Ορυχεία στο Αιγαίο- Ορυχεία της Σαντορίνης

March 15, 2015, 12:12 pm

≫ Next: Η "βεντέμα"σε λαογραφική εργασία το 1968

≪ Previous: Ο Καρκαβίτσας και ένας Σαντορινιός του Χθες...

$

0

0

«Σαντορίνη»[1]

Hθηραϊκή γη, ηφαιστειογενές προιόν με αμμώδη σύσταση που προήλθε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, καλύπτει ολόκληρη σχεδόν την επιφάνεια των νησιών Θήρα, Θηρασία και Ασπρονήσι. Η χρήση της ηφαιστειακής τέφρας στην κατασκευή υδραυλικών κονιαμάτων σε υδραυλικά έργα ήταν γνωστή από παλιά. Οι ιδιαίτερες χημικές ιδιότητες της ηφαιστειογενούς τέφρας έγιναν γνωστές το 1853 με την ευκαιρία των έργων στην Τεργέστη. Από τότε, στην Ανατολική μεσόγειο, για όλα τα υδραυλικά έργα χρησιμοποιείται η θηραϊκή γη, η οποία προτιμάται από τους άλλους υδραυλικούς ασβέστες στην κατασκευή  χυτής λιθοδομής για προκυμαίες, μώλους και τεχνητούς λίθους.  Λιμενικά έργα με θηραϊκή γη πραγματοποιήθηκαν στη διώρυγα του Σουεζ, στην Κωνστάντσα, στη Χιο και αλλού.

[..] Η μεταφορά και εμπορία της θηραϊκής γης συνδέεταιαπό τον 19^οαιώνα και με την εφοπλιστική δραστηριότητα στο νησί. […] Αλλά και στον 20^οαιώνα συνδέθηκε με την ανάπτυξη του εφοπλισμού. Δύο εφοπλιστές ο σαντορινιός Πέτρος Νομικός και ο Μιχάλης Καραγιώργας απέκτησαν τη δεκαετία του 1930 δικά τους ορυχεία στο νησί ( στα Φηρά και στον Αθηνιό αντίστοιχα).

Με Β.Δ. άρχισε να ελέγχεται η εξόρυξη της θηραϊκής γης από το κράτος το 1836: ορίστηκε ο φόρος  τον οποίο εισέπραττε το Δημόσιο κατά την εξαγωγή και μεταφορά του προϊόντος, ενώ το εργατικό δικαίωμα για την εξόρυξη πληρωνόταν κατ’ αποκοπή. Κάθε εργάτης, ο οποίος εξόρυσσε πάνω από 30 κιλά ημερησιως ελάμβανε ημερομίσθιο 1.5 δρχ.

Η μέθοδος που χρησιμοποιούσαν στη Σαντορίνη είναι η μέθοδος της «κοψιάς». Ως προς τα τεχνικά στοιχεία της εκμετάλλευσης, η μέθοδος βασιζόταν στην υπονόμευση μεγάλου όγκου πετρώματος σχήματος ορθογωνίου  παραλληλεπίπεδου με τη συνεχή διερεύνηση παράλληλων στοών. […] Στο πέρας των στοών αυτών ορυσσετο εγκαρσια στοά που τις συνέδεε όλες μαζί . Όταν η υπονόμευση του όγκου συντελείτο, [..] εδίδετο η εντολή για έξοδο όλων των εργαζομένων από τις στοές αυτές. Από τη στιγμή εκείνη και από χρονικό διάστημα μίας εβδομάδας περίπου , ο όγκος κατέρρεε. Για την εξόρυξη και περαιτέρω διερεύνηση της στοάς, οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούσαν το πελέκι . Ενώ κάθε στοά ασχολείτο από μία ομάδα 14 συνήθως εργατών. Απ έξω από τη στοά ήταν και τα κοφίνια τα οποία γέμιζαν με ελαφρόπετρα και τα άδειαζαν σε βαγόνια. Τα βαγόνια κινούμενα επι σιδηροτροχιών, ωθούντο από δύο εργάτες μέχρι και την άκρη της καλντέρας όπου και εκκενούντο δι ανατροπής. Στη συνέχεια η Θηραϊκή γη μεταφέροταν στις αποθήκες της πλαγιάς. Από εκεί από σκάλα φόρτωσης στα πλοία.  [..]

Η Α.Ε. Οικοδομικών Υλικών Άτλας – ιδρ.1911, διέθετε ορυχεία στα Φηρά. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου η επιχείρηση πραγματοποίησε εξαγωγές θηραϊκής γης και στη Βρετανία. Το 1979, μεταβιβάζεται στην ΑΤΛΑΝΤΙΣ Α.Ε. μέχρι και την παύση της εκμετάλλευσης το 1984.

Η ΑΓΕΤ «Ηρακλής» ενδιαφέρθηκε να αποκτήσει ορυχείο θηραϊκής γης αγοράζοντας το 1970 το ορυχείο «Λάβα» ιδιοκτησίας Πέτρου Νομικού στα Φηρά. Το 1977 η «Λάβα ΑΕ» πέρασε στην ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ.

Η «Ανώνυμος Μεταλλευτική και Βιομηχανική Εταιρεία Ήφαιστος» που ιδρύθηκε το 1904 με κύριο μέτοχο τον Γ. Γκρώμαν  εκμίσθωσε ορυχεία θηραϊκής γης στη νήσο Θηρασία και στα Φηρά. Στη Θηρασίακατασκευάστηκε μικρό σιδηροδρομικό δίκτυο . Στα δε Φηρά, ακόμα υπάρχει το εργοστάσιο το οποίο άρχισε να λειτουργεί 1919 με  «άλευρο θηραϊκής γης», ,  δλδ εξαιρετικά αλεσμένο λεπτό προιόν, κατάλληλο για την κατασκευή υδραυλικών κονιαμάτων. το εργοστάσιο κατασκευάστηκε σε επίπεδο επιφανειας 35.000 τ.μ. το οποίο προέκυψε από την εκσκαφή του στρώματος της Θηραϊκής γης σε ύψος 162 μέτρων από επιφάνεια της γης και λειτούργησε μέχρι το 1936 οπότε αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του .

Ορυχεία Θηραϊκής Γ Μ. Καραγιώργη. Στο ορυχείο Καραγιώργη στο Μεγαλοχώρι υπήρξε οργανωμένη μηχανολογική εγκατάσταση κοσκίνισης και κοκκομετρικής διαβάθμισης στο επίπεδο της βάσης  της εκμετάλλευσης.

Ενώ και τον 19^οαιώνα επιχειρήθηκε εξόρυξη μολυβδούχων και αρχυρούχων μεταλλευμάτων στη Σαντορίνη.

 Υ.γ. Καλλιστορώντας  Στο χώρο των παλιών ορυχείων στα Φηρά θα μπορούσε να γίνει κάλλιστα ένα νέο μουσείο καθαρά Γεωλογικού Ενδιαφέροντος με βασικό σκοπό την ολοκληρωμένη Ανάδειξη πλευρών της Γεωλογικής Σαντορίνης….σε μια άλλη Σαντορίνη

Υ.γ.2: Είναι εξαιρετικού ενδιαφέροντος το σχόλιο της φωτογραφίας του Konradστη φωτογραφία Feinerschließung in Bearbeitung, ungeklärt και στα ελληνικά αναφέρεται ναι μεν ότι είναι φωτογραφία στον τομέα της μεταποίησης ορυχείων, ….αλλά Ανεξήγητη…-Μη ερμηνεύσιμη …

---

[1]Από το αντίστοιχο άρθρο στο Μπελαβίλα Ν, Παπαστεφανάκη Λ., Ορυχεία στο Αιγαίο, Εκδ. Οικος Μέλισσα, σελ.154

---

Η "βεντέμα"σε λαογραφική εργασία το 1968

August 30, 2015, 12:27 am

≫ Next: Η κατάσταση στη Θήρα, γύρω στα 1860. Οι αξίες ενός αστικού τρόπου διαβίωσης

≪ Previous: Ορυχεία στο Αιγαίο- Ορυχεία της Σαντορίνης

$

0

0

Η μεγαλύτερη γιορτή για τους χωρικούς, εκτός των θρησκευτικών, είναι η συγκομιδή των σταφυλιών, η βεντέμα και το πάτημα αυτών. […] η βεντέμα κρατά σε αναστάτωση όλο το χωριό για 22 ημέρες, μέχρις ότου τρυγήθούν όλα τα αμπέλια. Αρχίζουν οι τρυγητάδες με το ξημέρωμα του ήλιου και μόλις δύσει επιστρέφουν κουρασμένοι αλλά και χαρούμενοι. Άλλοτε τρυγούσαν υπό την υπόκρουση μουσικών οργάνων, κυμβάλων, τυμπάνων, σαν λεγομένων σουργιαλιών και αποτελούνταν από καλάμια, ειδικά. Επίσης υπήρχαν και οι τσαμπούνες.

Τα τραγούδια της βεντέμας αντηχούσαν σε όλο το χωριό:

« Για βλέπετε μας πλούσιοι που είστε στο γραφείο, από την ίδια πόρτα θα μπωμε εις το νεκροταφείο.. Τώρα που βεντεμίσαμε θα φάμε και θα πιούμε και του καλού αφέντη μας τραγούδια θα του πούμε. Να ζήσει χρόνια ευτυχή μαζί με την κυρά μας και με τα αρχοντόπουλα που είναι η χαρά μας. Και να πουλήσει τα κρασιά, πολλα λεφτά να πάρει και μας που του δουλεύουμε ποτέ να μην ξεχάσει. Ελάτε όλοι στο χορό και βάλετε να πιούμε και τραγουδήτε βρε παιδιά ως που να ζαλιστούμε. Τραγουδάτε μωρ αδέλφια ως που να ρθει το πρωί που τα μάγγανα θα τρέξουν το χρυσό μας το κρασί.  Όταν ξεβεντεμίσουμε και πλύνω τα κοφίνια θα πάρω τη γυναίκα μου να πάω στην Αθήνα.»

Κατά τη βεντέμα, πλέκονταν και τα τρυφερότερα ειδύλλια. Απολαύνει κανείς τον τρυγητη που προσέχει την αγαπημένη μου μην κουρασθεί και με το τραγούδι της υπόσχεται μια ζωή παραμυθένια[..]

Η παραγωγή του οίνου σήμερα έχει απλουστευθεί και δεν υπάρχουν πια οι άρχοντες του χωριού. Τα σταφύλια, οι παραγωγοί τα πουλούν στους εμπόρους. Εις την Ένωση Γεωργικών Προιόντων  (τη σημερινή Ένωση Θηραϊκών Προιόντων), η μεγαλυτέρα τιμή πάει στα λευκά και η μικροτέρα στα μαύρα.

Η επεξεργασία άλλοτε του κρασιού ήταν περισσότερο διασκεδαστική και απασχολούσε πολλά εργατικά χέρια. Ο κάθε άρχοντας που είχε κάναβα, μίσθωνε ανθρώπους    που τρυγούσαν τα αμπέλια του και τα μετέφεραν στο πατητήρι. Εκεί υπήρχαν άλλοι που τα «παθιούν» - πατούσαν τραγουδώντας  : « Πάθιε Πάθιε τα σταφύλια!!!».

Η διαδικασία αυτή διαρκούσε και μήνα μετά τον τρύγο διότι άφηναν το κρασί μέσα στο λινό λίγο και μετά τα τσίκουδα τα περνούσαν από τα μαγγάνια Εν συνεχεία μετέφεραν το κρασί στις άφουρες και το εσφράγιζαν καλά.

Κατασκεύαζαν περίφημους επιτραπέζιους οίνους, όπως τον «Μπρούσκο», εκ του Bordeau της Γαλλίας διότι ομοίαζε πολύ εις τη γεύση.

Μερικές ονομασίες σταφυλιών:

1)      Αετονύχια

2)      Αθύρια,

3)      Ασπρούλες

4)      Ασύρτικα

5)      Αιδάνια

6)      Μοσχάτα

7)      Σουλτάνες

8)      Σιδερίτες

9)      Φλάσκες

10)   Πλατάντα

11)   Βαίντρες

12)   Εφτάκιλα

13)   Ρώσσες

14)   Μαυροτράγαδα,

15)   Γλυκάδες

16)   Μαντηλαριές

17)   Ποταμίσες

18)   Βουδώματα

19)   Κατσανά

20)   Γαιδουριές

Πηγή: Μαρία Χρυσού: Συλλογή Λαογραφικής ύλης εκ του χωριού Πύργος της Νήσου Θήρας του Νομού Κυκλάδων ( 1968) http://pergamos.lib.uoa.gr/dl/navigation?pid=uoadl:8605&scheme=euDefaultView

Η κατάσταση στη Θήρα, γύρω στα 1860. Οι αξίες ενός αστικού τρόπου διαβίωσης

September 9, 2015, 8:07 pm

≫ Next: Το σχέδιο της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στην Περίσσα , του Φ. Κατσίπη

≪ Previous: Η "βεντέμα"σε λαογραφική εργασία το 1968

$

0

0

Η κατάσταση στη Θήρα, γύρω στα 1860. Οι αξίες ενός αστικού τρόπου διαβίωσης [1]

Απόσπασμα από το βιβλίο της Ι.Τζαχίλη: Οι αρχές της Αιγαιακής Προιστορίας[2]

[…] Η Θήρα εισχωρεί δυναμικά στο αρχαιολογικό πεδίο τη δεκαετία του 1860. Αυτό γίνεται αιφνίδια, λόγω δύο γεγονότων τυχαίων, εντελώς ασχέτων, από ενδιαφέροντα ιστορικά ή αρχαιολογικά. Πρόκειται για τη διώρυγα του Σουέζ η οποία περατώθηκε το 1869 και την ηφαιστειακή δραστηριότητα που άρχισε το 1866 και διήρκεσε πέντε έτη. […] Η Θήρα προς τα μέσα του αιώνα δίνει την εικόνα ενός ανερχόμενου αστικού κέντρου. Είναι μία ισχυρη ναυτιλιακή δύναμη στο αιγαίο, πριν, αλλά και μετά την ανάπτυξη της Σύρου. Είναι επίσης δεύτερη σε εξαγωγές βιομηχανικών προιόντων στις Κυκλάδες θηραΪκής γης εν προκειμένω, μετά τη σμύριδα της Μήλου.  Για μία δεκαετία από το 1857 έως λίγο μετά το 1867, παρατηρείται εντατικοποίηση στην εξόρυξη της θηραΪκής γης για να καλυφθούν οι ανάγκες της Εταιρείας του Σουεζ. Αναφέρεται επίσης ότι το νησί είχε πληθυσμό 17.000 περίπου κατοίκων και ισχυρή οινοπαραγωγή. Η ζωτικότητα του νησιού φαίνεται από το πόσο γρήγορο είχε ξεπεράσει το σεισμό του 1854. […] Υπάρχει δραστήρια καθολική κοινότητα. Έχουν επίσης εγκατασταθεί κοινότητες μοναχών, Λαζαριστών και Αδελφών του Ελέους που αντικατέστησαν τους Ιησουίτες και τις δομηνικανίδες αδερφές. Οι μοναχοί και οι μοναχές λειτουργούσαν ορφανοτροφείο καθολικών και οικοτροφείο των Αδελφών του Ελέους καθώς και νοσοκομείο. Εκεί μορφόνονταν και οι κόρες των ευκατάστατων νοικοκυραίων και των καραβοκύρηδων, καθολικών και ορθοδόξων. Στο νησί  εκδίδονται κατά καιρούς εφημερίδες και εδρεύουν πρόξενοι πολλών ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ιδιαίτερα στενές και έντονες είναι οι εμπορικές επαφές με τη Ρωσία και κυρίως την Οδησσό. [..]

 

[…] Όταν το 1866 αναδύθηκε η κορυφή του ηφαιστειακού κώνου υπό μορφή νησίδος, ο Ιατρός Δεκιγάλλας το ονόμασε Γεώργιος, μέσα σε γενική αποδοχή, παρόλες τις αντιρρήσεις του νεοαφιχθέντος βασιλέως ότι δεν ήθελε το όνομά του να συνδεθεί με ηφαιστειακές καταστροφές.  Η παροικία των καθολικών εγγραμμάτων από τους οποίους πολλοί ήταν συλλέκτες αρχαιοτήτων με τα μοναστήρια και τα σχολεία τους, συμμετείχε ενεργά στις έρευνες τόσο τις γεωλογικές όσο και τις αρχαιολογικές. Αυτοί κυρίως υποδέχθηκαν τους ξένους σοφούς, γεωλόγους και αρχαιολόγους και βοήθησαν το έργο τους. Όχι μόνο όμως αυτοί. Ορισμένοι προύχοντες, γιατροί., κάθε είδους λόγιοι και καλλιεργημένοι Θηραϊοι, όπως για π.χ. ο Γ. Κανακάρης, ο οποίος συνέγραψε γεωλογική ιστορία της νήσουν, ήταν σε θέση να δεχτούν τις ευρωπαϊκές επιρροές έστω και εν μέρει, και μαζί ασυνείδητα, την επιρροή του νέου πνεύματος. Κολακευμένοι από την προσοχή και το ενδιαφέρων τόσων σοφών και σπουδαίων προσώπων, αποδεχόμενοι ανεπιφύλακτα την επιρροή των Ευρωπαϊων κυρίων των Γάλλων και των Γερμανών ως ανωτέρων και σοφοτέρων, οι Θηραίοι υιοθετούσαν ταυτόχρονα και το νεοτεριστικό πνεύμα της επιστήμης , του ορθολογισμού και του εξελικτισμού που αυτοί κόμιζαν, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούν. […]Τα πνεύματα είχαν αλλάξει στο νησί, υπήρχαν εύποροι και μορφωμένοι αστοί και παντού διακρίνοταν μια κάποια ευμάρεια που επέτρεπε αυτές τις αλλαγές Ίσως όχι τυχαία οι περισσότεροι από τους Θηραίους που αναμείχθηκαν στις αρχαιολογικές έρευνες ή είχαν συλλογές αρχαιολογικές, άνηκαν σε οικογένειες πλοιοκτητών

---

[1]Με ιδιαίτερη χαρά, δημιουργήθηκε αυτή η ανάρτηση. Ο λόγος είναι ότι η συγγραφέας του βιβλίου η κ. Τζαχίλη, ένας άνθρωπος εξαιρετικά προσιτός, μετά τη συγγραφή και έκδοση ενός τόσο σημαντικού βιβλίου διεπιστημονικής προσέγγισης, αποφάσισε και το παραχώρησε δωρεάν μέσα από το www.academia.edu. Αξίζουν ειδικά συγχαρητήρια για την κίνηση αυτή, μιας και δημιουργεί άλλο ένα πλέγμα ανάδειξης στη συγκεκριμένη περίπτωση, της θηραΪκής Ιστορίας ενώ ταυτόχρονα δίνει στους νέους μελέτητές το έναυσμα ευρύτερης προσέγγισης  μιας διεπιστημονικής μελέτης. Το βιβλίο αυτό το προτείνω ανεπιφύλακτα για οποιον μελετάει τη Θηραϊκή Ιστορία.  

[2]Πηγή Ι.Τζαχίλη: Οι αρχές της Αιγαιακής Προίστορίας, Εκδ. Καθημερινή. Βλ. https://www.academia.edu/15294776/Οι_αρχές_της_Αιγαιακής_Προιστορίας  (Ενημέρωση 2015-09-08)

Το σχέδιο της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στην Περίσσα , του Φ. Κατσίπη

September 13, 2015, 11:26 am

≫ Next: H διαμάχη για μία θεατρική παράσταση στη Σαντορίνη του 19ου αιω.

≪ Previous: Η κατάσταση στη Θήρα, γύρω στα 1860. Οι αξίες ενός αστικού τρόπου διαβίωσης

$

0

0

Και τώρα ας δούμε τι απόγινε με τα σχέδια της Περίσσας [1]

Αφού είδανε κι απόδανε, πως όλα ήτανε κατεστραμμένα, ο κόσμος με τη θεοσέβεια πουχε αποφάσισε να ξαναχτίσει τη γκρεμισμένη εκκλησία. Μηγαρίς από Θεού φώτιση δεν την είχανε βρει;

[..]Διαλέξανε πάλι μιαν Επιτροπή από Δήμαρχο και προεστοί κι αυτοί προκηρύξανε σαν διαγωνισμό να πούμε, ποιος θακανε το καλλίτερο σχέδιο της νέας εκκλησίας. […] Και πρώτος φανερώθηκε ο Χωρεπίσκοπος. Παπα Μανώλης Δαρζέντα τον λέγανε κι ήτανε Μποργιανός. Ο πιο γέρος παπάς του Νιμπορείου κι ο πιο διαβασμένος ήτανε γι αυτό αντιπροσωπεύε και το Δεσπότη. Ήτανε κι αγιογράφος κι είχε καμωμένο κι ένα φεγγάρι στο Άγιο Νόρος. Και για δαύτα πίστευε πως ο κόσμος κι Επιτροπή θα ψήφιζε το σχέδιο του.

από το βιβλίο του Φ. Κατσίπη: Το Χρονικό της Περίσσας

Ανάμεσα στους μαστόρους όμως ήταν κι ένας Μεγαλοχωριανός τεχνίτης, φημισμένος χτίστης, ο Ιωάννης Σαλίβερος ο Μπατζάνης. Κανένας δεν του παράβγαινε στην τέχνη του Κι όσο μπόι τουλειπε, γιατ ήταν κοντόσωμος τόσο μυαλό και γνώση είχε. […] Ετούτος λοιπόν ο μάστορας είχε σκαρώσει ένα παράξενο σχέδιο εκκλησίας. Δεν ήτανε σχήμα Βασιλικής, σαν του παπα- Δαρζέντα. Σαν άστρο ήτανε σαν τριφύλλι με οκτώ φυλλαράκια. Κι ο κόσμος το περιεργαζότανε με απορία και θαυμασμό μεγάλο Κι αυτό ήτανε το φαρμάκι του Χωρεπίσκοπου. Το μαθε το χαμπάρι και σαν μυρίστηκε πως θα έπαιρνε τη χαμένη, τον πιάσανε οι νιούδοι ντου κι ήκαμε βασιλικό εχθρό ντου το πρωτομάστορα. Και για να τορπιλίσει το σχέδιο του Μπατζάνη, διάδωσε πως ετούτο δεν ήταν ορθόδοξο σχέδιο παρά φράγκικο. Κι ήτανε η πιο σατανική και η πιο ευκολόπιστη συκοφαντία από το αγράμματο και φανατισμένο πλήθος. Κι αν έπιανε ετούτη η αβανιά ο Χωρεπίσκοπος θα κέρδιζε τον πόντο του.  […]

[…] Ησάστισε ο κόσμος, σαν άκουσε το Μπατζάνη που είπε πως το σχέδιο τόπηρε από τη γούρνα του Προφήτη. Κι ύστερα με φωνές και ζήτω το ψήφισε και το επικύρωσε.

Μα και τότε ο Χωρεπίσκοπος δεν το βαλε κάτω. Τον είχε καβαλικέψει ο Κατσαούνης κι είχε πεισματώσει. Κι ο Θεός να σε φυλάει από παπαδίστικο πείσμα…Και φωναχτά λέει του Μπατζάνη

-          Και δεν μου λες μαστρογιάννη, πόσο θα μας κοστίσει η εκκλησία με το σχέδιό σου;

Δεν πρόλαβε να αποκριθεί ο Μπατζάνης κι ο Δήμαρχος του Νιμπορειου τ’ αποκρίθηκε ορθά κοφτά;

-          Δεν μας γνοιάζει πόσα θα πάνε. Εμείς το σχέδιο του Μπατζάνη θέλουμε και δεν ρωτούμε για λεφτά.

Και το πλήθος πικαρισμένο κι ασυλλόγιστα συμφώνησε. Μα το σχέδιο που λογάριαζε ο Μπατζάνης δεν ήτανε παίξε γέλασε. Δεν θα χτιζε κανά ρακιδιό. Κι ούτε το καμαρί του Γιάκουμου του Δράκου. Μα κανένας δεν ήξερε ακόμη το τι σκεπτότανε ο πρωτομάστορας. Αυτός ονειρευόταν μια εκκλησία που να μην την έχει κανένα νησί. [..]

Και μετα ταύτα ξεκινήσανε να βάλουνε μπροστά . Πρώτα πρώτα κάμανε στα ριζιμιά της Κολαδας ένα ασβεστοκάμινο. Αρχίσανε να κουβαλούνε πέτρες χώμα από άσπα και τα σχετικά της οικοδομής.

-          Πως θα στεργιώσω θεμέλιο απας την άμμο; …μονολογούσε …. Κι ολονυχτίς έκαμε σχέδια με κίσσηρη κι άσπρα χοχλύδια απάνω στην κατάμαυρη αμμουδια που την είχε για σχεδιαστήριο ….

[..]Κοντά δυο χρόνια περάσανε και τότες άρχισε η εκκλησία να ψηλώνει …και να ξεχωρίζει από της γης…Και τότε φάνηκε το μεγαλούργημα που χτιζότανε.

Αφιερωμένο στην μνήμη του Μεγαλοχωριανού  Καπετάνιου Ανάργυρου Σαλίβερου- Μπατζάνη

Για ένα επιπλέον ιστορικό : Η Κατευχιανή στην Περίσσα και ο Τίμιος Σταυρός της  

---

[1]Φ. Κατσίπης: Το Χρονικό της Περίσσας, Αθήνα 1958, σελ50 κ. εξ. 

H διαμάχη για μία θεατρική παράσταση στη Σαντορίνη του 19ου αιω.

September 14, 2015, 8:19 pm

≫ Next: Τους ανθρώπους να φοβάσαι …. Όχι το Ηφαίστειο μας

≪ Previous: Το σχέδιο της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στην Περίσσα , του Φ. Κατσίπη

$

0

0

Ας ανατρέξουμε και πάλι στον εξαιρετικά σημαντικό 19ο αιω. Σε μια τοπική κοινωνία, λίγο μετά την Ελληνική Επανάσταση και ας δούμε το λοιπός γιατί προκλήθηκε διαμάχη για μία θεατρική παράσταση. Το παρακάτω απόσπασμα αναδεικνύει για άλλη μία φορά την απίστευτη πολιτισμική ανάπτυξη , η οποία ήταν απόρροια της οικονομικής, που υπήρχε στο νησί κυρίως κατά τη διάρκεια του 19ου αιω.

"Εις την Σαντορίνη, γράφει προς την εφημερίδα ένας αναγνώστης της, διατρίβει ιατρός τις, ονόματι Δομένικος Σανταντώνιος. Ο ενάρτετος ούτος άνθρωπος ηθέλησε να προξενήσει ευθυμία εις τους Σαντορινιούς κατά τας ημέρας της αποκρεώσεως, ως γίνεται σχεδόν πανταχού εις τα χριστιανικά έθνη και δια προτροπής, οδηγίες και δαπάνης ιδίας εσυστάθη Θέατρο. ΕΙς το θέατρο τούτο παρέτησαν δύο κώμωδίες, εις ελληνικήν γλώσσαν εκ της ιταλικής  μεταφρασμένης, και εν δράμα, του Μεταστασίου, εις ιταλικήν. Η παράστασις αυτή είς την οποία και ο ίδιος κύριος Δομένικος έλαβε μέρος, ήταν αξιόλογος και εφάνη ευάρετσος εις όλους τους παρόντας. Αλλά τις ήθελε πιστεύει ότι το αθώον τούτο πράγμα έμελλε να σκανδαλίσει τον προεστό των δυτικών Ελλήνων της νήσου; Ο καλός ούτος άνθρωπος, ο κύριος Πεγκ   παρωργίσθη τόσο ώστε εμπόδισε τους δυτικούς Έλληνες δι ιερατικής κατάρας από το να παρευρίσκονται στο αθώο εκείνο θέατρο. Μου εφάνη παράδοξο και γελοίον εν τούτω να ακούσω εκβαίνουσαν τοιαύτην παράλογος κατάρα εκ του στόματος ανθρώπου γεννημένου και αναθρεμμένου όχι εις την Αφρική, αλλά εις την Ευρωπη και αυτής εις το πλέον πολιτισμένο μέρος, την Γαλλίαν. Ως Ευρωπαϊος ο κύριος Πεγκ έπρεπε να ηξεύρει ότι τα θέατρα συνηθίζονται πανταχού της Ευρώπης και δεν εμποδίζονται ούτε απ αυτών των απολύτων εξουσιών, ούτε από αυτού του κυρίου του, του Πάπα, και πολύ ολιγότερον όταν εις τα θέατρα παριστάνωνται δράματα αθώα, οποία παρεστάθησαν εις τη Σαντορίνη. Πόθεν ωρμήθη ο καλός εκκλησιαστικός πατήρ εις την τοιαύτην παράλογον πράξιν;  Μήπως το θέατρο της Σαντορίνης ήθελε βλάψει τα ήδη των χριστιανών; Αλλά ο διδάσκαλος του θεάτρου κύριος Δομένικος  είναι άνθρωπος πολλής αρετής και αρετής διδάσκαλος και οι λόγοι του και οι πράξεις του είναι ενάρετοι, και παρά τοιούτοι ανδρός διαφθοράν ηθών δεν έπρεπε να φοβάται ο κ. Πεγκ. Μήπως το θέατρον της Σαντορίνης εναντιούντο εις τας εκκλησιαστικάς διατάξεις; Αλλά αν είναι τούτο έπρεπε να εμποδισθώσι τα θέατρα εις όλον τον χριστιανικό κόσμο. Και δεν είναι αμφιβολία ότι, αν ο κύριος Πεγκ κατά παράλογον εκκλησιαστικόν τον ζήλον είχε τόση δύναμη, ήθελεν εξορίσει τα θέατρα αφ όλων των χριστιανικών εθνών.

  Αλλά έλαβε τα επίχειρα της παραλόγου προσταγής του, διότι δεν τον ήκουσε κανείς και όλοι έτρεχαν μετά προθυμίας να ακούσωσι τον ενάρετον ιατρόν Δομένικον από του  στόματος του οποίου δεν εξήρχοντοάλλο ειμή λόγοι ηθικοί και συνέτρεχον  οι κάτοικοι εις το θέατρο δια το οποίον έχουσι υπόληψιν, και δια το οποίον χρεωστώσι σέβας προς τον κύριον Δομένικον. 

Ο χρηστός αυτός άνθρωπος διατρίβει τρεις περίπου χρόνους εις τη Σαντορίνη και δεν υπάρχει άνθρωπος όστις δεν εμέθεξε της φιλανθρωπίας του. Ιάτρευσε πολλούς ενδεεις και απόρους και τους επεριποιήθη φιλανθρώπος και εξ ιδίων του απέστειλε πολλούς εις τους τόπους των. Τοιούτον άνθρωπον έπρεπε να σεβαστεί και ο εκκλησιαστικός πατηρ και όμως κατ αυτού διεύθυνε κυριωτέρως τα τόξα της κατάρας του διότι αυτός εστάθη πρωτουργός του θεάτρου της Σαντορίνης. Διατρίβωςν εις Σαντορίνη, εγνώρισα και τον κ. Δομένικο και τον κ. Πεγκ, αλλά όσων τιμώ τον πρώτον, άλλο τόσο κατακρίνω τον δεύτερον. Παρευρέθην και εις τας θεατρικάς παραστάσεις και ευαρεστήθην πάρα πολύ. Επαινώ και τους δυτικούς της Σαντορίνης Έλληνας, διότι ηξεύρουν να τιμώσι και σέβονται τους τίμιους άνδρας και αν μην απατώνται  ευκόλων από των λίγων εκκλησιαστικών προεστώτων, οι οποίοι δεν ηξεύρουν πως πρέπει να πολιτεύονται εις τον κόσμο. 

Πηγή υλικού: Εφημ Μακεδονία : 11 Σεπτεμβρίου 1971
Πηγή αρχειού Εφημ:  Γενική Εφημερίδα – 5η Μαρτίου 1827

Τους ανθρώπους να φοβάσαι …. Όχι το Ηφαίστειο μας

September 29, 2015, 9:37 am

≫ Next: Οι λιμνάρηδες της Σαντορίνης

≪ Previous: H διαμάχη για μία θεατρική παράσταση στη Σαντορίνη του 19ου αιω.

$

0

0

photo Dorothy Burr Tomson (Σαντορίνη 1934) Αρχείο Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθήνα, www.ascsa.edu.gr

Σήμερα μια νέα φίλη με συγκλόνισε με τη φράση της αυτή. Πως είναι δυνατόν ένα κορίτσι της Σαντορίνης  του 2015 να τα λέει αυτά ;  Δεν είναι όλοι συνεπαρμένοι της τουριστικής ανάπτυξης; ( εννοείται ότι αστειεύομαι) Ταυτόχρονα όμως μου θύμισε αφηγήσεις παλαιότερων για τη σχέση τους με το Ηφαίστειο, κυρίως για την έκρηξη του 1950, όπου ουσιαστικά σε κάποιες από αυτές , δεν διαφαίνεται  ο φόβος της έκρηξης , αλλά για παράδειγμα ο αγώνας της εξυπηρέτησης στον Τουρίστα . Αν θυμάστε πριν  λίγο καιρό μέσω του Δημήτρη Ψαθά παρουσιάστηκε άλλη μια τέτοια αφήγηση:

…..«Κι έξαφνα σε μισή στιγμή σε πιέζει, διεκδικεί τα δικαιώματά του  και σε κάνει να απασχοληθείς με την πιο φρικαλέα πεζότητα:

-          Θα φάμε;

-          Εμ …κάτι θα γίνει …

-          Ψάρι ;

Στην ερώτηση αυτή, όλοι οΙ Σαντορινιοί γίνονται μυστηριώδεις, αινιγματικοί. Επιφυλακτικοί. Είναι αδύνατο  να σου απαντήσουν καθαρά. Ναι μεν αλλά….βέβαια νησί είναι πρέπει να έχει ψάρι όμως ελπίζουν ότι τέλοσπάντων κάτι θα βρεθεί. Στο τέλος δεν βρίσκεται τίποτε.  Όταν εζήτησα σχετικές πληροφορίες από τον ξενοδόχον μου, είδα την αποφασιστικότητα στα μάτια του . Εξεκίνησε από όρθρου βαθέος γεμάτος αισιοδοξίαν. Και επέστρεψε το μεσημέρι… κάθιδρος καταπτοημένος, λαχανιασμένος και μου συνέστησε να βγω έξω στην ταράτσα να θαυμάσω μία ωραίαν έκρηξη!!!.....

 Είμαι σίγουρος και το βλέπω καθημερινά δίπλα μου, είναι κάποιοι μόνιμοι κάτοικοι της Σαντορίνης που συνεχίζουν και σκέπτονται διαφορετικά, συνεχίζουν και έχουν ένα ρομαντισμό  της παλιάς εποχής, τους αρέσουν οι βεγγέρες και τα τραγούδια. ( Τις προάλλες, αχάραγα στα Φηρά, γνωστός μου κύριος σφύραγε το σκοπό της μαντινάδας της Σαντορίνης και ασυναίσθητα αντί να τον καλημερίσω του απάντησα με τον ίδιο σκοπό, σφυρίζοντας….).  Εϊναι κάποιοι που συνεχίζουν  και βλέπουν διαφορετικά « ένα νησί του διαβόλου που το κατοικούν Αγγέλοι» όπως έλεγε ο αείμνηστος Φ. Κατσίπης.

 Σαν απάντηση στη φράση της φίλης, αυτής θα σας διηγηθώ έ να μικρό περιστατικό παλιού ανθρώπου: Η Βαμβακία Ζώρζου από το Μεγαλοχώρι πολλά χρόνια πριν ήταν στο σπίτι της μαζί με τις κόρες της. Ξαφνικά ακούστηκε θόρυβος από την ταράτσα του σπιτιού. Η μία της κόρη της φώναζε: Κα μάνα κάποιος είναι επάνω στην ταράτσα. Και απαντά γεμάτη Σοφία και Αγνότητα: «Σταματήστε κορίτσια, θα τρομάξει ο άνθρωπος»…..! Η Αγνότητα της κερα Βαμβακίας όμως δεν έχει φύγει…δεν ξεθώριασε … Υπάρχει ακόμα και σήμερα στη σημερινή Σαντορίνη  αρκεί να μπορούμε να την δούμε… Αρκεί να μπορούμε να τη σεβαστούμε …..

Υ.γ.: Αφιερωμένο στην Μυρτώ Μ.Δακουτρού για τα όνειρά Της…

Οι λιμνάρηδες της Σαντορίνης

October 2, 2015, 9:35 am

≫ Next: To Ηφαίστειον της Θήρας 1925 Πρώτα Τηλεγραφήματα

≪ Previous: Τους ανθρώπους να φοβάσαι …. Όχι το Ηφαίστειο μας

$

0

0

Αφήγηση Μανώλης Βαρβαρήγγος

Αρχείο Λιγνού - Λιμνάρης Σαντορίνης

Πηγή: Μάρκος Αβ. Ρούσσος Σαντορίνη, Ήθη Έθιμα και Παραδόσεις

«..ο μπάσης λιμνάρης, ξεχωρίζει τα πουλιά και ξέρει ποιά κάνουνε για πλάνοι και ποιά για σκότωμα. Για να καταλάβετε ήντα δυσκολία είναι να διαλέξη κανείς πλάνοι, σας λέω πως τα φλώρια είναι πολλώ λογιώ». Ολοσέρνικα, μισοσέρνικα, μαυρίτσηδες, γιαβράκια, φυσικές πατέκλες ρηγωτές και σπαθάτες. Τα ολοσέρνικα τα κρατίζουνε για να κάνουν ε «βζι» την ώρα που καμπανίζουνε τα πουλιά απάνω στα δέντρα και να τα καθίζουνε. Τα μισοσέρνικα και οι μαυρίτσηδες καμιά βολά βγαίνουνε και κάνουνε «τζωρ». Τα γιαβράκια είναι μικρά φλώρια, ανήλικα μαθές που όποιος λάχει και τα πιάσει και τα αναθρέψει γίνονται οι καλλίτεροι πλάνοι. Οι πατέκλες πάλι είναι για να στριγλιάζουνε και να φέρνουνε τα πουλιά κοντά. Όντες ακούσετε πατέκλα και αλλάζει τη στριγλιά τζη είναια καλό σημάδι. Θα πει πως έρχονται φλώρια γιατί πολλές βολές στριγκλίζουνε και οι σπίνοι και τα γριτζόλια μα δεν αλλάζουνε τη στριγλιά ντως.

Έπειτα ο καλός λιμνάρης πρέπει να ξέρει: Όταν φυσσά αγέρας τα κλουβιά πρέπει να ναι χάμαι. Απάνω στσοι αμπελιές για να γροικούνε καλά οι πλάνοι. Εϊναι μπονάτσα; Τα κλουβιά πρέπει να ναι απάνω στα δεντρούλια. Τα σερνικά τα βάζουνε ανάμεσα στα δέντρα. Τσοι πατέκλες μακρυά. Το κοκκινόσκουφο και το γριτζόλι κοντά στο απλάι, ζερβά το ένα, δεξά το άλλο και το σπίνο και την αρατοτσίκλα κατάχαμα κοντά στη φουρμέλα.

Είπαμε για τσοι πλάνοι μα και ο καλός παλουκάρης είναι μεγάλο πράμα για την λίμνη. Αν είναι ανάποδος  και δεν νοάται νκαλό παλούκι σου ξορνιάζει τα πουλιά.

Μα αμα είναι γυμνασμένος και την ώρα που κάτσουνε ξετσιτώνεται προπατεί μέσα στο απλάι, τζιμπά το καναβούρι και πίνει από μέσα στη γούρνα, τότες σίγουρα θα φουντάρουνε τα πουλια μέσα στη φουρμέλα. 

To Ηφαίστειον της Θήρας 1925 Πρώτα Τηλεγραφήματα

October 19, 2015, 12:06 am

≫ Next: Κατοχή στη Σαντορίνη . Αφήγηση Βάλσαμος Πιτσικάλης

≪ Previous: Οι λιμνάρηδες της Σαντορίνης

$

0

0

Εφημερίδα: Νεολόγος Πατρών : Παρασκευή 14 Αυγούστου 1925

Αι εκρήξεις εξακολουθούν  

Αθήναι: Εις το Υπουργείο των Ναυτικών ελήφθησαν σήμερον τα κάτωθι τηλεγραφήματα σχετικώς προς την εν Θήρα έκρηξη του ηφαιστείου: Κατεπλεύσαμεν εις Θήρας. Το ηφαίστειο εξακολουθεί  ευρισκόμενον ενεργεία» - ΔΑΦΝΗ . Ο Κυβερνήτης του «Ιέρακος» απέστειλεν επίσης το κάτωθι τηλεγράφημα : Κατεπλεύσαμεν εις Θήραν προς συλλογήν πληροφοριών. Το ηφαίστειον εκρήγνυται συνεχώς επί της Νέας Καϋμένης. Ακούονται ευκρινώς υπόκωφοι κρότοι. Ζημίαι μέχρι στιγμής δεν επροξενήθησαν εις Θήραν. Μεταβαίνων εις την πόλιν όπως συναντήσω τας αρχάς και τηρήσω ημάς ενήμερους. Την «ΔΑΦΝΗ» εύρομεν ενταύθα. Ο κυβερνήτης αυτής βρίσκεται εις την πόλη.» Και ο Ίδιος συνεχίζει αργότερα: « Κατά πληροφορίας των αρχών και κατά την αντίληψή μου, το ηθικόν των κατοίκων είναι το σύνηθες. Χθες μόνον παρετηρήθη κάποια ανησυχία, λόγω των συνεχών εκρήξεων και των ισχυρωτέρων υπόκωφων κρότων. Προς καθησύχασίν των ζητούν ειδικόν γεωλόγον προς μελέτη του φαινομένου και υπόδειξιν των απαραίτητων μέτρων εν περιπτώσει ανάγκης, διότι μέχρι της στιγμής ουδείς εσκέφθη  εξ αυτών να εγκαταλείψη την νήσων.

Ο αντιπρόεδρος της Εθνοσυνελεύσεως κ. Αλαβάνος μετά του πληρεξουσίου κ. Πρέκεα μετέβησαν εις το Υπουργείο των Ναυτικών όπου εζήτησαν πληροφορίες. Μεταξύ των άλλων ο κ. Αλαβάνος υπέδειξε την αποστολήν επαρκούς ποσότητας τροφών, σκηνών, σκεπασμάτων, νοσοκομειακών ειδών δια την περίπτωση καθ ην οι εκρήξεις του ηφαιστείου ήθελαν  έχει δυσάρεστα αποτελέσματα δια τους κατοίκους. Επίσης υπέδειξε την παραμονή πλοίων εν επιφυλακή εις τα Θηραϊκά Ύδατα .

Ο Προσωπάρχης του Υπουργού διαβεβαίωσε ότι ευρίσκονται εις τον Ναύσταθμον τα φορτηγά του στόλου «Λέσβος» και «Ερμής» τα οποία εφοδιασμέναμε διάφορα είδη πρώτης ανάγκης είναι έτοιμα να πλεύσουν εις Θήραν. 

---

Κατοχή στη Σαντορίνη . Αφήγηση Βάλσαμος Πιτσικάλης

October 27, 2015, 10:09 am

≫ Next: H γυναίκα της Σαντορίνης Ηλία Βενέζη

≪ Previous: To Ηφαίστειον της Θήρας 1925 Πρώτα Τηλεγραφήματα

$

0

0

Πηγή: Β.Πιτσικάλης: Της Θηρασιάς, πεζά και ποίηματα, Παραδοσιακές Εκδόσεις Οίας

« Ένα ίσως από τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της εποχής, ήταν η  είδηση του τορπιλισμού του πλοίου «Φλώρα Νομικού» με το οποίο πνίγηκαν ο πατέρας μου και άλλοι δύο Θηρασιώτες ναυτικοί και αρκετά άλλοι από διάφορα χωριά της Σαντορίνης. Το πλοίο «Φλώρα» ήταν ιδιοκτησία του Μεσσαρίτη Πέτρου Νομικού και βυθίστηκε στα νότια της Αγγλίας, όταν τορπιλίστηκε από το γερμανικό υποβρύχιο (u44) στον Ατλαντικό Ωκεανό. [1][..]

Το 1941 ήρθαν οι Ιταλοί στο νησί μας. Πρώτα κατέλαβαν το σχολείο μας για να μείνουν και μερικά από τα καλύτερα σπίτια για τους αξιωματικούς τους. Τα θρανία του σχολείου τα χρησιμοποίησαν σαν καύσιμη ύλη για να μαγειρεύουν. Έβαλαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό αναγκαστικά σ ένα διπλανό από το σχολείο χωράφι να σκάψει ορύγματα, σε σχήμα μαίανδρου για προστασία τους σε περίπτωση βομβαρδισμών.

Όταν πρωτοήρθαν στο νησί, κάθε πρωί έστελναν στο σχολείο δύο μεγάλες στρατιωτικές καραβάνες με γάλα και το μοίραζαν στα παιδιά.

Πρώτο τραγικό περιστατικό ήταν αυτό που συνέβη με την βάρκα που συνέδεε την Θηρασιά με τα Φηρά και εκτελούσε ταχτικά δρομολόγια, σχεδόν καθημερινά με πανί και κουπιά,  σε ένα τέτοιο δρομολόγιο η βάρκα μετέφερε πάνω από δεκαπέντε άτομα. Συνέπεσε να είναι η ίδια ώρα με την περιπολία που έκαναν – σχεδόν κάθε μεσημέρι- τρία τέσσερα αγγλικά αεροπλάνα. Προφανώς κάποια μικρά γερμανικά πλοία που ήταν αγκυροβολημένα στα Φηρά, είδαν  τ αεροπλάνα και τους έριξαν μερικές βολές.  Ίσως δε να θεώρησαν ότι και η βάρκα μετέφερε στρατό κι αμέσως έκαναν στροφή και άρχισαν να πυροβολούν κατά πάνω της. Σκότωσαν τέσσερις επιβάτες μεταξύ αυτών τους Γεωργία Μπαλοπίτου, Τζώρτζης Πιτσικάλης, Μανόλης Ξαγοράρης και Νικολής Πιτσικάλης.

[...] Κάποτε πάνω στον μπάγκο ( αγκυροβόλιο του ηφαιστείου) ήταν αγκυροβολημένα δύο μικρά βαποράκια για να φορτώσουνε πουζολάνη. Περάσανε δύο ιταλικά αεροπλάνα και τα βομβάρδισαν αλλά επειδή την ίδια στιγμή έτυχε να υπάρχει έκρηξη του Ηφαιστείου, η τέφρα σκέπασε τα πάντα και κανείς δεν ήξερε τι έγινε με τα βαπόρια. Όταν καθάρισε ο ουρανός και είδαν ότι τα βαπόρια δεν είχαν πάθει τίποτα, τότε ο κόσμος ξεκαρδίστηκε στα γέλια. Βγάλανε και μια επίκαιρη ρίμα που έλεγε: « Ήλθαν τα αεροπλάνα, τα γενναία παλικάρια και σκοτώσανε τα ψάρια» διότι μετά τον βομβαρδισμό βγήκαν στην επιφάνεια της θάλασσας χιλιάδες ψάρια»

Στην αρχή της κατοχής ο κόσμος υπέφερε πάρα πολύ μέχρι να συντονιστεί ο καθένας και προπάντων μέχρι να αρχίσει ο θερισμός όσων είχαν σπείρει το χειμώνα. Μόνο για το απαραίτητο φαγητό, άλλος εξοικομούσε λίγο κριθάρι, φάβα, χόρτα κάποιο ψάρεμα που έπρεπε να είχε γίνει αποβραδίς  και ύστερα από άδεια από τους Ιταλούς κ.ο.κ.  Και στο μικρό παλιό Ηφαίστειο, την παλαιά Καμένη, κάθε βράδυ έπεφταν εκατοντάδες αρτένες. Αυτές οι Αρτένες είναι κάτι μαύρα θαλασσοπούλια μικρότερα από γλάρους, αλλά με τόσο λίπος που όταν τις τηγάνιζαν γέμιζε λίπος το τηγάνι.  Αυτές μαζί με τα χόρτα έσωσαν πολύ κόσμο από την αβιταμίνωση....» [...]

---

[1]  Ο Τορπιλισμός του «Φλώρα Νομικός γίνεται τον Γενάρη του 1940.Στοιχεία   «Flora Nomikos» εδώ http://uboat.net/allies/merchants/217.html 

H γυναίκα της Σαντορίνης Ηλία Βενέζη

November 1, 2015, 10:03 am

≫ Next: Πολιτισμικά Χαρακτηριστικά της Σαντορίνης την περίοδο της Οθωμανικής κτήσης

≪ Previous: Κατοχή στη Σαντορίνη . Αφήγηση Βάλσαμος Πιτσικάλης

$

0

0

Σήμερα είναι η μέρα ενός ανθρώπου. Μιας γυναίκας. Της γυναίκας της Σαντορίνης. Θα μείνει αλησμόνητη.

Ήτανε πρωί και είχαμε χαθεί μες στα άσπρα απίστευτα στενά καλντερίμια του κάστρου στον Πύργο της Σανντορίνης, με τα ξωκλήσια που μύριζαν ευλάβεια και την αγιοσύνη του παλιού καιρού, με τα καλύβια των ταπεινών ανθρώπων, τα χωμένα στους βράχους και στα τείχη του κάστρου. Όλα ήτανε φτωχά και δύσκολα όλα λέγανε πως εδώ βασιλεύει ο νόμος της ανάγκης. Κανένας δεν θα μπορούσε να μας κάμει να πιστέψουμε πως εδώ ακριβώς στον Πύργο, θα συναντούσαμε την ομορφιά την πέρα από την ανάγκη. Αυτήν που υπηρετεί άλλη δίψα του ανθρώπου, αδάμαστη που την αγιάζει ο καιρός.

Γέροντας πανύψηλος με πρόσωπο γαλήνιο, με βήμα αργό, μας οδήγησε στο σπίτι της. Ήταν το αρχοντικό του χωριού. Έλεγε το όνομα της ο γέροντας και το σέβας, καθώς επρόφερνε το όνομά της γραφόταν στο πρόσωπό του.

-          Η κυρά μας είναι καλή, η κυρά μας είναι η αρχόντισσα! Η κυρά μας θα σας δείξει τα όσα φυλάει στο σπίτι της, πράγματα αρχαία πολύ. Θησαυρόν πολύ.

-          Πως είπες το όνομά της γέροντα;

-          Φλορίνα, είπα. Τη λένε Φλορίνα.

-          Είναι όνομα που συνηθίζεται στο νησί σας ;

-          Είναι όνομα που συνηθίζεται στο νησί μας.

-          Και ζει μονάχη της  στον Πύργο, η κυρά σας, η Φλορίνα.

-          Ζει μονάχη της. Με ποιον σαν κι εμάς να σμίξει να παντρευτεί; Λοιπόν ζει μονάχη της στο μεγάλο σπίτι. Και γύρω της παντού είναι τα παλιά πράματα που μάζευε ο πατέρας της όσο ζούσε. Ο πατέρας της ήταν ο αφέντης του Πύργου.  Και καταπώς  ο καθένας στον κόσμο ετούτον έχει τη μανία του, ο αφέντης είχε τη δική του: μαζεύε τα δικά μας τα παλαικά της Σαντορίνης, ότι του βρίσκαμε, από τα χρόνια της βενετιάς, από τα χρόνια της Τουρκιάς, ασημικό, και κάντρα και κασέλες και κεντήματα. Πράματα που λεει ο λόγος, τίποτα αχρείαστα, μηδέν. Εμείς του τα πηγαίναμε να τ αγοράσει και μέσα μας λέγαμε: «Κα μας να μην το βλέπει ο αφέντης πως είναι πράματα αχρείαστα, αφού το βλέπουμε εμείς!». Όταν μαζευτήκανε πολλά τα παλαιά, ο αφέντης πια ζούσε και βασίλευε ανάμεσά τους. Ύστερα πέθανε και έμεινε η Φλορίνα. Ζει και βασιλεύει τώτα αυτή μαζί τους με τα παλαιά του πατέρα της, στο σπίτι μονάχη της. Και όλοι μας στο χωριό λέμε: «Θεός σχωρέστον τον αφέντη, κάτι θα ήξερε αφού ο κάθε ξένος που θα ρθει στον Πύργο, γυρεύει να δει αυτά τα παλαιά....»

Φτάσαμε στο σπίτι της Φλορίνας, μεγάλο αρχοντικό του χωριού, κι ο γέροντας χτύπησε την πόρτα σιγανά, με σέας. Σαν μας άνοιξε η παρακόρη « οι ξένοι» είπε ο γέροντας και στάθηκε στην άκρη, στο κατώφλι, έξω από τα άδυτα, διακριτικά. Τότε σαν μπήκαμε στη μεγάλη σάλα με το ψηλό ταβάνι, όλα τα πράγματα είχανε αέρα άλλον. Παντού γύρω μας ήτανε ο παλαιός καιρός, η αδάμαστη έλξη του, η γοητεία του. Στα έπιπλα στις κονσόλες στ α ντυσίματα, στις μεγάλες κρυστάλλινες λάμπες, στους πίνακες του τοίχου στους καθρέφτες στο ταβάνι. Σ ένα τραπέζι στη γωνιά ήτανε μια σειρά ασημένιοι δίσκοι, δουλεμένοι με τη σοφία του ενστίκτου των μαλιών μαστόρων των νησιών, της Βενετιάς, της Ανατολής. Τα βάζα που ήταν στα ντουλάπια, τα ποτήρια, τα ασημικά, οι πορσελάνες, όλα λέγανε την ευγένεια και την αρχοντιά. Το φως του Αιγαίου της φθινοπωρινής ημέρας καθώς έμπαινε από τα παράθυρα ακινητοποιούσε πάνω στη σιωπή. Η ατμόσφαιρα επενεργούσε δραστικά με τρόπο απροσδόκητο είχαμε αποσπασθεί από τον κόσμο τον δικό μας, φθινόπωρο του 1951, πηγαίναμε σε κόσμον άλλον. Δεν υπήρχε πια παρά ο κόσμος τούτος, ο άλλος κατακυριεύοντας τα πάντα: τη σκέψη την αίσθηση το αίσθημα. Και η οικοδέσποινα που ζούσε   μόνη με τα πράγματα του παλιού καιρού του νησιού της και ήταν η ώρα να έρθει... τώρα που το σκέπτομαι δε θυμούμαι παρόμοια δραστική επενέργεια περιβάλλοντος κλειστού χώρου, παρά σε μια άλλη περιοχή, θαλασσινή και αυτό, στο σπίτι του Σαν Μικελέ με την κατάφορτη μνήμη των ελληνικών καιρών της MagnaGraeciaμε τη σκιά του Άξελ Μούντε, να πλανιέται γύρω από την κόκκινη Σφίγγα πάνω από τα νερά της Γαλάζιας Σπηλιάς.

Ανεπαίσθητος θόρυβος, βήματα ανάλαφρα που πλησιάζαν μας έκαμαν να στρέψουμε τα μάτια. Φορούσε μακρύ φόρεμα. Ήταν αδύνατη πολύ, ψηλή, λίγο ωχρή μιλούσε με σιγανούς τόνους, σαν να ήταν φόβος να ταράξει τη σιωπή των παλιών πραγμάτων της. Οι κινήσεις της ήταν αργές, ελάχιστες, σχεδόν ανεπαίσθητες  τόσο μόνο όσο ήταν αναγκαίεςς  όχι για να υπογραμμίσουν το λόγο αλλά για να ενωθούν μαζί του σε αρμονία. Ήταν φιγούρα που ξεπηδούσε και αυτή από κείμενα όχι του καιρού μας, αλλά από σελίδες θυσίας και υποταγής και καρτερίας. Και ο λόγος της ακόμα είχε ύφος άλλο από το δικό μας, από του κόσμου. Ήταν ο δικός της λόγος. Επιβεβαιωνόταν ο ανένδοτος νόμος: Η σχέση του ανθρώπου με τα πράγματα, τα μυστικά ρεύματα που μας ενώνουν με τούτο ή μ εκείνο και τέλος καθορίζουνα υτά περισσότερο το τι είμαστε παρά οι πράξεις μας.

Η κυρία του σπιτιού μας καλωσόριζε. Ήταν ευτυχής που φτάσαμε στο νησί της και στο σπίτι της. Ήταν ευτυχής που ήρθαμε να τιμήσουμε τον πατέρα της,  σκύβοντας πάνω στα παλιά πράγματα της συλλογής του πατέρα της. Ο πατέρας της είπε:  « Παιδί μου τι να σου αφήσω πλούτο φεύγοντας; Θα σου αφήσω αυτά τα πράγματα τα παλαιά, την ευγένεια του νησιού μας. Ο πλούτος φεύγει , η ευγένεια είναι σταθερά. Θα με ενθυμείσαι κάποτε....» Η οικοδέσποινα έβγαλε από την τσέπη της μια αρμαθιά κλειδιά, άρχισε να ανοίγει τα συρτάρια από τις ντουλάπες, τις βιτρίνες. Έβγαζε από τα συρτάρια τα κεντήματα, τα υφαντά τις νταντέλλες, τα σάλια, τα απόθετε μπροστά στα έκπληκτα μάτιας, έλεγε για τον καιρό του καθενός για την εποχή του. Έργα του χεριού, αφάνταστης υπομονής και λεπτότητας., λίγο κιτρινισμένα από τους χρόνους. Άνοιγε τις βιτρίνες, έδειχνε τα εξαίσια βάζα τις πορσελάνες, χαρακτήριζε...χρονολογούσε.

-          Κοιτάξετε παρακαλώ αυτό το χρώμα. Κοιτάξετε παρακαλώ αυτό το ποίκιλμα. Ιδου και αυτά τα βάζα των παλαιών Δούκων της Νάξου. Βλέπετε επάνω το οικόσημο τους....

Και καθώς έβλεπε στα πρόσωπά μας τη χαρά επειδή αξιωθήκαμε αυτό το πρωινό της Σαντορίνης με την τόση ομορφιά, μνημόνευε τον πατέρα της.

-          Η ψυχή μου αγαλλίασε που ήλθατε...Ο πατέρας μου έτσι επιζει....

Ήταν πολύ σιγανα, μόλις ψίθυρος, έτσι που έφερνε το στόμα του πατέρα της στα χείλη, ενώ άγγιζε τα πράγματα που είχε αγαπήσει και είχε μαζέψει εκείνος.

-          Ελάτε να πάμε τώρα στους βυζαντινούς καιρούς....

Μας οδήγησε σε μεγάλη σάλλα στο ισόγειο. Ήταν σαν πινακοθήκη. Βυζάντιο αυθεντικό. Οι άγιοι των νησιωτών, σβησμένος καιρός, σβησμένα χρώματα. Χώρος λίγος, πράγματα πολλά, στοιβαγμένα.

-          Ιδέστε αυτό το χρυσόβουλον....είπε η Φλωρίνα

Το κρατούσε στα χέρια της, διάβαζε σιγανά: «Άρχων Μιχαήλ Ταγμάτων Ουρανίων....»

-          Ζητώ συγγνώμη που είναι τόσο πολλά, τόσο στοιβαγμένα, είπε αλλά δεν έχω χώρον. Και δεν μπορώ  να αποχωριστώ τίποτα.

Πλαί της εκείνη την ώρα ήρθε και την  παράστεκε άνδρας με μαλλιά ψαρά, με καλοσύνη απλού ανθρώπου στο πρόσωπο. Ήτανε ο επιστάτης της.

-          Μαζί τα εφυλάξαμε, είπε η οικοδέσποινα, στον καιρό των κατακτητών. Έρχονται τότε και μου λένε γείτονες, οι άνθρωποι του Πύργου. «Τι θα κάμετε με τα παλαιά, το έργο του πατέρα σας; Έρχονται οι Γερμανοί! Τι θα κάμετε; Μπορεί να σας τα πάρουν! Τότε άλλο δεν υπάρχει , είπα παρά η γη. Ήταν νύκτα και αρχίσαμε με αυτόν εδώ τον καλό άνθρωπο και σκάβαμε στην αυλή και είμεθα όλο αγωνία. Εσκάψαμε και εχώσαμε τα παλαιά  στην γη και έτσι διεσώθηκαν. Όλο το χωριό ήξευρε πως ήταν θαμμένο στην γη όμως κανένας δεν επρόδωσε. Το έλεγε και η υπερηφάνεια έλαμπε στο ωχρό της πρόσωπο. Αισθανόταν το χωριό ενωμένο μαζί της για να φυλάξουν το θησαυρό. Κι ο θησαυρός έτσι να μην είναι σπιτική της απλώς δύναμη, αλλά να ζει, ουσία πολύτιμη, στις καρδιές των ανθρώπων του τόπου της.

[...] Την αποχαιρετήσαμε...Στεκόταν μόνη, ψηλή, ευγενική με το μακρύ της φόρεμα, στο κεφαλόσκαλο, ο ήλιος την τύλιγε. Γύρω, χαμηλά η γυμνή κίτρινη άνυδρυ γη της Σαντορίνης. Κι εκείνη μόνη με τον παλαιό καιρό του Αιγαίου, με τους Βυζαντινούς με τα Χρυσόβουλα, με τους Δούκες της Νάξου, με τα κεντήματα και τα υφαντά τα δουλεμένα από τις νησιώτισσες τις γυναίκες των Σαντορινιών καραβοκυραίων και γεμιτζήδων.

Της είπαμε πως τραβούσαμε για το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, κι από εκεί για την αρχαία πόλη. Δρόμος πολύ, βουνό κακοτράχαλο ήλιος πολύς.

-          Θα πάτε  με ζώα; Ρώτησε,

-          Όχι! Θέλουμε να την αισθανθούμε τη γη σας...Να την περπατήσουμε....

Σήκωσε το χέρι της να ευχηθεί καλή στράτα. Κι αυτή ακόμα η κίνηση θύμιζε παλαιούς καιρούς..Χαμογελούσε ευχαριστημένη γιατί πια ήξερε πως η Σαντορίνη ρίζωνε για πάντα μέσα μας.....

Θα την θυμούμαι έτσι: Όλορθη, ευγενική, ήρεμη μες στον αστραφτερό ήλιο, τυλιγμένη από την ατμόσφαιρα των παλιών πραγμάτων του τόπου της, από την κίτρινη γη , από τη συνείδηση του σκοπού που ετελειώθη...Από την Ομορφιά.....

Εφημερίδα: Το Βήμα, Τρίτη 23 Οκτωβρίου 1951

Υ.γ.1 : Νοιώθω ότι δεν τολμάω να σχολιάσω τίποτα... Ο Ελύτης μέσα από το κείμενο αυτό σε μία χρονική στιγμή λίγο μετά την απελευθέρωση της χώρας και λίγο πριν τον μεγάλο σεισμό της Σαντορίνης της 9^ηςΙουλίου 1956, «συνομιλεί» με μια αρχόντισσα της Σαντορίνης και μετουσιώνει την ενέργεια ....σε λόγια.... «τη σκέψη  της συνείδησης του σκοπού ...που ετελειώθη....Στην Ομορφιά»

Υγ.2: Ας μου επιτραπεί να το αφιερώσω σε μερικές γυναίκες : Στις αλησμόνητες Πυργιανές, Κάκη Νούσια Λαγκαδά, Σοφία Κοντοράτου, αλλά  και στις Αρτεμία Αργυρού, Εύη Νομικού...εκείνες ξέρουν... αλλά και στις Φωτεινή Πελέκη, Αντωνία Γαβαλά, Μαρία Περδίκη, Μαρία Ξεφτέρη,  Mυρτώ Δακουτρού, Θεώνη Καφιέρη, ....και εκείνες ξέρουν!!! 

Πολιτισμικά Χαρακτηριστικά της Σαντορίνης την περίοδο της Οθωμανικής κτήσης

November 27, 2015, 9:44 am

≫ Next: Όταν ο Φίλιππας Κατσίπης εξιστορεί την έκρηξη του Κολούμπου ( 1650)

≪ Previous: H γυναίκα της Σαντορίνης Ηλία Βενέζη

$

0

0

Στο εκλαικευμένο απόσπασμα που ακολουθεί, , ο Ματθαίος ο Μηνδρινός γράφει για το θέμα αυτό:[1]

«Καθ’όλη την περίοδο από του 1536 -1830/32, καθ ήν η Θήρα υπήγετο υπό τους Τούρκους, έστω και διαλειμματικώς, λόγω των επελθουσών εν αυτή ετέρων δύο κατακτήσεων, Βενετοκρατίας και Ρωσοκρατίας, το κυβερνητικό σύστημα της Υψηλής Πύλης διετηρήθη κατά την μεγαλύτερη έκτασή εν τη νησω.

Κατά τον εν λόγω Συνταγματικό χάρτη:[2], επιτρέπεται εις τους νησιώτας π.χ. να «θάφτουνε τους πεθαμένους των από κάτω από ταις εκκλησίαις τους»και κανείς από τις γυναίκες τους όποια θελήσει να πάρη τούρκον άνδρα να έρχεται αττή της εις του Θεού την παστρική στράτα, εμπροστά να δίνει το λόγο της αμή κανείς να μη της κόπτη καπίνι ( συνάλλαγμα γάμου-προίκα) εέξω αν ετούρκησε πρώτα.[3]

Η εξουσία άνηκε εις τους προεστώτας.  ΕΝ Θήρα, οι πρόκριτοι εξελέγοντο εκ της τάξεως των πλουσίων και ισχυροτέρων αρχόντων, των ελκόντων την καταγωγή εκ των φεουδαρχών του μεσαίωνος και έχοντων μεγάλη ιδιοκτησία, πνευματική ανάπτυξι και επιβολή. 

Αι διαφοραί εκκαλούντο εις τον καπουδάν  πασάν, όστις απεφάσιζε πάντοτε εγκληματικά. Καμία άλλη τουρκική Αρχή δεν είχε την παραμικράν  επιρροήν εν τη νήσω. Ούτε ο σουλτάνος έστελνε εις τας Κυκλαδικάς νήσους αμέσους διαταγάς.  Οι εν λόγω άρχοντες ήσαν οι ελίτ της κοινωνίας διακρινόμενοι μάλιστα και εκ της ιδίας αυτών ενδυμασίας, ως πιστούμεθα εκ διαφόρων παραστάσεων των χρόνων εκείνων. Αυτή περιελάμβανε:α) Το αντέρι, ένδυμα φερόμενον μετά τα εσωτερικά, β) το μπενίσι, μεταξωτό ραβδωτό ύφασμα φερόμενον χωρίς μανίκια μέχρι του αστραγάλου με ζώνην περί την ασφύν, γ) το καββάδιον –τζουκμπες από λεπτή μάλλιν τσόχα, δ) το φέσιον με στενό μαύρο σαρίκι.

Εξ ενός διασωθέντος λαικού ποιήματος του τέλους του 17^ουαιώνος πληροφορούμεθα περί των διοικητικών αξιωμάτων της επί Τουρκοκρατίας διακυβέρνησης της νήσου. Ταύτα είναι:1) το αξίωμα του καδή «τότε ατός του ο αγάς έβγαζε το φιρμάνι και του καδή το έδωσε να γένη το ντιβάνι», 2) το αξίωμα του μπέη «τον μπέη προσκυνήσασι και κείνος τους αρχίζει», 3) το αξίωμα του μπαλή «κι ευθύς του μπαλή φώναξε στρώσε μου το μουλάρι γιατί θα πάω στα Φηρά να δώσω το χαμπάρι».

 Η Κοινότης είχε τρία εκτελεστικά όργανα:τον επίτροπο, το Συμβούλιο  των προεστών και τον Γραμματέα.

Παρά τας εκάστοτε εμφανισθείσας δυσκολίας η Ανατολική Ορθόδοξος ΘηραΪκή Εκκλησία παρέμεινε πιστή εις την Εκκλησία της Κπόλεως της μητρός των εκκλησιών της τουρκοκρατούμενης Ελληνικής Χώρας. Οι Αρχιερείες διωρίζοντο υπό του Πατριάρχου Κπόλεως και ετοποθετούντο εις αναλόγους επισκόπας. Εϊναι μάλλον βέβαιον, ότι οι Θηραίοι κληρικοί δεν παρείχον ενοχλήσεις εις την Τουρκική εξουσίαν, αλλά ήσαν ευπειθείς, πράοι, φιλήσυχοι γνήσιοι ραγιάδες. Πολλάκις εκαλούντο ίνα μαρτυρήσωσι περί της εμπιστοσύνης των προς την ανίκητον βασιλείαν του σουλτάνου»... [..]

---

[1]Μ. Μηνδρινού:Τουρκοκρατούμενη Θήρα-Απελεθευρωτικά αυτής Κινήματα, στο Επετηρις Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τόμος Θ’1971,

[2]Αχτιναμέ του 1620, δλδ σε επίσημο τουρκικό έγγραφο με το οποίο ρυθμίζονταν οι σχέσεις της τουρκικής πολιτείας με τη χριστιανική Εκκλησία και καταγράφονταν ορισμένα προνόμιο της Εκκλησίας και των χριστιανικών λαών

[3]Αναφέρεται σ ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ως προς τη θέση των αλλοθρησκων σύμφωνα με την οποία Απαγορεύεται χριστιανός να παντρευτεί μουσουλμάνα, Ένας πιστός – μουσουλμάνος, μπορεί να παντρευτεί άπιστη χωρίς να αλλάξει θρησκεία. Αλλά τα παιδιά θα γίνουν μουσουλμάνοι. Ουσιαστικά αναφέρεται στην ανεκτική από τη μία πλευρά θέση των χριστιανών την περίοδο των οθωμανών αλλά σύμφωνα με το κράτος θεωρούνταν δεύτερης κατηγορίας πολίτες. 

Όταν ο Φίλιππας Κατσίπης εξιστορεί την έκρηξη του Κολούμπου ( 1650)

December 14, 2015, 3:02 am

≫ Next: Μία εστία αγάπης στη Σαντορίνη

≪ Previous: Πολιτισμικά Χαρακτηριστικά της Σαντορίνης την περίοδο της Οθωμανικής κτήσης

$

0

0

Η Παναγιά του Καλού φώτο: Αρτεμία Αργυρού

Απόσπασμα από : Φ. Κατσίπης: Το Χρονικό της Περίσσας, Αθήνα 1958

Καθώς γράφουνε χρονώνε φυλλάδες κι’ εξιστορούνε σοφοί και διαβασμένοι, στα 1650 μετά Χριστού γεννήσεως, κι’ ανήμερα του Σταυρού άναψε και παρουσιάστηκε στο νησί μας ένα καινούριο ηφαίστειο, που το λένε του Κουλούμπου. Δεν ηξεφύτρωσε απ’ τη μεριά του παλιού Βουρκάνου, παρά ηξενέρισε από το μέσα γιαλό, που λέμε, κατά τη μεριά της Αμοργός και της Νιός. Ανάμεσα Βουρβούλου κι’ Απάνω Μεριάς.

Κι’ ετούτο είτανε το περίεργο. Το καινούργιο ηφαίστειο δεν είτανε μαύρο, σαν που είνε κ’ οι Καμένες, μα είτανε άσπρο κ’ ίσαμε ένα μεγάλο αλώνι είταν η απλωσιά του. Κι’ εχτός ετούτου, είτανε και θαυματουργό, αφού έκαμε στο νησί τέθοιες ζημιές και καταστροφές, που δεν τις είχανε κάμει άλλα παρόμοια και μεγαλύτερα ηφαίστεια.

Φωτιές και πέτρες έβγαζε και τις πετούσε στο νησί. Κι’ απ’ τον πολύν τον κίσηρα (σημ.αλαφρόπετρα)  ο γιαλός έπειξε. Κακό κι’ αντάρα γίνηκε και συμφορά μεγάλη κι’ απερίγραπτη χτύπησε το νησί μας τότες. Την ώρα του σεισμού τα σπήθια, σαν τα καράβια, που τάβρηκε φουρτούνα μπατέρνανε κι’ έπειτα πάλι ξαναρχόντουσαν στη θέση τους. Από την βρώμα πούβγαζε ψοφούσανε τα ζωντανά κι’ απ’ τα δηλητηριασμένα αέρια ο κόσμος στραβώθηκε. Τα χρυσαφικά, πούχανε στις κασέλες τους γινήκανε μαύρα, σα νάτανε μπακίρες κι’ από την δούλιαση (σημ.δουλιώ=φοβάμαι) ντου ο κόσμος εσκέφτηκε να παρατήσει το νησί και να δώκει των εμμαθιώ ντου.

«Και εβγήκεν όλος ο κόσμος, μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες από τα κάστρα κι’ από τα σπίτια με ταις άγιαις εικόνες εις τον κάμπον με πολλά δάκρυα και έλεγαν ότι έφτασεν η συντέλεια του κόσμου και εσυγχωρούσαν ο ένας τον άλλον με πολλά και πικρά δάκρυα», γράφει ένας συγκαιριανός της καταστροφής.

 Τότες η θάλασσα ηρίγλησε (σημ.ξεχείλισε) και βγήκε στη στεργιά και τάκαμε όλα σμπαράλια κι απλάϊ (πλατεία, ισοπέδωση). Χάλασε τον παλιό τον Άη – Γιώργη το Θαλασσίτη, την Αγία Ερήνη της Περίσσας κι’ απ’ την αραθυμιά της (σημ.εδώ σημαίνει αψύς, οξύθυμος) κατάπιε και το δρόμο του Καμαριού – Περίσσας που λέγαμε, πιο πάνω. Κι από τότες σβύστηκε και δεν φαίνεται.

Ακόμη και ρίμα βγάλανε, λυπητερό τραγούδι και τόλεγε ο κόσμος. Απ’ τις πολλές ξεσήκωσα δυό στιχάκια, για τα καταλάβετε κι εσείς το κακό, που γίνηκε.

Πήρεν συκιαίς, πήρεν εληαίς, επήρεν εκκλησίας

Γη Μαδιάμ τα έκαμεν όλα απ’ αληθείας.

..........

Στον τόπον, όπου είπαμεν ήγουν εις την Περίσσαν, τα μάρμαρα, που ξέχωνε, πολλά’ τανε περίσσα.

Κι ο κόσμος, απ’ την καΐλα και τα βάσανα, που τράβηξε την εποχή εκείνη, την ονόμασε και την θυμότανε με τόνομα:

Τον καιρό του μεγάλου κακού!

Μετά πολλά, τους λυπήθηκε ο Θεός κι’ ανήμερα πάλι τ’ Άη – Νικόλα, έκαμε ένα δυνατό σεισμό κ’ η θάλασσα ξανακατάπιε το νησάκι, που βγήκε απ’ τα σπλάχνα της  κ’ ησύχασε ο τόπος. Και γιαυτό δεν ξεχωρίζει κι’ ούτε φαίνεται σήμερις αυτό το ηφαίστειο, του Κουλούμπου. Δέκα οργιές λένε, πως είνε χωσμένο κάτω απ’ τη θάλασα κι’ από τότες κοιμάται, που να μην δώκει ο Θεός και ξυπνήσει ποτές του.

Και σαν ξανάρθε στον τόπο της η ψυχή των ανθρώπων κ’ ηρεμήσανε απ’ την ταραχή και τον φόβο τους, χτίσανε μιαν εκκλησιά αγνάτια απ’ το συφοριασμένο μέρος. Πολλοί σας δεν θάχετε πάει, μα σίγουρα την έχετε όλοι σας ακουστά. Είνε, η

Παναγιά του Καλού!...

Έτσι την βγάλανε οι πρόγονοί μας, γιατί η Παναγιά τους σκέπασε και τους λύτρωσε απ’ το μεγάλο κακό...»

Μία εστία αγάπης στη Σαντορίνη

December 20, 2015, 8:54 am

≫ Next: Μνήμη εφοπλιστή Δημητρίου Νομικού με καταγωγή από την Οία (1924-2015)

≪ Previous: Όταν ο Φίλιππας Κατσίπης εξιστορεί την έκρηξη του Κολούμπου ( 1650)

$

0

0

Πηγη: http://giannisargyros.blogspot.gr/ 29 Μαιου 2013

Σπύρου Βίττη, Ανάτυπο από το Περιοδικό «Ακτίνες», Νοέμβριος 1961

Εδώ  και σαράντα χρονια  έχει  ανάψει μια  πνευματική  εστία αγάπης στη Σαντορινη.Ειναι το πτωχογηροκομείο  ο « Άγιος Ευθύμιος» στην Έξω Γωνιά . Η  φλόγα της  Χριστιανικής αγάπης που καίει σ΄αυτήν  θερμαίνει τον φτωχό, τον καταφρονημένο  τον κατατρεγμένο  όπως και εκείνους που στη δύση  της ζωής τους  δεν έχουν ένα  γαλήνιο λιμάνι να αράξουν ώσπου να φύγουν  από τον κόσμο τούτο του  πόνου και του μόσχθου .Επειδή  είχαμε  την ευκαιρία να γνωρίσωμε  από κοντά το ωραίο αυτό ίδρυμα της αγάπης  νομίσαμε  πως  αξίζει   τόν  κόπο να γίνει   ευρύτερα γνωστό.

Α. Το ιστορικό του .

Ένα ζεύγος γερόντων  ο Ευθύμιος και η Θεοδώρα (η γυναίκα ονομαζόταν Θεοδοσία όχι Θεοδώρα) Αναπλιώτ , γύρω στά 1920 αποφάσισαν να διαθέσουν την περιουσία τους για ένα καλό σκοπό . Απλοϊκοί άνθρωποι όπως  ήταν  φαντάστηκαν πως το πιο καλό  κοινωφελές  έργο  που  θα μπορούσαν  να κάνουν , θα ήταν ένα νεκροταφείο  γιατί αυτό που είχε το χωριό ήταν πολύ  μικρό  .Θεώρησαν όμως αναγκαίο να ρωτήσουν και κανέναν  άλλον για να τους πει  αν  η απόφαση  τους  ήταν σωστή . Τότε στο  χωρίο  το,   έμενε   ο αείμνηστος  π.Ιγνάτιος Κολιόπουλος   που είχε σταλεί εκεί  ως  τοποτηρητής  του επισκοπικού  θρόνου  Θήρας  . Η  φήμη του ως πνευματικού είχε απλωθεί  ήδη σε όλο το νησί  και το κύρος του στους  κατοίκους  ήταν   πολύ  μεγάλο  .Ποιόν άλλον καλλίτερο  σύμβουλο  θα μπορούσαν να βρουν  ο γερό Ευθύμιος και η  γυναίκα  του  ; 

Πραγματικά τον επισκέφθηκαν  και  του  εξέθεσαν  το σχέδιο   τους  . Ο π. Ιγνάτιος  παίνεψε την καλή  τους  διάθεση, αλλά  και  τους  πρότεινε ένα  άλλο σχέδιο  .

Νεκροταφείο τους είπε, θέλει δεν θέλει θα   κάνει  το  χωριό  αν χρειασθεί  . Όμως νομίζω  ότι η γνώμη του  επαληθεύτηκε σήμερα ----κάποια  μέρα θα φτάνει  κι αυτό  το νεκροταφείο που έχει το χωριό γιατί  ο κόσμος θα  σκορπίσει . Συνεπώς  δεν  θα  πιάσει  σπουδαίο   τόπο  η  προσφορά    σας . Εγώ  θα  είχα  να σας προτείνω να κάνετε ένα γηροκομείο.  

-Μα τα χρήματα  μας   είναι   λίγα   δεν  φτάνουν  για  να γίνει ένα τέτοιο  ίδρυμα , είπαν εκείνοι  .

Αυτό  δεν έχει σημασία αποκρίθηκε ο π. Ιγνάτιος   .Εσείς θα σπείρετε τον σπόρο .Ο Θεός θα στείλει ανθρώπους να τον ποτίσουν  για  να γίνει  δέντρο  μεγάλο .Και  μία μέρα κάτω   από τον ίσκιο του θα ξεκουράζονται πολλοί που θα σας  μακαρίζουν . Να  είστε βέβαιοι  γι  αυτό   .   

	Πηγη: http://giannisargyros.blogspot.gr/ 29 Μαιου 2013

Ο λόγος  του μακαριστού  γέροντα  ήταν  πειστικός  .Οι  δύο γέροντες  σύζυγοι    δέχθηκαν  την πρόταση και αποφάσισαν την ίδρυση  ενός  πτωχογηροκομείου. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα  έγιναν  όλες οι αναγκαίες διατυπώσεις   για την ίδρυση  του πτωχογηροκομείου.Το οποίον  άρχισε  να λειτουργεί   στο ισόγειο του σπιτιού του ζεύγους   Αναπλιώτη. Μια φτωχή γερόντισσα και δύο φουκαράδες  γέροντες  στάθηκαν   οι πρώτοι  τρόφιμοι  του. ‘Οσο  όμως περνούσε ο καιρός τα λόγια του πατήρ Ιγνάτιου  γινόταν  μία  χειροπιαστή  πραγματικότητα. Το   ίδρυμα ολοένα μεγάλωνε  .Η  δραστηριότητα των  μελών  του  πρώτου διοικητικού συμβουλίου και ιδιαιτέρως των αειμνήστων π.Μακαρίου   Σιγαλα   , Γεωργίου Σαλιβέρου  και   Ιωάννου  Ζώρζου  το έκανε ευρύτερα γνωστό  αλλά και το βοήθησε να μεγαλώσει. Με την δική τους πρωτοβουλία  έγιναν έρανοι  βρέθηκαν άθρωποι που

 έκαναν   εισφορές  γενναίες   και  κινήθηκε γενικώτερα το ενδιαφέρων για το ίδρυμα. ‘Ετσι  μαζεύθηκε  αρκετό  χρήμα  για  να αρχίσει  η επέκταση  του αρχικού    κτιρίου  που  δεν  μπορούσε να ανταποκριθεί πιά στις αυξανόμενες ολοένα ανάγκες . 

Το κράτος δεν βοήθησε  καθόλου  τότε την ευγενική αυτή ιδιωτική πρωτοβουλία . Βοήθησαν όμως αρκετοί πονόψυχοι και φιλάνθρωποι συντοπίτες.Αναμεσά  τους διακρίνεται ο μακαρίτης  ο Πέτρος Νομικός .Με πολύ ενδιαφέρον για το  ίδρυμα  έδωσε  επανειλημμένως τρόφιμα  δώρισε   έπιπλα, προσέφερε  χρήματα και άφθονα υλικά .Με τον τρόπο αυτό κατορθώθηκε  να επεκταθεί πραγματικά το κτίριο  . Μπορούσε  τώρα να χωρέσει χωρίς  δυσκολία  τριάντα πέντε  άτομα με αρκετη  για το χωριό απλοχωριά πράγμα που του επέτρεπε να λειτουργεί άνετα και πολιτισμένα .Δεν   έλειψε ακόμα και το όμορφο παρεκκλήσιο  για τις λατρευτικές ανάγκες των τροφίμων και του προσωπικού .Χρειάσθηκε  να περάσουν κάπου τριάντα πέντε χρόνια αθόρυβης αλλά γόνιμης δράσεως   για  να προσέξει και το κράτος , το ίδρυμα και να του δώσει μία χορηγία όχι σημαντική βέβαια  αλλά κάπως ενισχυτική για την  προσπάθειά του.Επίσης μετά τους σεισμούς του 1956 το ίδρυμα με δικά του  μέσα και σε συνεργασία με το γραφείο  Οικισμού  Θήρας  έκτισε και  δεύτερη    πτέρυγα κοντά στο κεντρικό κτίριο .’Ετσι θα μπορεί να εξυπηρετεί τώρα πιο πολλά  άτομα   .Θά είναι δυνατόν να επαρκεί  όχι  μόνο  στις  ανάγκες του νησιού αλλά να εξυπηρετεί ενδεχομένως και   γειτονικά  νησιά.

       Το πνεύμα και η δράσις.

Το  πνευμα  που  διεπότισε   και  διαποτίζει  την εργασία  του ιδρύματος   εξακολουθητικά  από τότε  που πρωτοιδρύθηκε ως  σήμερα  είναι   το  πνεύμα  της γνήσιας χριστιανικής  αγάπης , η οποία  ξέρει  να  θυσιάζεται   χωρίς  θόρυβο  και  επίδειξηΜπορούμε  να  πούμε  πως από την    άποψη αυτήν  αποτελεί  ένα αξιόλογο  πρότυπο για  πολλά  ιδρύματα  του είδους του. Αν υπάρχει  και λειτουργεί παρ όλες  τις  δυσκολίες , που ήταν  φυσικό να συναντήσει  στην μακροχρόνια πορεία  του , το  πτωχογηροκομείο  της Σαντορίνης , υπάρχει  και λειτουργεί όχι τόσο γιατί υπάρχουν σπουδαία υλικά  κεφάλαια (αυτά είναι σχετικώς πολύ  λίγα  ), αλλά κυρίως γιατί   υπάρχουν ανεξάντλητα πνευματικά  κεφάλαια κατατεθειμένα. Τέτοια πνευματικά  κεφάλαια  είναι  το πνευμα  της αυτοπροσφοράς   η  κρυστάλλινη  τιμιότητα  η σπάνια  ανιδιοτέλεια , το  ειλικρινές και  πηγαίο  ενδιαφέρον  και  η  ανεξάντλητη διάθεση  διακονίας  και αυτών που το διευθύνουν  και  αυτών που εργάζονται σ΄αυτό. ΄Ετσι  εξηγείται  πως ο  προυπολογισμός   δαπανών για  το προσωπικό που διευθύνει  και  υπηρετεί  στο   ίδρυμα  είναι  μόνο  13.000 δρχ. το  χρόνο . ‘ Ολοι εκεί μέσα  από  τον   πρόεδρο  του ιδρύματος  , τον Μητροπολίτη Θήρας, ως τον τελευταίον  εργάζονται με το  ίδιο πνευμα και την ίδια  διάθεση.  Είναι  όλοι τους  εθελονται και  αχθοφόροι  της  αγάπης  .Σηκώνουν  με όλοι τους την καρδιά τα  απομεινάρια της  ζωής  κάποιων   παιδιών   του   Θεού   .Αυτών  που τους  θεωρουν βάρος και τα ίδια τους τα παιδιά  Και ας το σκεφθούμε καλά αυτό δεν είναι και τόσο ρομαντική ενασχόλησι  το να φροντίζει  κανείς ανθρώπους  αξιοσυμπάθητους   βέβαια  καθ’όλα  αλλα πάντως βαρυφορτωμένους με λογής-λογής κακές  συνήθειες μιάς ολόκληρης  ζωής , γεμάτους με ελαττώματα  και αναποδιές  που απόκτησαν στο διάβα  μιάς μακροχρόνιας περιπέτειας  ανάμεσα στον πόνο στην φτώχεια και  την κακομοιριά.Επί πλέον μερικοί από αυτους είναι άρρωστοι και έχουν ανάγκη ειδικής παρακολουθήσεως και ειδικής περιποιήσεως.

        Ο  διευθυντής  του ιδρύματος κ. Α. Σαλίβερος  , ένας καλόκαρδος και ευγενικός σαντορινιός  είναι αξιόλογος νοικοκύρης στον τόπο του . Και ενώ ο μόχθος της  ζωής  και η φροντίδα  για την οικογένεια τον κουράζουν  όπως   φυσικόν, τόσον πολύ  εν τούτοις αυτός κατορθώνει  συνεχίζοντας ότι έκαμνε ο μακαρίτης ο πατέρας του  να δουλευει ακούραστα και για το  ίδρυμα με κέφι  και  ενθουσιασμό . Διαθέτει πολύτιμο καιρό και  ασχολείται  με  όλα τα ζητήματα του ιδρύματος  σαν να επρόκειτο για το  ίδιο του το σπίτι χωρίς καμμιά αμοιβή.

 Από τα άλλα πρόσωπα  που εργάζονται εκεί μέσα  αξίζει να εξαρθή  ιδιαίτερα η  προσωπικότιτα της μάνας του ιδρύματος, της κυράς  Χρυσούλας .Σχεδόν από τότε που έγινε πτωχογηροκομείο μεχρι σήμερα ασχολείται με αυτό .Έδωσε σε αυτό όλο της το  είναι και την καρδιά της  χωρίς να φοιτήσει σε ανώτερες σχολές , χωρίς να κάνει  οικονομικές  παιδαγωγικές και ψυχολογικές μελέτες  με την δύναμη της αγάπης της και  μόνο και την λεπτή γυναικεία της διαίσθηση κατωρθώνει να ανακαλύπτει  κάθε φορά  ποιο είναι το σωστό και το πρεπούμενο σε κάθε περίπτωση και σε κάθε πρόβλημα που ανακύπτει. Ιδιαίτερα  πετυχαίνει στις σχέσεις  της  με τους  τροφίμους  . Καταφέρνει να εισδύει στην  ψυχολογία τους  και να τους  φέρεται εξατομικευμένα . Γι΄αυτό  τους   έχει  σκλαβώσει  όλους εκεί μέσα  και γι αυτό  όλοι την σέβονται και την εκτιμούν ειλικρινά . 

Το μυστικό της είναι η ζωντανή χριστιανική ζωή που ζεί από μικρή .Δεν την έχει  περιορίσει  σε μια εξωτερική  θρησκευτικότητα με τον χαρακτηριστικό εκείνον   πληθωρισμό της  ωφελιμολογίας  της ξένης προς την  ζωή. Αντίθετα  έχει εισδύσει στην ουσία  της που είναι  < αγάπη  εκ καθαράς καρδίας και συνειδήσεως αγαθής  και πίστεως  ανυποκρίτου> (Α.Τιμοθ.α΄ 5) . Γι΄αυτό την ευγενική της μορφή  δεν δυσκελεύεται κανείς  να αναγνωρίσει τα χαρακτηριστηκά των αρχαίων  χριστιανών γυναικών που στάθηκαν  πρωτεργάτριες της φιλανθρωπίας.

Όταν τέτοιους ανθρώπους  διαθέτει  το ίδρυμα πώς να μην πάει μπροστά    Πώς να μην  σκορπάει την θέρμη της αγάπης στις παγωμένες  καρδιές  . 

Μόλις μπη κανείς μεσα στο πτωχογηροκομείο νοιώθει  έναν αλλοιώτικον  αέρα   να πνεει. Μία εξωκόσμια  γαλήνη και μια ηρεμία απαλή κυριαρχούν σ΄αυτό . Είναι κυριολεκτικά  χειροπιαστά .  Η  τάξι  και η  καθαριότητα      έχουν   στήσει  εκεί  το κονάκι τους.Στά  πρόσωπα όλων  λάμπει μία ημεράδα και μία καλωσύνη   αλλα και  μια ικανοποίησι   πού αμέσως αντιλαμβάνεται κανείς   πως δεν είναι προσποιητά , αλλά  πηγαία .Είναι  αδύνατον  να υποκριθή   όσο   κι΄ αν   υποθέσουμε πως του  έγινε διδασκαλία  , ας  πούμε ο μπαρμπα  Ραύμόνδος    που υστερα από πλούσια δράση  στη Λεγεώνα των Ξένων και μετά από την  βαρεια  αρρώστια     του  ύπνου  κατέληξε    εδώ.  ‘ Όταν τον δειτε  θα είναι    κέφι και  θα  σας  διαβεβαιώνει  γελαστός  με παιδική απλότητα πόσο είναι  ευχαριστημένος. Την  ίδια  γαλήνη   διαπιστώνει    κανείς   στο πονεμένο    πρόσωπο  του  μπαρμπα  Νικολού  .Πάσχει  ο καημένος από  καρκίνο  .Τό ξέρει  Λιγοστός ο καιρός που του  μένει να ζήσει.  Είναι  όμως    έτοιμος   για  το  μεγάλο    ταξίδι   . Περιμένει   την  κλήση  του ουρανού  με καρτερία  .  Το ελαφρό χαμόγελο  που  φωτίζει τα πονεμένα  του χαρακτηριστικά  είναι  απλό φως  της  χριστιανικής ελπίδας. Που τον τονώνει  κα τον στειριζει  στις δύσκολες  αυτές στιγμές τις δοκιμασίας  του. Τα    ίδιο διαπιστώνει κανείς  και στο ρυτιδωμένο  πρόσωπο της  κυρίας  Αννιώς με τα σβησμένα  μάτια.Το ίδιο σ΄όλους  σ΄ όλους  ανεξαιρέτως , όσοι μένουν  εκεί.

Σ΄αυτό το ίδρυμα  ταιριάζουν πιο πολύ  θαρρώ τα λόγια του  ποιητή   

«  ‘Όλα γελούν σε  αυτό το σπίτι .

Ρωτώ Ποιος ειν αφεντικό

Μούπαν    για κάποιον  Σαμαρείτη……»

Πραγματικά τα ήμερα  πρόσωπα  , οι  χαμογελαστές όψεις τα γεροντάκια που φαίνονται αρνάκια  δεν ήταν βέβαια τετοια όταν  ήρθαν .Ούτε τους άλλαξαν  μόνα τους τα πολλα χρόνια  που τους βαραίνουν  .Μαλάκωσαν σιγά σιγα οι καρδιές . Μαλάκωσαν  οι σκληρές  από την καταφρόνια  ψυχές όπως το κερί  που το βλέπει  ο ήλιος   Το περιβάλλον  που σ΄αυτό βρέθηκαν τους αφομίωσε σιγά –σιγά . Η χριστιανική  πνοή εκεί  μέσα  τους  έκανε άλλους ανθρώπους . Γι΄αυτό μαρτυρεί  εύγλωττα η περίπτωση του Γιάκουμου του ζητιάνου. Η κατάστασητου, όταν τον πήγαν στο ίδρυμα  ήταν ελεεινή αυτόχρονα τραγική .  ΄Απλυτος  χρόνια – Αηδής και απλησίαστος . Από την  αβιταμίνωση  και την πείνα  είχε γίνει    όλος  μία  βρωμερή  πληγή .΄Όχι μονάχα    είχε  εγκαταλειφθεί από   όλους , αλλά είχε γίνει  ο περίγελος των παιδιών που δεν τον άφηναν σε χλωρό κλαρί . Τον έδιωχναν όπου και αν πήγαινε. Έτσι  δεν είναι περίεργο πως είχε γίνει ένα αγρίμι.Κάτι μεταξύ ανθρώπων και  θηρίου.Όταν τον πήγαν σε  τρισάθλια κατάσταση, στο ίδρυμα, κανείς  δεν πίστευε πως θα μπορούσε να γίνει  άνθρωπος κανονικός . Κι’ όμως έγινε τον ημέρεψε η θαυματουργός  αγάπη που  κατοικεί εκεί και που μαλακώνει και τις πιο σκληρές και  πετρωμένες  καρδιές.

 Με τον  τρόπο αυτόν καλλιεργούνται οι  τρόφιμοι . Συνδέονται  με την  Εκκλησία . Ζούν την λατρευτική και μυστιριακή  ζωή όσο τους είναι μπορετό και φεύγουν  όλοι   έτοιμοι  πια , όταν τους έρθει η κλήσι για κει, <ένθα ουκ  έστι πόνος , ου λύπη, ου στεναγμός  αλλά ζωή ατελεύτητος  >. Γύρω  στους  350 τροφίμους πέρασαν  πέρασαν  από  το  ίδρυμα αυτό ως τα  σήμερα . 

  Η ευεργετική   όμως  επίδρασις του <Αγίου Ευθυμίου> δεν περιορίζεται στους τροφίμους του μονάχα .Στάθηκε  πολύτιμος βοηθός  και στους άλλους  κατοίκους  σε  δύσκολες γι ΄αυτούς  στιγμές. Την εποχή των σεισμών είχε παραμείνει στο ίδρυμα άθικτο . Οί  άνθρωποι  του έθεσαν στη διάθεση των σεισμοπλήκτων κατοίκων ότι   είχαν . ‘ Ετσι οικονομήθηκαν  οι άνθρωποι ώσπου  πήγαν τα  πρώτα εφόδια  στο νησί. Εκεί φιλοξενήθηκαν  επίσης μαζί με τους  τροφίμους του  και άλλοι ανήμποροι γέροντες  και    άρρωστοι που είχαν μείνει  άστεγοι. 

           ‘ Αξιο σημειώσεως  είναι και το ότι   χάρις   στο ίδρυμα σώθηκαν αρκετές οικογένειες  από την  διάλυση και την  ολοκληρωτική  καταστροφή και πολλα οικογενειακά  δράματα αποσοβήθηκαν . Σε πολλές  δηλαδή  οικογένειες  η παρουσία  του ιδιότροπου η με   διαφορά  ενοχλητικά ελαττώματα  γέροντα  η γερόντισσας   ήταν πηγή  κακοδαιμονίας . Η  νύφη η  ο  γαμπρός απειλούσαν να διαλύσουν  το γάμο η και τα ίδια τα παιδιά τους  δεν ήταν σε θέση να τους περιποιηθούν. Το ίδρυμα έδειξε κατανόηση σε τέτοιες  περιπτώσεις  . Δέχτηκε τους ανθρώπους  αυτούς  στους κόλπους του και ησύχασαν και οι  ίδιοι και οι γύρω  τους  .Πολλά τέτοια συγκινητικότατα  στις λεπτομέρειές τους , περιστατικά θα μπορούσε κανείς να ακούσει από τους υπευθύνους του ιδρύματος  η και από τους ίδιους τους τροφίμους  του.

     Προσπαθήσαμε με πολύ αδρες γραμμές να δώσουμε μια  αμυδρη εικόνα του  πτωχογηροκομείου <ο ΄Αγιος Ευθύμιος> της  Σαντορίνης .Τό ίδρυμα τούτο  αποτελεί  με την μακροχρόνια και αθόρυβη δράσι του μια παρουσία και μια μαρτυρία  κοντά στις τόσες άλλες για την εποχή μας . Αποτελεί    μια ζωντανή παρουσία της χριστιανικής αγάπης  που ακούραστα κάνει  και σήμερα  το έργο της έστω κι αν φαίνεται πως  μόνο ο εγωισμός  βασιλευει στην σημερινή μας  κοινωνία  Αποτελεί και μία μαρτυρία του  τι μπορεί να κάνει μία καλή ιδέα ότα βρεί γόνιμο έδαφος και καλλιεργηθεί υπομονητικά με πνεύμα Χριστού .

     Αραγε  θα θελήση η κοινωνία  μας στο  συνολό  της   να προσέξει αυτή τη μαρτυρία και να εμπνευσθεί  από αυτήν την παρουσία.-

Υ.γ. Ευχαριστώ Θερμά τον Πρόεδρο της Έξω Γωνιάς, Ναύαρχο ε.α. κ. Παρασκευά Σαλίβερο που μου έστειλε το υλικό . Ιωσήφ Πέρρος 

Μνήμη εφοπλιστή Δημητρίου Νομικού με καταγωγή από την Οία (1924-2015)

December 30, 2015, 12:17 am

≫ Next: Δωρεά από Οιάτη στον Άγιο Νικόλαο του Πειραιά.

≪ Previous: Μία εστία αγάπης στη Σαντορίνη

$

0

0

 Σε ηλικία 91 ετών πέθανε το Σαββάτο 26 Δεκεμβρίου 2015 -δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων- ο εφοπλιστής Δημήτρης Νομικός.

Γόνος της γνωστής εφοπλιστικής οικογένειας από την Οία, ο Δημήτρης Νομικός ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά (Νίκος, Δημήτρης, Φλώρα, Μαρία) του φημισμένου Οιάτη εφοπλιστή Λουκά Ν. Νομικού και της συζύγου του Νικολέτας/Τέτας Νομικού.

Γεννήθηκε 18 Σεπτεμβρίου 1924 και μεγάλωσε στο κέντρο του Πειραιά. Αποφοίτησε από την Σχολή Εμποροπλοιάρχων της Ύδρας και ξεκίνησε την καριέρα του στην εταιρία του πατέρα του μαζί με τον αδερφό του Νίκο.

Με το θάνατο του πατέρα τους Λουκά Νομικού, ο Δημήτρης με τον Νίκο ίδρυσαν την «Ακτοπλοΐα Υιών Λουκά Νομικού - NomicosLines» την δεκαετία του 1970, ξεκινώντας με την ακτοπλοϊκή σύνδεση Βόλου-Σποράδων με τα πλοία: «Σκύρος», «Αιγεύς», «Σκιάθος», «Σκόπελος» αλλά και τη σύνδεση Πειραιά-Πάρο-Νάξο-Ιο-Οία-Θήρα με τα πλοία «Λήμνος» και «Ελλάς». Τη δεκαετία του 1990 συνδέουν τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρειο Ελλάδα με τις Κυκλάδες με το πλοίο «Άνεμος». Η εταιρία συνέπραξε κοινοπραξία το 1993 με τον Γ. Γούτο στις Σποράδες  με τη δρομολόγηση του «Παπαδιαμάντη» αλλά το 1999 εισήλθε στην Minoan Flying Dolphins (MFD) όπου και έπαψε πια να δραστηριοποιείται αυτόνομα.

Ο Δημήτρης Νομικός -ακολουθώντας και εκείνος την οικογενειακή παράδοση- είχε μακρά προσφορά μαζί με τα αδέρφια του στην ιδιαίτερη πατρίδα των γονιών τους, την Οία. Συνέβαλε στην δημιουργία του «Ναυτικού Μουσείου Οίας» (ιδρυτής του οποίου υπήρξε ο καπετάνιος Αντώνης Δακορώνιας), σε αναστυλώσεις εκκλησιών του χωριού που είχαν καταστραφεί από το σεισμό του 1956 αλλά και σε έργα υποδομής που βοήθησαν στο ξεκίνημα τους την  μετέπειτα ανάπτυξη της Οίας. Έχει δύο κόρες, την Τέτα και την Λουκία και απολάμβανε την οικογενειακή θαλπωρή ανάμεσα στα παιδιά και τα εγγόνια του.

Η κηδεία του έγινε την Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2015 στις 12.00 το μεσημέρι στον πολυαγαπημένο του Πειραιά, στη πόλη που μεγάλωσε και δραστηριοποιήθηκε τόσο ο ίδιος όσο και η πλατιά μάζα των Οιατών που εγκαταστάθηκαν και ρίζωσαν στο μεγάλο λιμάνι,  προσφέροντας το δικό τους λίθο στην Πειραιώτικη κοινωνία αλλά κυρίως στην Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία.  

Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε στον πολιούχο του Πειραιά, Άγιο Σπυρίδωνα, στο ναό όπου ο πατέρας του Λουκάς Νομικός είχε διατελέσει για πολλά χρόνια επίτροπος αλλά και μέγας ευεργέτης στις κατά καιρούς επισκευές του ναού.

Παλαιότερο αφιέρωμα για την εταιρία «Υιών Λουκά Νομικού» μπορείτε να δείτε εδώ: http://kallistorwntas.blogspot.gr/2012/02/blog-post_4039.html

Δωρεά από Οιάτη στον Άγιο Νικόλαο του Πειραιά.

January 1, 2016, 10:20 am

≫ Next: Κώδικες των ενοριών και εφημεριών της Επισκοπής Θήρας

≪ Previous: Μνήμη εφοπλιστή Δημητρίου Νομικού με καταγωγή από την Οία (1924-2015)

$

0

0

Δωρεά από Οιάτη στον Άγιο Νικόλαο του Πειραιά.

Την άγνωστη αυτή πληροφορία, μας την εμπιστεύθηκαν πρόσφατα Οιάτες κάτοικοι του Πειραιά και αφορά για μια υπέροχη εικόνα της Παναγίας σε μαρμάρινο τέμπλο που κοσμεί πάνω από 30 χρόνια τον υπέρλαμπρο και επιβλητικό ναό του Πειραιά και είναι δωρεά από Οιάτη κάτοικο του.  .

Ας τα πάρουμε από την αρχή όμως…

Έχουμε αναφέρει αρκετές φορές ότι η Οία ήταν ο ναυτότοπος της Σαντορίνης και ο Πειραιάς ο τόπος που εγκαταστάθηκαν οι Οιάτες από τα τέλη του 19^ουαιώνα.  

Ο Πειραιάς έγινε η νέα πατρίδα τους και  σήμερα -στον πυρήνα που δημιούργησαν οι παλιοί Οιάτες- υπάρχει πλέον μια μεγάλη παροικία Οιατών. Είναι τα παιδιά, τα εγγόνια, τα δισέγγονα τους  που γεννήθηκαν στο πρώτο λιμάνι της χώρας,που πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν όχι μόνο στην Ελληνική Ναυτιλία αλλά κυρίως στην Πειραϊκή κοινωνία που μεγάλωσαν και κατοικούν, αφήνοντας τη δική τους σφραγίδα στα γενόμενα της πόλης του Πειραιά.

Ένας λοιπόν από αυτούς τους Οιάτες που από πολύ μικρός εγκαταστάθηκε στον Πειραιά με  τους γονείς του  ήταν και ο δωρητής της εικόνας για την οποία θα αναφερθούμε.  

Δωρητής λοιπόν ήταν ο καπετάνιος  Ευάγγελος Πλατής (το «Γλεζί» όπως ήταν το οικογενειακό τους παρατσούκλι). Ήταν γιος των Οιατών, καπετάν-Μανώλη Πλατή και της συζύγου του Μαργαρίτας Πλατή το γένος Γεωργίου Νομικού, αλλά και ανιψιός της γιαγιάς Καδιώς Σιγάλα, καθώς η μητέρα του Μαργαρίτα ήταν αδερφή της.  Γεννήθηκε στην Οία αλλά όντας σε μικρή ηλικία, η οικογένεια του –λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του- εγκαταστάθηκε στον Πειραιά όπου και μεγάλωσε και κατοικούσε όλα τα χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του (αυτά τα στοιχεία αναφέρονται μέσα στο βιβλίο της Καδιώς Κολυμβά «Η Πάνω Μεριά του κόσμου» το οποίο αποτελεί αυτοβιογραφία της γιαγιάς Καδιώς Σιγάλα). 

Όπως μας τον περιέγραψαν οι συντοπίτες του στον Πειραιά, άνθρωπος βαθιά θρησκευόμενος και γαλουχημένος με τις αξίες της οικογένειας, μετά το θάνατο των γονιών του αλλά και τον πρόωρο χαμό του μοναδικού αδερφού του Γιώργου Πλατή θέλησε να κάνει ένα αφιέρωμα στην αιώνια μνήμη τους. Έτσι, στην ενορία του τον επιβλητικό Άγιο Νικόλαο του Πειραιά και συνάμα προστάτη των ναυτικών έκανε δωρεά μια εικόνα της Παναγίας σε μαρμάρινο τέμπλο. Η επιλογή του για την Παναγία δεν ήταν τυχαία, αφού επέλεξε το πρόσωπο της Θεοτόκου προς τιμήν της «Παναγίας Πλατσανής» της Οίας. Η εικόνα λοιπόν αυτή  από το 1983 βρίσκεται μέσα στον ναό του Αγίου Νικολάου.

Απεικονίζει την κλασσική μορφή της Παναγίας  που κρατάει στα χέρια της το Χριστό και ευλογεί. Το τέμπλο, σκαλισμένο εξολοκλήρου από λευκό μάρμαρο, έχει ύψος πάνω από 3 μέτρα με δυο κίονες δεξιά και αριστερά και στο βάθρο κάτω από την εικόνα απεικονίζεται ένα ιστιοφόρο της Οίας του 19^ουαιώνα. Μια μεγαλοπρεπή εικόνα που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του ναού καθώς μπαίνουμε από την κυρία είσοδο με σκαλισμένη επιγραφή:

Δωρεά

οικογενείας Ευαγγέλου Εμμ. Πλατή (πλοιάρχου Ε.Ν.)

εις μνήμην γονέων του

Εμμανουήλ και Μαργαρίτας Πλατή

και Γεωργίου Εμμ. Πλατή (πλοιάρχων Ε.Ν.)

1983

 

Αν λοιπόν βρεθείτε κάποια στιγμή στον Άγιο Νικόλαο του Πειραιά, σταθείτε και προσέξτε αυτή την τόσο όμορφη εικόνα. Και να είστε σίγουροι ότι σε όποια εκκλησία της πόλης και αν βρεθείτε, στον Άγιο Σπυρίδωνα, στον Άγιο Νείλο, στο Ρόδον το Αμάραντο, στην Αγία Παρασκευή, στην Αγία Τριάδα και σε τόσες άλλες, το μάτι σας σίγουρα θα πέσει και σε κάποια δωρεά Οιάτη κατοίκου της.  Η παρουσία τους στα δρώμενα του Πειραιά είναι έντονη αλλά αθόρυβη…

Ως «Καλλιστορώντας» απλά προτρέπουμε τους Οιάτες του Πειραιά να αρχίσουν σιγά-σιγά να μας ξεδιπλώνουν το κουβάρι των 100 και πλέον χρόνων της άγνωστης -για όλους εμάς- αλλά τόσο ουσιαστικής ιστορίας τους στο πρώτο λιμάνι της χώρας.

---

Κώδικες των ενοριών και εφημεριών της Επισκοπής Θήρας

January 4, 2016, 10:35 pm

≫ Next: Παλιές Χοροεσπερίδες της Σαντορίνης

≪ Previous: Δωρεά από Οιάτη στον Άγιο Νικόλαο του Πειραιά.

$

0

0

 Κώδικες των ενοριών και εφημεριών της Επισκοπής Θήρας

Αρχιμ. Δανιήλ Δεναξά : Η Ιερά Μητρόπολις Θήρας, εκδ. Θηραϊκή., 1933

Αν   μεταφερθούμε στο χρόνο πίσω, στα τέλη του 19^ου και στο πρώτο μισό 20^ουαιώνα, μέρος της αναζήτησής μας δεν θα μπορούσε να είναι η εκκλησιαστική ιστορία του τόπου  για άλλη μια φορά. Μία από τις πιο σημαντικές μορφές της είναι ο αρχιμανδρίτης Δανιήλ Δεναξάς.  Στο παραπάνω βιβλίο του, καταγράφονται εκτός των άλλων και λεπτομέρειες που προέρχονται από τους κώδικές των ενοριών της Επισκοπής Θήρας. Από αυτές, θα σταθούμε σε δύο χρονολογίες, 1871 και 1932

Το 1871, στην Μητρόπολη Θήρας υπάγονταν 77 ενορίες, από τις οποίες 53 στη Σαντορίνη και στη Θηρασιά ενώ το 1932 21 ενορίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ερμηνείας είναι ότι για π.χ. η Οία έχει 8 ενορίες ενώ παρά την μεγάλη πτώση των ενοριών στις αρχές του 20^ουαιώνα, εξαιτίας της διαφορετικής κοινωνικής και οικονομικής περιόδους του νησιού, η Οία και στον δεύτερο πίνακα έχει 3 ενεργές ενορίες.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο στον δεύτερο πίνακα είναι η παρουσία συγκεκριμένων εκκλησιαστικών μορφών του 20^ουαιώνα,  όπως οι ιερείες Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Δεναξάς, Μακάριος Σιγάλας και Παναγιώτης Βαρβαρήγος.

Κώδικας ενοριών 1871 Χωριά Ενορίες Εφημέριος Aρ.Οικ. Φηρά Υπαπαντή του Σωτήρος Νεόφυτος Μπελώνιας 75 Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος Γεράσιμος Μαυράκης 45 Άγιος Νικόλαος Γυαλός Ελευθέριος Αλεφραγκής 30 Φηροστεφάνι Άγιος Γεράσιμος Νεόφυτος Αλαφούζος 75 Κοντοχώρι Άγιος Ευστάθιος Νικόλαος Γαβαλάς 90 Κοντοχώρι Άγιος Ελευθέριος Γαβριήλ Νομικός 80 Παναγιά του Λαγκαδιού Ιωάννης Ζώρζος 80 Ημεροβίγλι Παναγιά η Μαλτέζα Γεώργιος Μαυρομμάτης 90 Άγιος Γεώργιος Μακάριος Χάλαρης 50 Ανάσταση Κύριλλος Καραμολέγκος 0 Τίμιος Σταυρός Αβέρκιος Βασσάλος 80 Βουρβούλος Κοίμηση της Θεοτόκου Γεώργιος Ρούσσος 70 Καρτεράδος Άγιος Νικόλαος  Ανδρέας Σιγάλας 75 Ανάληψη Μάρκος Ζάννος 70 Θεοτόκος Γλυκογαλούσα Αζαρίας Καραμολέγκος 65 Τίμιος Πρόδρομος Ιάκωβος Βάιλας 70 Πύργος Καστέλι Εισοδίων Σωφρόνιος Ζάννος 85 Ξύπορτο Αγίας Θεοδοσίας Ιωάννης Καραμολέγκος 75 Ξύπορτο Άγιος Νικόλαος Αμβρόσιος Γαβαλλάς 45 Ξύπορτο Μεταμορφώσεως Γεώργιος Καραμολέγκος 0 Έξω Γωνιά Άγιος Χαράλαμπος Σπυρίδων Σαλίβερος 85 Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος Ιωάννης Ζώρζος 35 Μέσα Γωνιά Αγία Τριάς Μιχαήλ Μενδρινός 50 Μεταμόρφωση Μακάριος Μενδρινός 50 Ταξιάρχης Νικόλαος Μινδρινός 43 Βόθων Αγία Τριάς Γεώργιος Ρώσσος 57 Γενέσιον της Παναγιάς Νικόλαος Μονεμβασιώτης 70 Αγία Άννα Ιωάννης Βλάχος 58 Μεσσαριά Άγιος Δημήτριος Μακάριος Νομικός 140 Αγία Ειρήνη Αντώνης Βαιλας 120 Παναγιά Ελεούσα 0 Οία Παναγιά Ακαθίστου Αντώνιος Σαρρης 80 Αγία Τριάς Ιερόθεος Χαδεμένος 47 Αγία Αικατερίνη Μιχαήλ Βάλβης 57 Άγιος Νικόλαος Γεώργιος Δακορώνιας 81 Μετόχι Εισόδια Ζαχαρίας Νομικός 61 Άγιος Σπυρίδων Ιγνάτιος Γαβρίλης 88 Άνάσταση Διονύσιος Ζαράνης 81 Παναγιά Μαρμαρινή Γεώργιος Βαρβαρήγος 59 Φοινικιά Αγία Ματρώνα Θεόδωρος ΜωραΪτης 69 Θηρασιά Άγιος Δημήτριος Λουκάς Παράβαλος 75 Ανάληψη Χρήστος Βλαβιανός 65 Εμπορείο Καστέλι Ευαγγελισμός Κύριλλος Βάλβης 84 Άγιος Χαράλαμπος Ιγνάτιος Σιγάλας 70 Άγιος Σπυρίδων Εμμανουήλ Δρόσος 60 Μεταμόρφωση Ιωάννης Βασσάλος 90 Αγία Τριάς Γεώργιος Νομικός 40 Μεγαλοχώρι Παναγία Εισοδίων Μάρκος Δεναξάς 103 Άγιος Αντώνιος Νικόλαος Ρενιέρης 40 Ευαγγελισμός Κοσμάς Βλάχος 39 Άγιοι Ανάργυροι Αθανάσιος Ακύλας 120 Ακρωτήρι Αγία Θεοδωσία Πέτρος Βελώνιας 96 Άγιος Νικόλαος Νικόλαος Καβαλάρης 78 3541 Πίναξ των ενοριών της Ιεράς Μητρόπολης Θήρας - Οκτώβριο 1932 Δήμος Χωριό οικογένειες εφημέριος Θήρας Φηρά 90 Δανιήλ Δεναξάς Κοντοχώρι 180 Ευστάθιος Αμπαζόγλου Φηροστεφάνι 50 Ιάκωβος Ευδαίμων Ημεροβίγλι 97 Αντώνιος Μαθάς Βουρβούλος 100 Ματθαίος Ρούσσος Καρτεράδος 163 Πέτρος Πρέκας Καλλίστης Πύργος - Εισόδια 73 Γεώργιος Δεναξάς Πύργος - Μεταμόρφωση 151 Γεώργιος Ι. Δεναξάς, ιερομόναχος Μεσσαριά 196 Παρθένιος Ακύλας Βόθωνας 86 Ιωάννης Ξαγοράρης Έξω Γωνιά 98 Μακάριος Σιγάλας Επισκοπή Γωνιάς 154 Ιωάννης Μενδρινός Εμπορείου Εμπορείου  Ευαγγελισμός 146 Μάρκος Βασσάλος εμπορείου - Μεταμόρφωση 131 Μάρκος Δεναξάς Μεγαλοχωρίου - Εισόδια 159 Παναγιώτης Βαρβαρρήγος Μεγαλοχωρίου Άγιοι Ανάργυροι - Μιχάλης Συρίγος Ακρωτηρίου 77 Γεώργιος Φύτρος Οία; Πλατσανή 105 Ζαχαρίας Σαρρής Σταυρός 66 Νίκος Δακορώνιας Άγιος Γεώργιος 80 Ελευθέριος Καραβίας Θηρασιά Μανωλά 66 Εμμ. Βαρβαρήγος Ποταμός 87 Δ.Μπαλόπητος

Παλιές Χοροεσπερίδες της Σαντορίνης

January 18, 2016, 11:22 pm

≫ Next: Ανταπόκριση του υγειονόμου Σύρου για την έκρηξη του 1870

≪ Previous: Κώδικες των ενοριών και εφημεριών της Επισκοπής Θήρας

$

0

0

Φίλιππας Κατσίπης : ΘηραΪκά Νέα, (206- Ιανουάριος 1972)

΄Ενας Τελώνης που έκαμε πολλα  χρόνια στο  νησί   μας  ονόματι  Ιω.Παπαμανώλης   είχε την έμπνευση  στα 1932 να εκδώσει  ένω βιβλίο  για  την  πατρίδα  μας  που έχει τον  τίτλο   <Η  νήσος  θήρα  - Σαντορίνη>  Το  βιβλίο  αυτό  αρκετά   χρήσιμο   για  τις  διάφορες πληροφορίες  που  μας  δίνει , μα  και διασκεδαστικό   γιατί έχει   θησαυρίσει   και    αρκετό   κουτσομπολιό   .

Γράφει λοιπόν  και  τούτο  < Η  Θήρα είναι  μία  οικογενει ακή  πόλις  της  οποίας  οι κατοικοι  διάγουν  την  πλέον  οικογενειακήν   ζωήν   με  πρόγραμμα  εσωτερικών  μαθητων    Λυκείου  > . Αμέσως   όμως παρακάτω  και  γράφοντας  για  την  περίφημη   Λέσχη  των  Φηρών  σημειώνει    < Εις  αυτήν  εδίδοντο τον χειμώνα  μέχρι  και  της   τελευταίας Κυριακής  των  Απόκρεων  ολονυχτιοι  οικογενειακοί  χοροί  εις  τους οποίους    προσήρχοντο και  εκ των  άλλων  χωρίων. Το  μεσονύκτιον  σουπέ παρείχετο  εξαιρετικώς  πλούσιον και  εν  ζηλευτή τάξει   εις   ιδιαιτέραν  ευρείαν  αίθουσαν. Οι   χοροί ούτοι εδίδοντο με  ατομικόν  εισιτήριον μετέχον  εις  όλα….Εις  τους χορους  της  λέσχης  εκαλείτο  πιανιστας  εκ ΄ Σύρου Ιταλός  μαέστρος >.

Δεν  ξέρω  πότε  ακριβώς  συμβαίνανε  τα΄ ανωτέρω  .  Πάντως  στις  σελίδες της  “ Σαντορίνης” του  1920 ψάρεψα ένα  τέτοιο  χορό,  πού  έγινε  στην  Λέσχη  και  σας  τον  μεταφέρω  κοντοσύλλαβα κι’  από  τις  απλές  μου  συμειώσεις   για  να  πάρετε  και  σεις   μιάν  ιδέα της  κοσμικής  ζωής  του  νησιού  μας  .

<Μεγάλην  επιτυχίαν  εσημείωσεν   ο  εν  τη  Λέσχη των  Φηρών  τoΣάββατον (11.1.1920)   δοθείς  χορός  τη  πρωτοβουλία  του  φιλοπροόδου Διευθυντού  του  Υπ)τος  της  Εθνικής  Τραπέζης κ.  Αλ. Κουσκουλέκα  .

Αι  δεσποινίδες της  νήσου  μας  παρουσίασαν   τι  το  εξαιρετικόν   εν  τη όλη  του  χορού  διαρκεία αποδείξασαι  την  κοινωνικήν  καταγωγήν   και  επί  το  νεωτεριστικόν  διάπλασιν  αυτής. Τουαλέται τελειόταται.  Υπέρ  πάσας   εξαίσιαι αι  δεσπονίδες Ελένη Γ. Κουτσογιαννοπούλου και  Μάνια  Σορώτου, κατέθελξαν   τους  πάντας και  δια  του  χορού  και  εις  το  πιάνο  εφελκύσασαι  τον  κοινόν  θαυμασμόν.  Αι  δεσποινίδες  Ευανθία  Παπαδοπούλου   Ερινούλα  Κουσκουλέκα , Μοίρα  Μαλασπίνα, Μαρία  Βαρότση και  Ελένη Δ Κουτσογιαννοπούλου   ανεδείχθησαν   τέλειαι   καταχειροκροτηθείσαι  επανει λημμένως> .

Συμπληρώνω  ,  όμως  την  παραπάνω  περ ιγραφή  με  μίαν  χοροεσπερίδα που  έγινε  μετα  από  ένα  μήνα  στο…..Βόθωνα  και  ήταν   μοναδική  απ΄ όσες  εχουν  γίνει  μέχρι  σήμερα,  καθώς  νομίζω,  γιατί πολλές  ντάμες  ήτανε  μασκέ…

<Το  εσπέρας  του  παρ.Σαββάτου  ο   μεγαλοκτηματίας  κ. Γ. Αναπλιώτης   και η  ευγενεστάτη αυτού  σύζυγος   κ.  Μάνια  διοργάνωσαν  μίαν  θαυμασίαν  και  αλησμόνητον   χοροεσπερίδα   εις τον  εν Βόθωνι  οίκον  των     όπου  παρέστησαν  προσκληθέντες   επέκεινα  των  50  κυριών    δεσποινίδων και  κυρίων  της  εκλεκτοτέρας   κοινωνικής  τάξεως  του   τόπου  μας  .

Και  ξαφνικά  ....Μία  εκτάκτου    ωραιότητος  και   φαντασμαγορίας  πλαστική   εικών    απεκαλύφθει με  ενδυμασίας    πολυποικύλους και  πολυχρώμους  επι  τούτο κατασκευασθείσας    Το  γκρουπ  απετέλουν   υπεράνω όλων  η  δις  Μαίρα  Μαλασπίνα   ως   Άγγελος  ιπτάμενος   και  υπ΄ αυτήν   η  κ. Μάνια  Αναπλιώτου  , ως  Ρωσίς  με  αρχαίαν  της  πατρίδος  της  ένδυμα  , ένθεν  δε  και  ένθεν  και  υπ΄αυτήν η  κυρία  Θεώνη  Μυρογιάννη,  ως  νυξ  αστερόεσσα ,  Ανδριανούλα  Γ. Ασιμή  ,  ως  Αλσατις,,   Ευγενία  Γ. Ακύλα, ως Αθιγγανίς  και   αι   δίδες  Ελένη  Γ. Κουτσογιαννοπούλου,   ελληνική  σημαία,  Ερινούλα  Κουσκουλέκα    Αθιγγανίς    Αικατερίνη  και    Ρίτα  Γαβαλά ,  η   μέν  ως  πεταλούδα , η  δε  ως  παπαρούνα  κατέρυθρος,  Μαρία  και  Μαργαρίτα  Σορώτου  ,  η  μεν  ως  Κολομβίνα, η  δε  ως  ανθοπώλις> 

Σας  σημειώνω  ακόμη πως  ο  χορός  διήρκεσε  μέχρι  στις  8  το   πρωί.

Μά  εκεί   που  γινόντουσαν  γλέντια  και  μασκαράτες   καθημερινώς   ήταν  ο  Πύργος  . Δυστυχώς , όμως  δεν  μπορώ  και  να σας  τα  περιγράψω, γιατί  η  απαραίτητη  προυπόθεση είναι  να  ξέρει  κανείς < πρόσωπα  και  πράγματα >  για  να είναι  σε θέση   να  μεταφέρει  τι  λεπτότητα, το  χιούμορ  και  το  κέφι  τους .  ‘ Αλλως  τα  καταστρέφει  και  σας  φέρνω  ένα  παράδειγμα  .

Μιά  χρονιά   ντύθηκαν  μασκαράδες   μερικοί   νέοι  του  Πύργου  και   πηγαίνοντας   στ΄ αρχοντικά  σπίτια  που  κάνανε     ολονύκτιες  βεγγέρες  πείραζαν  τους  παρευρισκομένους   με  στίχους  και  έξυπνα  πειράγματα  .

Αναμεσάτους   είταν  και  ένα  πειρακτήριο  που  είχε  και  σατυρική   φλέβα   και   ποιητική  ευχέρεια(δεν  ξέρω   αν  έχω  το  δικαίωμα  ν΄ αναφέρω  τ΄ ονομά  του ).  Μπαίνοντας  λοιπόν   σ΄ ένα   αρχοντικό  σπήτι  βρήκαν και   μιά   ονόματι  Δέσποινα  (  μακαριτισα)  πολυπράγμονα  και  …….ακλερη.Καί  τότες    ο  ποιητής  λέει  με  στόμφο  .

Μία  δέσποινα  του  Πύργου

Στα  καθήκοντα  πιστή,

Εις  τας   ερχομένας  κάνει

πάντα  τον  υπασπιστή.

Δεν  σας λέω  δε  ποια  είναι

‘ Αν  μπορείτε  βρέτε  την

Ειν΄ η  άκλερη  του  Πύργου

Στρέψτε  και  κοιτάχτε  την……….

Είπε  και  άλλους  πιο  πικάντικους  και  καλλίτερους   στίχους   ο….  άγν ωστος  μου  ποιητής  .  Που  θα τους  βρώ   όμως……Κ΄ είνε  ανάγκη   θα   μου πείτε……..   Ασφαλώς  . Γιατί   από  μικρές   και   ασήμαντες  πληροφορίες  βγαίνουν πολλές  φορές  σπουδεότερα  και  σημαντι κώτερα    συμπεράσματα  που  χαρακτηρίζουν     όχι  μονάχα  <Πρόσωπα  και  Πράγματα>  αλλά  και  μια  ολόκληρη  εποχή  .’ Όπως  εκείνη  που  είταν  γεμάτη  πολιτισμό , ευγένεια  και  αρχοντιά  , και  που  έσβυσε  και  χάθηκε  ,  καθώς   λέει  ένας  άτυχος  ποιητής.

Πέρασαν ,  όπως   περνούνε

Όσα  δεν  θα  ξαναρθούνε  …….

Ανταπόκριση του υγειονόμου Σύρου για την έκρηξη του 1870

February 1, 2016, 12:46 pm

≫ Next: Η «νεράϊδα» της Σαντορίνης ή ο «σκοπός του Τζίτζικα» της Νάξου

≪ Previous: Παλιές Χοροεσπερίδες της Σαντορίνης

$

0

0

Γράφει ο Α. Ζώρας υγειονόμος Σύρου προς τον Νομάρχη Κυκλάδων:   Ἐκάλεσα ἐνώπιόν μου τὸν πλοίαρχον Ν. Συρῖγον σήμερον ἐλθόντα ἐξ Οἴας Θήρας, ὅστις μοὶ ἔδωκε τὰς ἀκολούθους πληροφορίας περὶ τοῦ ἐκεῖ ἐπισυμβάντος σεισμοῦ. Τὴν Παρασκευὴν (12), ὥραν 2 μ. μ. συνέβη σεισμὸς γενικὸς καθ’ ἅπασαν τὴν νῆσον, ὅστις διήρκεσε μέχρι τριῶν λεπτῶν τῆς ὥρας· οὐδεμία οἰκία κατέπεσεν εἰς ἐπάνω μεριὰ ἀφ’ ὅπου ἦλθεν ὁ πλοίαρχος· οὐδεὶς ἄνθρωπος ἔπαθε κατὰ τὰ μέρη ἐκεῖνα· βράχοι μόνον κατέπεσαν ἐκ τῶν θέσεων ἁγίων Ἑπτὰ Παίδων, ἁγίου Νικολάου Φυσκιώτα(sic) καὶ Ἀρμενάκη. Ὁ πλοίαρχος οὗτος ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ χωρίου του (θέσις Ἀμόνδι(sic) τὸ Σάββατον τὴν μεσημβρίαν· δὲν εἶχε δὲ φθάσει ἐκεῖ οὐδεμία εἴδησις μέχρι τῆς ἀναχωρήσεώς του περὶ τοῦ ἀποτελέσματος τὸ ὁποῖον ἐπέφερεν ὁ σεισμὸς εἰς Φυρὰ (πρωτεύουσαν τῆς νήσου)· ἔβλεπον ὅμως ἐκ τοῦ χωρίου του τὴν πόλιν κεκαλυμμένην ὑπὸ καπνοῦ ὡς νὰ ἔκαμεν ἔκρηξιν τὸ ἡφαίστειον. Εἰς ἓν δὲ νησίδιον (Ἀσπρονήσιον καλούμενον Ἔρμνον(sic) ἀπέχον 1/2 μίλιον περίπου τῆς νήσου ἐκόπη μέρος αὐτοῦ εἰς τὸ ἄκρον καὶ ἐβυθίσθη εἰς τὴν θάλασσαν. Οὐδὲν ἄλλο ἐγνώριζεν ὁ πλοίαρχος νὰ μᾶς εἴπῃ. Σύρος 16 Ἰουνίου 1870. Ὅλως ὑμέτερος.... Εθνοφύλαξ, αρ. φύλ. 1998, 18.06.1 870: 3

Η «νεράϊδα» της Σαντορίνης ή ο «σκοπός του Τζίτζικα» της Νάξου

February 3, 2016, 11:08 am

≫ Next: Η «Παναγία Μαρουλιανή» (Υπαπαντή) της Οίας….στην Καλλίπολη του Πειραιά!

≪ Previous: Ανταπόκριση του υγειονόμου Σύρου για την έκρηξη του 1870

$

0

0

Ένα παλιό τραγούδι – μπάλλος που ακουγόταν και χορευόταν και στη Σαντορίνη  είναι το «Νεραϊδα είσαι μάτια μου» Προσωπικά έχει καταγραφεί στην μνήμη μου από την Μαρίζα στο «Αιγαίο» σε συνεργασία με το Λαογραφικό Όμιλο Σαντορίνης. Από πλευράς Σαντορίνης, έμαθα τις τελευταίες μέρες και τις εξής μικρολεπτομέρειες που συσχετίζονται της ευρύτερης κινητικότητας του τραγουδιού.

Σαν σκοπός στην Νάξο είναι γνωστός ως «Σκοπός του Τζίτζικα» ή της παλιάς Πατινάδας. Η Μαρία Ξεφτέρη, γλωσσολόγος υποψήφια δρ. Kαποδιστριακού Πανεπιστημίου ΑΘηνών και εκλεκτή φίλη και συνοδοιπόρος γράφει στη «Φωτεινή Παντογνώστρα[1]» της:

¨Στ’ Απεράθου, το συγκεκριμένο τραγούδι παραγγέλλεται, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μου, ως «Σκοπός του τζίτζικα». Θεωρείται βέρσο μπάλλο, το οποίο κάποια στιγμή αυτονομήθηκε και αποτέλεσε από μόνο του ξεχωριστό τραγούδι, το οποίο χορεύεται κυρίως ως συρτό. Πάνω στη συγκεκριμένη μελωδία, η οποία επαναλαμβάνεται συνεχώς, τραγουδιούνται δεκαπεντασύλλαβα δίστιχα, όπως τα παρακάτω:

Όλα μας κι αν τα ξέχασες, μιας βραδινιάς θυμίσου,

που σου ‘λεα «ξημέρωσε» και μου ‘λεες «κοιμίσου».

Όλα μας κι αν τα ξέχασες θυμίσου ένα βράδυ

ο λύχνος εκατσούβλιζε και δεν είχαμε λάδι.

Όλα μας κι αν τα ξέχασες, ένα θυμίσου μόνο:

τσοι τελευταίες μας μαθιές, πο’ λλάζαμε με πόνο." 

 Με κάποιες διαφορές εμφανίζεται και στη Σαντορίνη. Αν και εντοπίζεται χωρικά σε 2-3 χωριά, ουσιαστικά σύμφωνα με την μία πληροφορία ακουγόνταν πάντα μετά από γλέντια ή βεγγέρες στην επιστροφή για το σπίτι από ερωτευμένους νέους  και σε κάποιες φορές ήταν σαν ένα τραγούδι – σήμα προς την κοπελιά ώστε να καταλάβει οτι ο αγαπητικός της βρισκόταν σε ένα συγκεκριμένο σημείο που είχαν καθορίσει στο χωριό και την περίμενε.

Ακόμα δε μια άλλη ιστορία για το τραγούδι αυτό χρονικά μας μεταφέρει  λίγο μετά την μικρασιατικη καταστροφή όπου ακούγεται το  «Ένα καράβι αρμάτωσα να ‘ρθώ να σε γυρέψω, κι αν δε με θες, νεράιδα μου, μια νύχτα θα σε κλέψω.» από αγωγιάτη πρόσφυγα στο νησί ο οποίος προσπάθησε να κορτάρει την αρχόντισσα του αμπελιού που δούλευε.  Μέχρι τότε  γνώριζαν και τραγουδούσαν μόνο τους πρώτους στίχους.

Ταυτόχρονα βέβαια, οφείλω να ομολογήσω άλλη μια μικρή επίσημανση για το σκοπό αυτό. Συνήθως οι σύγχρονοι μουσικοί όταν παίζουν την «Νεραϊδα»,  το κάνουν είτε ως ακόλουθο του Συρτού, δλδ συρτό και γύρισμα σε αργό Μπάλλο/ Νεραίδα είτε αυτόνομα.

Όπως και να χει, η σημασια του συγκεκριμένου τραγουδιού στην καταγραφή της μουσικής παράδοσης του νησιού είναι ξεχωριστή. Η κινητικότητα του σκοπού από τη μία και η διαφοροποίηση του ανα περιοχές το μετουσίωσαν σε μία ξεχωριστή καταγραφή στο ευρύτερο πλαίσιο της ιστορίας μας. Έχουμε από την μία πλευρά τα τραγούδια της Βεγγέρας, του Γάμου, του Κλήδωνα, του τραπεζιού, τα αστεία τις ρίμες τα κάλαντα, τους συρτούς- τους μπάλλους, και σε ξεχωριστή αναφορά τον μπάλλο «Νεραίδα είσαι μάτια μου».

Νεράιδα είσαι, μάτια μου, και το γιαλό ορίζεις.

Θέλεις, μου παίρνεις τη ζωή, θέλεις, μου τη χαρίζεις.

Κοράλλια είναι τα χείλη σου, κύματα τα μαλλιά σου

κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου.

Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα

και τ’ όνομά σου έγραφα και τό ’σβηνε το κύμα.

Ένα καράβι αρμάτωσα να ’ρθώ να σε γυρέψω.

Κι αν δε με θες, νεράιδα μου, μια νύχτα θα σε κλέψω.

Νεράιδα είσαι, μάτια μου, και το γιαλό ορίζεις

Θέλεις, μου παίρνεις τη ζωή, θέλεις, μου τη χαρίζεις.

[1] Βλ. Μαρία Ξεφτέρη Σκοποί και τραγούδια τ Απεράθου (Μέρος 5ο): ο Σκοπός του Τζίτζικα ή της παλιάς πατινάδας , στο https://xefteri.wordpress.com/2011/05/11/%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CF%84%E2%80%99-%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%AD%CF%81-2/ ( ενημέρωση Φεβρουάριος 2016)

Η «Παναγία Μαρουλιανή» (Υπαπαντή) της Οίας….στην Καλλίπολη του Πειραιά!

February 15, 2016, 8:00 am

≫ Next: Όταν η λαογραφία της Σαντορίνης συνδέεται με την επιστημονική έρευνα ..

≪ Previous: Η «νεράϊδα» της Σαντορίνης ή ο «σκοπός του Τζίτζικα» της Νάξου

$

0

0

 

. Ο ναός της "Παναγίας Μαρουλιανής"στην Καλλίπολη

Ως γνωστόν στην Φοινικιά της Οίας υπάρχει ο ναός της «Παναγιάς Μαρουλιανής» που είναι αφιερωμένος στην Υπαπαντή και πανηγυρίζει στις 2 Φεβρουαρίου.  

Στην Καλλίπολη του Πειραιά όμως υπάρχει εξίσου μια «Παναγία Μαρουλιανή», ένας μικρός ναός που ιδρύθηκε από οικογένεια Οιατών εγκατεστημένη στον Πειραιά και είναι αφιερωμένος και εκείνος στην Υπαπαντή.

Σε παλαιότερη ανάρτηση για τους Οιάτες του Πειραιά είχαμε αναφέρει ότι όντας μακριά από το χωριό τους καταφύγιο και παρηγοριά έβρισκαν πάντοτε στους Αγίους. Η σχέση με την πίστη τους  φαίνεται πολλάκις από δωρεές τους σε εκκλησίες του Πειραιά αλλά και από την διαρκή ενεργή δράση τους στις τοπικές Πειραιώτικες ενορίες.

Όμως το πιο σημαντικό δείγμα παρουσίας και συμβολής των Οιατών στα θρησκευτικά δρώμενα του Πειραιά είναι η δημιουργία του ναού της Υπαπαντής στην Καλλίπολη ή αλλιώς της «Μαρουλιανής» του Πειραιά!

Ποιος είναι όμως  ο ναός…

Έξοδος της εικόνας από το ναό για την περιφορά

Ο ναός λοιπόν του Πειραιά βρίσκεται στην οδό Φλέσσα 72 κοντά στην πλατεία Πηγάδας, στο κομμάτι της Φλέσσα μεταξύ των οδών Αντωνίου Θεοχάρη και Σπυρίδωνος Λάμπρου.  

Ιδρυτές του ήταν η οικογένεια Καρρά, και συγκεκριμένα ο Θωμάς Καρράς και η σύζυγος του  η Παναγούλα.  Ο Θωμάς μαζί με τα αδέρφια του Γιώργο και Δημήτρη ήσαν γεννημένοι στην Οία και εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά σε νεαρή ηλικία πριν από τον Πόλεμο ανοίγοντας εργοστάσιο ναυπηγοξυλείας στο Χατζηκυριάκειο, κάνοντας ξυλουργικές εργασίες σε βαπόρια. Το οικογενειακό τους παρατσούκλι ήταν «τα σφαλάγκια» λόγω της εργασίας τους ως καραβομαραγκοί, καθώς στην τοπική ναυτική ορολογία της Οίας το «σφαλάγκι» είναι το μακρόστενο δοκάρι που χρησιμεύει για να ρυμουλκηθεί το πλοίο από τη θάλασσα στη ξηρά και τοποθετείται κατά μήκος της σχάρας στην «ναυπηγική κλίνη».   (σ.σ. στην Οία υπάρχουν παρά πολλές οικογένειες με το επίθετο Καρρά και μόνο με την αναφορά στο οικογενειακό παρατσούκλι γίνεται κατανοητό για ποια οικογένεια πρόκειται).

Μέχρι και οι κολώνες ήταν σημαιοστολισμένες από τον Δήμο Πειραιά  με την Ελληνική σημαία και τη σημαία του Δήμου.

Την περίοδο του Πολέμου, το ένα από τα αδέρφια πέθανε στους βομβαρδισμούς του Πειραιά καθώς η καρδιά του δεν άντεξε να βλέπει τις μεγάλες καταστροφές που προκαλούσαν τα Γερμανικά αεροπλάνα εκτινάσσοντας το λιμάνι και τον ναό της Αγ.Τριάδας κυριολεκτικά στον αέρα! Λίγο μετά εγκαταστάθηκε μόνιμα στον Πειραιά με την οικογένεια του και άλλος ένας από τα αδέρφια Καρρά, ο Ευάγγελος, ο οποίος μέχρι τότε ζούσε στην Οία.  Τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά τον Πόλεμο, το εργοστάσιο ναυπηγοξυλείας των Καρράδων ήταν ένα από το πιο πασίγνωστα και φημισμένα καραβομαραγκούδικα ολόκληρου του Πειραιά.

Tα λάβαρα

Ο Θωμάς λοιπόν με την σύζυγο του την Παναγούλα (Παναγιώτα), όντας άνθρωποι θεοσεβούμενοι και βαθιά θρησκευόμενοι, αποφάσισαν να αφιερώσουν μια εκκλησία προς τιμή της Θεοτόκου. Έτσι δώρισαν την οικία τους στην οδό Φλέσσα την οποία μετέτρεψαν σε εκκλησία αφιερώνοντας την στην εορτή της Υπαπαντής για την «Παναγία Μαρουλιανή» της Οίας. Μέχρι σήμερα ο ναός διατηρεί την αρχική εξωτερική μορφή του ως παλιά μονοκατοικία του Μεσοπολέμου και για αυτό έχει αυτή την ιδιαίτερη δόμηση ανάμεσα στις σημερινές πολυκατοικίες.

Η εκκλησία λειτουργούσε αρχικά ως ιδιωτικό οικογενειακό εκκλησάκι ακολουθώντας την εορτή με το Παλαιό Ημερολόγιο (Ιουλιανό) δηλαδή στις 15 Φεβρουαρίου, παράδοση που παρέμεινε και καθιερώθηκε επίσημα. 

Κατα τη διάρκεια της περιφοράς της εικόνας στα στενά της Καλλίπολης

Μάλιστα σε πηγές και ιστορικά στοιχεία που αφορούν τον Πειραιά, ο ναός είναι καταγεγραμμένος με την Οιάτικη ονομασία: «Παναγία Μαρουλιανή».  Μια από τις πηγές αυτές είναι και το «Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα» του Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος (Πειραιάς 2004), όπου αναφέρει: «Στην καρδιά της περιοχής (σ.σ. Καλλίπολη) υπάρχει ο ενοριακός ναός της Αγ. Παρασκευής. Στην περιοχή υπάρχουν ακόμα ο ναός Παναγία Ρόδον το Αμάραντο, ο ναός των Αγίων Αναργύρων  και οι ναοί της Αγίας Μαρίνας (1930) και της Παναγιάς Μαρουλιανής (1950)που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο».  

Κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου (ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 2 Φεβρουαρίου με το Παλαιό Ημερολόγιο) γίνεται κανονική πανήγυρη με εσπερινό και θεία λειτουργία παραμονή και ανήμερα της εορτής. Και φυσικά οι Πειραιώτισσες Μαρουλίες ακούν για δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο μήνα τα «χρόνια πολλά» για την ονομαστική τους εορτή!  

Με προτροπή  φίλων Πειραιωτών, το Καλλιστορώντας φέτος παρευρέθηκε στην εορτή. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας έγινε λιτανεία της εικόνας στα στενά της Καλλίπολης υπό τους ήχους της φιλαρμονικής του Δήμου Πειραιά που προπορευόταν της πομπής. Εκτός από τον άρτο και το αντίδωρο, στους παρευρισκόμενους δόθηκε και από ένα γλυκό μαζί με μια εικονίτσα της Υπαπαντής για ευλάβεια.

. Η φιλαρμονική του Δήμου Πειραιά συνόδευσε την περιφορά της εικόνας στα στενά της Καλλίπολης,  όπως γίνεται σε όλες τις εορτές.

Σήμερα ο ναός ανήκει πλέον επίσημα στους παλαιοημερολογίτες του Πειραιά, αν και αρκετοί Οιάτες κατά καιρούς τελούν στον εν λόγω ναό βαφτίσια, μνημόσυνα και κηδείες συγγενών τους και αυτό γιατί στα μάτια τους βλέπουν έναν «δικό τους» ναό μέσα στον Πειραιά  -«την εκκλησά των Καρράδων»όπως λένε-  που τους συνδέει συναισθηματικά με τη γενέτειρα τους Οία, και ας ακολουθεί εορτολογικά το Παλαιό Ημερολόγιο.

Αν λοιπόν έχετε και εσείς Μαρουλία στο οικείο περιβάλλον σας και ξεχάσατε να της ευχηθείτε στις 2 Φεβρουαρίου που είναι επίσημα η εορτή της «Παναγιάς Μαρουλιανής» της Οίας, κάντε το σήμερα που γιορτάζει η «Μαρουλιανή» της Καλλίπολης, έστω και αν ακολουθεί εορτολογικά το Παλαιό Ημερολόγιο…

Οφείλουμε να εκφράσουμε τις πιο θερμές ευχαριστίες μας στην οικογένεια Καρρά και συγκεκριμένα στην κυρία Αικατερίνη Λ.Καρρά, της οποίας ο σύζυγος Λουκάς Καρράς ήταν ανιψιός των ιδρυτών Θωμά και Παναγούλας, για τις πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό του ναού και την ανάδειξη σιγά-σιγά μιας άλλης εποχής για την περιοχή της Καλλίπολης αλλά και για τη Σαντορίνη γενικά. 

Η Παναγία η Μαρουλιανή στη Σαντορίνη