστεναχωρημένος, εκάλεσε την επιτροπή.

« Λοιπόν» του είπαν οι Σαντορινιοί…..

«Έχασα…» «Δεν έλυσα το αίνιγμά σας. Τι είναι αυτό το πουλί;»

«Α δεν είναι τίποτε…του είπαν και οι τρεις  θριαμβευτικά.»

«Πως; Δεν είναι τίποτα …»

«Αν ήταν θα το έλυες ,  Λοιπόν σου είπαμε κάτι που δεν είναι για να γλυτώσουμε.»

Και η Σαντορίνη εσώθηκε μ’ αυτό τον τρόπο από τη σκλαβιά. Τότε μάλιστα ο Μέγας Αλέξανδρος, ηκούσθη λέγων:

«Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος θα ήθελα να ήμουν Σαντορινιός»

Αρουερ

σε ευχαριστώ Ορεινέ Αξιώτη για άλλη μια φορά!!! 

Ο εν Θήρα ιδιαίτερος ημών ανταποκριτής και διευθυντής της εκεί εκδιδομένης εφημερίδος «Σαντορίνης» κ. Ιωάννης Βαρβαρήγος επιστέλλει τα εξής: Τη παρελθούση Κυριακή, 18 τρεχ., κατόπιν ευγενούς προσκλήσεως του ιδίαις δαπάναις λίαν φιλοτίμως ενεργούντος ενταύθα και εν θέσει «Μέσα Βουνό» αρχαιολογικάς ανασκαφάς φιλέλληνος αρχαιολόγου, ειδικού δε και επιφανούς επιγραφολόγου κ. Φ. Βαρώνου Χίλλερ, μετέβη παρ’ αυτώ εις τον τόπον των ανασκαφών. \

Ο κ. Χίλλερ, τον οποίον συνοδεύει και ο αυτοκρατορικός γεωμέτρης κ. Βίλσκυ, ομιλεί καθαρώς και απταίστως αλλά και γράφει ομοίως την ελληνικήν. Ηλικίας έως 30 ετών, αναστήματος μάλλον υψηλού, ωραίος και γλυκύτατος, είνε κατενθουσιασμένος με τα ενταύθα ευρήματά του ως και με την κοινωνίαν εν γένει της Θήρας, ως διηγείται ο ίδιος, το οποίον πολύ μας κολακεύει. Αι ανασκαφαί, εια τας οποίας απασχολεί 35 ημερισίους εργάτας, εξακολουθούσιν υπό την πεφωτισμένην αυτού διεύθυνσιν μετά ζέσεως φέρουσαι καθ’ εκάστην εις φως νέα ευρήματα. Μέχρι τούδε ανευρέθησαν 100 επιγραφαί, αι πλείσται των οποίων είνε αρχαιόταται, ελπίζει δε ο κ. Χίλλερ ότι θα ανευρεθώσι περί τας 500 τοιαύται, όσαι δήλα δη δεν ανευρέθησαν εις όλας τας νήσους όπου έχει ούτος ενεργήσει ανασκαφάς.

 Εκ των επιγραφών τούτων τινές είνε αρχαιότεραι των αλλαχόθεν της Ελλάδος προκυψασών, θα γνωσθή δε εκ τούτων μέρος τουλάχιστον της αγνώστου, αλλ’ ως εικάζεται ενδιαφερούσης ιστορίας της Θήρας, και τούτο θα οφείληται εις μόνον τον κ. Χίλλερ. Ευρέθησαν ωσαύτως και όχι ολίγα αγάλματα, τινά των οποίων είνε ωραίας τέχνης, δυστυχώς όμως όλα κατεστραμμένα, το χείριστον δε ακέφαλα, υποκύψαντα, φαίνεται, εις τον ασεβή και ανόητον φανατισμόν των χριστιανών των πρώτων αιώνων. Ευρέθη ομοίως στοά βασιλική και πλησίον ταύτης ναός της Αφροδίτης και Αγορά, διάφοροι άλλοι ναοί και το Γυμνάσιον των αρχαίων Θηραίων. Είνε προς τούτοις την ευγένειαν ο κ. Χίλλερ, επιγραφήν μακράν, ουχί μεν πολύ αρχαίαν, φέρουσαν όμως εις φως σπουδαίαν ύλην να μοι υποσχεθή ότοι θα μοι στείλη εις δημοσίευσιν. Εν ταύτη μνημονεύεται και ο κατασκευάσας τον λιμένα του Εξωμότη, του οποίουμόνον οι δύο βραχίονες υποφαίνονται υπό την επιφάνειαν της θαλάσσης όπως δη ποτε σήμερον, ως και διάφορα άλλα έργα κοινωφελή εν Θήρα, τούτον δε προσφυώς ο κ. Χίλλερ μοι απεκάλεσεν «Αβέρωφ της Θήρας.» Αι ανασκαφαί θα εξακολουθήσωσιν έτι επί δύο μήνας, αν δε, ως μοι είπεν ο κ. Χίλλερ, εύχομαι δε από καρδίας, καταφθάση εκ Γερμανίας βοηθός αυτού και άλλος αρχαιολόγος, ως έγραψεν ήδη, θα κάμωσιν έναρξιν ανασκαφών και εις Εμπορείον, (κατά τον κ. Μηλιαράκην Νιμποργιό) όπου η αρχαία πόλις Ελευσίς. Ο κ. Χίλλερ, εις τον οποίον η ιδιαιτέρα ημών πατρίς πολύ έχει όπως οφείλη, έχει εκδώσει εν Γερμανία ογκώδη τόμον περί των υπ’ αυτού μέχρι τούδε ενεργηθεισών διαφόρων ανασκαφών, απερχόμενος δε εις Γερμανίαν και τας επί των εν Θήρα ανασκαφών πολλού επιστημονικού κύρους μελέτας του θα δημοσιεύση.

Εστία, 3, 29/06/1896

https://digital.lib.auth.gr/record/122407/?ln=el